Шырав: лăпсăр-лапсăр

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

лапсăр

2.
подражание шумному падению, напр. дерева

лапсăр-лапсăр —
1) усил. от лапсăр 1, 2.
лаша çилхине лапсăр-лапсăр силлет — конь потряхивает густой гривой
2) развесистый, с густой кроной
лапсăр-лапсăр чăрăш — развесистая ель

лăпсăр

I.

1.
то же, что лапсăр

лăпсăр

2. подр. —
о прекратившейся боли, о чувстве облегчения

ыратни лăпсăр пулчĕ — боль отпустила

лăпсăр

II.
лăпсăр хĕрлĕдиал. пунцово-красный

лăпсăр-лапсăр

1. подр. —
о неравномерном сотрясении чего-л. лохматого

йытă лăпсăр-лапсăр силленчĕ — собака с силой отряхнулась

лăпсăр-лапсăр

2.
лохматый, косматый
лăпсăр-лапсăр сурăх — косматая овца
Атăл урлă лăпсăр-лапсăр упа каçать. (Утă лавĕ). — загадка Через Волгу перебирается косматый медведь. (Воз с сеном).

лăпсăр-лапсăр

3.
растрепанный, неопрятный, неряшливый

лăпсăр-лапсăр

неопрятно, неряшливо
лăпсăр-лапсăр тумлан — одеваться неряшливо; одеваться безвкусно
Лăпсăр-лапсăр кинем пур, килен-каян чуптăвать. (Алшăлли).
загадка Хоть и растрепа сношенька, всяк приходящий ее целует. (Полотенце)

лăпсăр-лапсăр

4.
неуклюжий, неловкий, неповоротливый

лăпсăр-лапсăр

неуклюже, неловко, неповоротливо
лăпсăр-лапсăр ĕçлекеле — работать кое-как

лăпсăр-лапсăр

5.
неприглядный
запущенный
ветхий, обветшалый

лăпсăр-лапсăр пӳрт — обветшалая избушка

лăпсăр-лăпсăр

то же, что лăпсăр-лапсăр

лĕпсĕр

то же, что лăпсăр I.

лĕпсĕр-лепсĕр

то же, что лăпсăр-лапсăр

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

лăпсăр-лапсăр

изодранный, оборванный; кăмака умĕнче лăпсăр-лапсăр упа ташлать (мĕлке) – около печки пляшет оборванный медведь (метла).

110 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тухса ӳк

выпасть, вылететь. Никит. Икĕ малти шăл тухса ӳкес пек лăканаççĕ. N. Ман сылтăм алăн шĕвĕр порне шыçса пĕр сыппи тохса ӳкрĕ. Собр. Икĕ алăмра икĕ сулăм, пĕри тухса ӳксен, пĕри пур. || Быть выброшену. N. Эпир пĕр-пĕр тинĕс утти çине тухса ӳкмелле. || Вперен. см. N. Эпĕ сирĕн хота исен, воласа пăхрăм та, ăш-чик тохсах ӳкрĕ: çаратса карĕç, тесе çырнă та. N. Хамăн халĕ ĕнтĕ ман, кантур тесен, пĕтĕмпех сехрем хăпса тухса ӳкет. || Износиться. N. Унăн атти чыстах тохса ӳкнĕ, çара-оран пекех çӳрет. Пазух. Лăпсăр-лăпсăр çăпати кăçалхи çул тухса ӳкрĕ. || Исхудать. Яргуньк. Лаши анчах мăнтăрччĕ, тухса та ӳкнĕ (исхудала). || Дожить. N. Хамăр ялсам лайăх пурнăçа тухса ӳкрĕç. Юрк. Вăл çапах та пулин ĕçе паттăр çын, çуллен-çул çĕнĕ тырра тухса ӳкнĕ (у него хлеба хватало всегда до нового). Пухтел. Унпа тухса ӳкеççĕ вĕсем. С этим (хлебом) они смогут прожить до нового урожая. || Забыться. N. Кунта килсен, килти тухса ӳкрĕ. (Письмо). || НИП. Çĕркĕ лартăм та, пĕр сăвă тухса укрĕ. Вчера я сел и у меня написалось одно стихотворение.

хупă

хопă, закрытый. N. Алăкĕ хупă. Кан. Икĕ прикашчĕк пулин те лапка çаплах нумай вăхăт хупă тăрать. N. Ун чух хулари макаçинсем те хупă тăратчĕç. || Крышка, покрышка. Торх. Çӳлти хуппи, аялти хуппи, две закрышки у должеи. || Скорлупа. Ау 200°. Уç-уç ачам, уç ачам, кăкăрăм тулли сĕт кӳтĕм, мăйăр хуппи çу кӳтĕм, икел хуппи пыл кӳтĕм. || Покров. Вĕлле хурчĕ. Ăвăса вăсем пыл пек чечекрен-мĕнрен пуçтармаççĕ, вăл хăйсен ӳчĕ хуппи хушшинчен этемĕн тар тухнă пек тухать. || Нижняя должея (у улья). Мыслец. || Кора. N. Хупă = хуяр. || Береста. НР. † Хорăн хоппинчен кĕпер хыврăм. Берестой я мост вымостил. || Лубок. Микушк. † Лăпсăр-лапсăр хупă лаç, ял илемне вăл ярат. (Хупă лаç, лубяная лачуга).

кутамас

приземистый и комелистый (о дереве). КС. Кутамас — невысокое дерево с толстым низом. Зап. ВНО. Кутамас, комелистое дерево. Икково. Котамас йăвăç, комелистое и приземистое дерево. Якейк. Котамас çăка = сарлака, лотра, нумай торатлă çăка. Трхбл. Кутамас юманăн турачĕ хулăн. СПВВ. ГЕ. Кутамас тесе, лутра йăвăçа калаççĕ. Ун пек йăвăçăн кучĕ пысăккă, тăрри шĕвĕр пулат. СПВВ. ФВ. Кутамас — лутра йăвăç; лутра та пысăк, пит туратлă. Ст. Чек. Йăвăç кутамас — коренасто; лăпсăр-лапсăр ӳсмен йывăç. Хурамал. Кутамас — ту çинче кĕске йăвăçа калаççĕ: тĕпĕнчи кăна пысăккă: пит кутамас, теççĕ. Сутт. Хăйĕн кутамас тураттисене шыв çинелле ирĕклĕн сарса янă. || Коренастый, приземистый (человек). Якейк. И, котамас! (лотра, сарлака çынна калаççĕ). СПВВ. ИФ. Кутамасăн ăшши кăмака çинче. (Кутамас тесе, лутра çынна калаççĕ). Альш. Лутра мăнтăр, кутамас çын теççĕ. Хăшне тата катам çын теççĕ. Зап. ВНО. Кутамас çын, приземистый человек. Ib. Кутамас çынна вăрăм тумтир кирлĕ мар. || Прозвище. Альш. Кутамас Макçăмĕ.

шăтăклă

в дырьях, с дырьями, дырявый. Сĕт-к. Ах, ах! Аххăм карти хыçĕнче лăпсăр-лапсăр хĕр ларать, арки вĕçĕ чăнтăрла, чĕччи тăрри шăтăклă. || С отверстием. Ала З0. Ай, ули Якку пур, шăтăк тесе ан кала, шăтăклă шăрçа çĕрте выртмасть, эпир ăна пĕлместпĕр, çавах илсе каятпăр. || N. Шăтăклă йывăç — см. арман. || Çатра-Марка. Йысна кăмаки — шăрçа кăмака, шăтăклă çăккăр пĕçерет. Печь у нашего зятя — бисерная, она печет пухлый хлеб. Изамб. Т. Ул (кăймак) капăртма пек хăпарса шăтăклă пиçмест. || Узорчатый, с узором „шăтăкла“. ЧП. Кĕпи умĕ шăтăклă. N. Ах, аппаçăм Настаççи, виçĕ пĕрчĕ йĕтĕнрен кĕрӳ кĕпи кăларчĕ, вăл та пулин шăтăклă (узорчатая, кĕрĕ çĕклесе тунă, в песне хвалят невесту). N. Шăтăкла кĕпе, узорчатая рубашка. N. Шăтăкла тотăр, платок с „шăтăкла“. Шишкин. Шăтăклă тотăр пăхма чипер, поçа çыхсан поç корнать, алла тытсан ал корнать. Икково. Шăтăклă тоттăр шăрçа пек: поçа çыхсан çӳç корнать, алла тытсан ал корнать. Батыр. Шăтăклă тĕрĕ, узор, вышитый по выдергу (русск. „вырезы“).

Пинер

яз. имя женщ. Рекеев. Шурăм-п. Пи пушмак, пи пушмак, Пинер карти хыçĕнче лăпсăр-лапсăр упа ташлать. || Назв. сел. Шихабулова, Урмар. р. || Назв. речки около сел. Янмурзина, Цив. р. || Назв. оврага, где раньше были д. Новые Пинери, б. Шибылг. в. Цив. у.

пипи

неизв. сл. Собр. Пипи куçне шур илĕ. Ой-к. Пипи, пипин карти хыçĕнче лăпсăр-лапсăр хĕр ларать.

Атăл

(Ады̆л), Rha, fluvii nomen, Bonra, Волга. Нюш-к. Атăл урлă каçнă чухне пĕр ачана, чĕч-ачине, тăлăп çанни ăшне чиксе каçарнă, тет. Çав ача, ӳссе, ялсĕм тăва-тăва хăварнă. Когда переправлялась через Волгу, то одного грудного ребенка перевезли в рукаве тулупа. Этот ребенок потом вырос и понастроил деревень. (Отрывок из какого-то предания, мне целиком не известного). Сред. Юм. Вун-тăваттă çапсан, Атăл пăрĕ каять. Когда день становится равным четырнадцати часам, на Волге начинается ледоход. (То же и в Якейк.). Собр. 70. Атăл хĕрринчи пĕлĕт кăвакарсан, тăман пулат, теççĕ. Если со стороны Волги небо посинеет, то, говорят, будет мятель. Шурăм-п. № 7. Атăл хĕрри кăвакарсан, çанталăк ăшăтать. Если небо со стороны Волги посинеет, то будет тепло. Чув. прим. о пог. 86. Атăл хĕрри кăвакарсан, çăмăр пулать, хĕлле ăшăтать. Если со стороны Волги синеет, будет дождь, а зимою-тепло (Чебокс. у.). Б. Олг. Атăл хохсассăн, тырă акма пĕлме лайăх: пит хохат-тăк, малтан акас полат; час хохмас-тăк, тăхтас полат. Но убыли воды в Волге можно определить, когда надо сеять: если убыль сильная, то надо сеять раньше, а если медленная, то надо подождать. Тораево. Атăл урлă каçсассăн, ăс кĕрет. Если перейдещь через Волгу, ума прибавится. (Послов.). Тоскаево. Атăл хĕррине çитмесĕр аттăла ан хыв, теççĕ. Пока не дошел до Волги, не снимай с себя сапог. (Послов.). N. Атăла курмасăр аттуна ан хыв. (Послов.). N. Хур хыççăн чăхă Атăл урлă каçаймĕ. Курице не перелететь за гусем через Волгу. (Послов.). Н. Карм. Атăл урлă лăпсăр-лапсăр упа каçат. (Утă лавĕ). Через Волгу тащится косматый медведь... (Загадка: воз с сеном). ЙӨН. Атăл леш енче çын сасси, çын сасси мар, пурт сасси; Атăл ку енче çын сасси, çын сасси мар, чан сасси та йыт сасси. На той стороне Волги человеческие голоса, — не человеческие голоса, а стук топора. На этой стороне Волги человеческие голоса, — не человеческие голоса, а колокольный звон и собачий лай. (Текст песни, кажется, передан не вполне точно). Н. Изамб. † Атăл айĕнче (= А. хĕрринче) аллă хур, пурте ула хур. На берегу Волги пятьдесят гусей, и все они пестрые. Юрк. † Хур курассу килсессĕн, Атăл айне анса кур. Если тебе захочется видеть гусей, сойди на Волгу. Ст. Шаймурз. † Атăл варринче улма йывăç, çулçи сарăлминччĕ шыв çине. Посреди Волги — яблоня; хорошо, если бы ее листья не распустились над водою. Ib. † Кăçал Атăл çийĕ шăнмарĕ, варринче шурă пулă вылярĕ. В этом году Волга не замерзла, и на ее средине играла белуга (?), Собр. † Сивĕех енчен çилсем вĕрсен, Атăлсем шăннине çавăнтан пĕл. Если подуют ветры с холодной стороны, то знай, что замерзла Волга. [Мн. ч. в этом отрывке употреблено вм. ед. ч.; перевод его, помещенный в моем «Оп. исслед. чув. синт.» I, 81, м. б. и неправилен (некоторые его оспаривают), хотя он и было снован на толковании одного чувашина, хорошо знавшего родной язык]. Микушк. † Атăлсем тулли шыв юхать; ишес пулсан, епле ишмелле? Течет полною рекою Волга, — как плыть по ней, если придется плыть. Янш.-Норв. † Икĕ Атăл, пĕр тинĕс, шывĕ юхать пĕр тикĕс. Две Волги и одно море, их вода течет одинаково равномерно. ЧП. Икĕ Атăл, пĕр тинĕс, юхайинччĕ шывĕ пĕр тикĕс. Ст. Чек. Атăл çинче пăр шăнса ларса çитмен = Атăл куçĕсем питĕрĕнсе ларайман-ха. V. шыв куçĕ. К.-Кушки. Ну, Атăл çинче ӳпре нумай та! Ну, и много же на Волге (т. е. над Волгой) мошек! ЧП. Атăлпалан тинĕсĕн хушшинче икĕ купса ларать сут туса. Между Волгою и морем сидят два, купца и торгуют. Алших. † Атăлтан арпус туха-çке (= тухать-çке) тулса тухнă уйăх пек. С Волги привозят арбузы, похожие на полный месяц. В. Тимерс. † Атăлĕсем тарăн пулмасан, юхаймĕччĕ-çке киммисем. Если бы Волга не была глубока, то по ней не могли бы плыть суда. Якейк. Йăван Атăла кайнă (так и в Череп.). Иван утонул в Волге (Срв. ib. Олатимĕр пĕвея кайнă. Владимир утонул в пруду). Ib. Атăл çине (так и в Череп.) ĕçлеме карĕ. Ушел работать на Волгу. Ib. Атăл çинче ĕçлет (так и в Череп). Работает на Волге. К.-Кушки, Череп. Атăла пулă тытма кайнă. Отправились ловить рыбу на Волгу. Кильд. Атăл çине вак касрăм. Я прорубил на Волге прорубь. N. Çула Атăлтан пулă тытса пурăнаççĕ. Летом (они) ловят на Волге рыбу. N. Тепĕр кунне ирех Атăл шывĕ çыран хĕрне (= хĕррине) илчĕ. На другой день, рано утром, Волга залила берег. || В Чист. у. так называют и Волгу и Каму, а Белую — Шур Атăл.

ахăнча

v. ignota, quae in cantilena quadam puerorum invenitur, неизв. слово, употр. в одной детской песне. Сорм-Вар. Ахăнча, ахăнча, ахăнча алăк хыçĕнче лăпсăр-лăпсăр (sic!) хĕр ташлать.

апайăм

(абаjы̆м), mater mea, vox blandientis, матушка моя. Качалов. † Ик кикирик, шак, шак! Шупашкар хуçи ати пур, Мускав хуçи Елекçи, Иля тиякĕ Иля, Иля майри матка. Лăпсăр-лапсăр апайăм пур........ У меня есть батюшка, чебоксарский купец. Московский купец Алексей; у Ильи писарь Илья; у Ильи жена („русская баба“, v. майра) чувашка. У меня есть матушка, которая ходит распустихой (т. е. неряшливо). (Из „Сăвă“, песни, имеющей очень мало смысла. Может быть, здесь апайăм скорее надо обьяснить из апай? Слово „матка“ означает то же, что __ „арăм“ (жена), но употребл. лишь кое-где, у чув. Чебокс. и Цив. у. у.).

лапсăр

подр. движению лохматого предмета. СТИК. Вăрманта пĕр йывăçа касса ятăм та, вăл лапсăрр! персе анчĕ. („Выражает шум при падении большого дерева с листьями“). || Подр. косматости. Шурăм-п. Çирĕм-вăтăршар сурăх çăмĕсемпе лапсăр-лапсăр тутарса çеç çӳреççĕ. || Подр. слабости. Орау. Пĕр пирус (папиросу) туртрăм та, пĕтĕмпе лапсăрах ячĕ (почувствовал полнейшее расслабление). Ст. Чек. Лапсăрах кайрĕ, ывăнса (чувствует себя вялым). || Косматый. Тайба-Т. † Лапсăр-лапсăр сĕлĕ кĕлти пек, пирĕн йысна мар-ши çав? Тайба (б. Буин. у.) † Лапсăр-лапсăр лаççăм пур, лаç хыçĕнче çӳпçем пур, сакăр мăшăр саррăм пур.

лемсĕр

косматый. Чураль-к. Атăл урлă лемсĕр (не „илемсĕр“?) упа каçĕ. (Утă çуни). См. лăпсăр-лапсăр.

лăпсăр

(лы̆псы̆р), подр. шуму оперения, косм, мохров, листвы, лохмотьев и т. п. Нередко имеет зн. прилаг. N. Хурчăкисем (ястреба) лăпсăр, лăпсăр, лăпсăр! силленеççĕ, тет. НТЧ. Вара сурхи лăпсăр-лăпсăр! силленсен, пусаççĕ те, какайне пĕçерме çакса яраççĕ. Ст. Чек. Лăпсăр-лăпсăр юртат. Качал. † Лăпсăр-лăпсăр тăман çăвать, тăман çăвать те, юр каять, пирĕн те каяс çитет пуль. (Солд. п.). ЧП. Лăпсăр-лăпсăр сĕлĕ кĕлти. Пазух. Лăпсăр-лăпсар çăпати кăçалхи çул тухса ӳкрĕ. Синьял. † Лăпсăр-лăпсăр апай пур. Тим. † Лăпсăр-лăпсăр хура арăм (хура хĕр), кил илемне вăл ярат. N. † Лăпсăр-лăпсăр хура хĕр, вăй илемне çав ярат. Альш. † Лапсăр хĕрлĕ (красный) тухьяна кам хапсăнмĕ тăхăнма? Турх. † Лăпсăр йывăçсен хушшинче тĕнче пуçлăхĕ çухалчĕ. || Подр. прекращению боли и успокоению, а также особому состоянию перед наступлением сна, когда человек перестает владеть собою. Сред. Юм. Ал çыхнине салтрăм та, лăпсăрр (-рр) карĕ (боль перестала). || Выр. полное наслаждение, спокойствие в предвкушении сна. Хурамал. Лăпсăрах ăйхăм килчĕ, пăртак выртса тăрам-ха! (= пит ăйăх килчĕ). Хĕн-хур. Анчах Ануш вăхăчĕ-вăхăчĕпе пит ывăннă: çавăнпа вăл, çывăрма выртсан, лăпсăрах кайса, ирччен пĕр вăранмасăр, вилнĕ пек çывăрнă. N. Унтан лăпсăрах ыйхи килсе, вăл пит хытă çывăрса каять.

лăпсăр-лапсăр

(-лапсы̆р), лохматый (также и о деревьях). Ст. Чек. || Безобразный, некрасивый; неряшливый, грязный, неопрятный. Микушк. Лăпсăр-лапсăр хупă лаç. Ib. † Лăпсăр-лапсăр хура арăм (некрасивая, чернолицая), кил илемне вăл ярать... Ib. † Лăпсăр-лапсăр хура хĕр, вăйă илемне вăл ярать. Кр. Чет. † Ах, ах, аххăм карти хыçĕнче лăпсăр-лапсăр хĕр ларать. Ib. † Лăпсăр-лапсăр хĕрĕсем (неряхи, растрёпы) ĕç ĕçлеме йорĕç-ши? Ст. Шаймурз. Лăпсăр-лапсăр кинĕм пур, килен-каян чуп-тăват. (Алă шăлли). N. † Лăпсăр-лапсăр лаçăм пур, лаçа кĕми çӳпçем пур. С. Дув. Лăпсăр-лапсăр лаççăм пур, лаç хыçĕнче çӳпçем пур. ТХКА 107. Хурине лăпсăр-лапсăр ускалать (птица). || Мешкотно. В. Олг. Мĕн лăпсăр-лапсăр ĕçлетĕн? Почему ты работаешь мешкотно?

лĕпсĕр-лапсĕр

лохматый, косматый. Коракыш. Картанă лĕпсĕр-лапсăр упа кĕрет те, пĕтĕм кĕтĕве хăваласа кăларат. (Милке).

мелке

(мэлгэ), помело. Карамыш. Кугеева. Мелке, помело (из мочала); им, метут пол. ТММ. Кăмакара лăпсăр-лапсăр упа ташлать. (Мелке). БАБ. Тикĕт мелки, мазилка; кăмака мелки, помело. N. † Тухялисем сикĕрех, сентĕрене тивĕрех! Хушпулисем сикĕрех, мелке çине ӳкĕрех. БАБ. Кĕписене хыврăç те, урисене çаннисенчен тăхăнса ячĕç. Унтан мелке утланчĕç те, хир урлă юрта пачĕç (женщины-колдуньи). ЧС. (Янш.-Норв). Аçаран-амаран пĕр пĕччен ывăл çурални (единственный сын у своих родителей) кăмака шăлакан мелке илет те, ака пуçне кăçтан пымаллине кăтартма, ака-пуçĕ умĕнчен сĕтĕрсе пырать. (Хĕр аки). Кан. Пĕрре мелкепе те çапса илнĕ (мужа). Кугеева. Мелке, метёлка из травы, для выметания печки. || Пухтел. Мелке, кисть маляра. || Веник. Такмак. Мунчине хутнă, мелкине пĕçернĕ, пырас та çапăнас.

йоху

(jоhу), неряха; неряшливо. Б. Олг. Пит йоху çа çын, капăр çын мар: çӳçне-поçне торамаст, ори латти çок, лăпсăр-лапсăр çӳрет, çӳçĕ-поçĕ саланчăк, — йоху çурет.

йĕлмевĕç

то же, что йĕлмевĕс. Описка? N. Акă килет, тет, пилĕк пуçлă йĕлмевĕç. Лаши так! такăнат, тет; хурчăкисем лăпсăр-лăпсăр силленеççĕ, тет.

вилĕ çумăрĕ

дождь сквозь солнышко. Спасск. у. Вилĕ çумăрĕ çăвать. См. хĕвел çăмри. Тюрл. Вилĕ çумăр (тихий, мелкий и частый дождь) çăвать (хĕвел пăхнă вăхăтра лапсăр-лăпсăр çумăр çунине калаççĕ). Çав вăхăтра масарсем çинче вилĕсем туй тăваççĕ, тет.

имле юмла

(имл’э-jумла), лечить заклинаниями. Читать заклинания. N. Чӳклеме сăри чӳкленĕ чухне калакан сăмахсем. Сакăр тăрна, пĕр çăрха(,)уксак курак, симĕс хӳрелĕ чакак. Тăпăл-тăпăл тулă кĕлти, лăпсăр-лапсăр сĕлĕ кĕлти, ытах та вăрăм ыраш кĕлти, имлеми-юмлами пурне пусамя (чит.: пусайми) тумлами пĕр çу ӳснĕ хулă çичĕ хăлаç çурă, çав та пулин хăмла аври. Çавна та кала пĕлменни çиччĕ те пиллĕк курка ĕçмелле; ĕçекенни путене, ĕçейменни карăш. Слова, произносимые во время принесения в жертву пива при обряде чӳклеме. Восемь журавлей, один иноходец, хромая ворона (или: грач, ибо «курак» — общее обозн.), зеленохвостая сорока. Аккуратненький пшеничный снопик, лохматый овсяный, а уж больно длинный — ржаной сноп! (Это такой ковш), над которым нельзя ворожить (т.-е. Который следует выпить без всяких околичностей), на который нельзя наложить пальца, из которого не должно кануть ни единой капли. Прут, росший одно лето, (вырос на) семь с половиной сажен; это — хмелёвая плеть. Кто не сумеет этого сказать, тот должен выпить семь и пять (т.-е. 12) ковшей. Кто выпьет — перенел, кто не сможет выпить — дергач.

упа

опа, (Пшкрт. ора,) медведь. Юрк. Шурă упа, сăрă упа, хура упа. Орау. Çеминаринче пĕр упа питлĕ ача вĕренет, пиче çурри пĕтĕм çăн (половина лица вся в шерсти т. е. в волосах). N. Упаран хăранă пек хăранă вăл патакран (побоев). Якейк. Халь вăл упа пак пĕччен порнать ĕнт (живет однаоко). Шорк. Пичĕ упа кучĕ цек (как медвежья задница) хура; ма çуса ямаççĕ-ши амăшĕсем? Якей. Хаяр вăрăнса, çĕрĕпе упа пак ӳлер (= улăрĕ). Чураль-к. Упа юмаххинчи юрри. Ыраш уйĕн килтĕмĕр — шыра-шыра килтĕмĕр: урпа уйĕн килтĕмĕр — ура-ура килтĕмĕр; пăри уйĕн килтĕмĕр ......; сĕлĕ уйĕн килтĕмĕр — сĕрлĕ-сĕрле килтĕмĕр; тулă уйĕн килтĕмĕр — тăла-тăла килтĕмĕр. N. Пĕри упа юлать, тепри хуçи пулать. Хуçи упана ташлаттарса çӳрет (на святках). Сред. Юм. Он пôрăнни пôрăннне (?) ô? Õ та порнать пĕччен, упа та вăрманта пĕччен çӳрет. (Говорят про неженатого, одинокого человека, если ему давно пора жениться). Орау. Вăрмантан упана (un ours) чĕнсе кăларам ак! Актай. Упа пырать, тет. Кайăк упаран ыйтать, тет: ăста каян, упа килеми? Сред. Юм. Пысăкрах ачасем йĕрсен: мĕн уна пик улласа ларан? теççĕ. Хорачка. пєр обиба кашкы̆р-ҕап коры̆нды̆мы̆р (жили во вражде). Хора.-к., Покр. в. Опа котне çу йораман, тет. N. Кăмакара лăпсăр-лапсăр упа ташлать. (Мелке). Сред. Юм. Упа котпе çу сĕрнĕ, тет те: ытла çемçе, тесе каларĕ, тет; эс те çавăн пик: сана тепле лайăх туса парсан та, йорас çок. СТИК. Упа пек утат (неуклюже). Лап-лап! пусса çӳрет упа-пек. Шурăм-п.. № 26. Упа кутне çăв юрамаи. (Послов.). Чист. Упа килет. (Так пугают детей). Чураль.-к. Ати упи — мур упи: тăкăлт-тăкăлт сиккелет — сĕм вăрмана кĕрех кайрĕ. || Личн. имя мужч. Рекеев. Упа. Альш. Упа тетен кивĕ ырашне хам та виççĕ алларăм. N. Упа тетен кивĕ ырашне хам та виççĕ алларăм: Упа тетен Уринине хам та виççĕ чуптурăм. Чăвашсем. Упа, мужское имя. Упа тесе, ак мĕншĕн хураççĕ: упа пек сывлăхлă пултăр, чирĕ ан тивтĕр, тесе хураççĕ. || Упа — «обстоятельства». Изамб. Т. Эпĕ вăл хĕре пит те илĕттĕмччĕ те, упа ямас (не позволяет состояние).

ут çуни

сани для возки сена; воз с сеном. Собр. Атăл урлă лăпсăр-лапсăр упа каçать. (Ут çуни). Сред. Юм. Ут çôни, 1) сани, на которых возят сено и солому; З) воз с сеном. IЬ. Веç пĕр-ут çони килет, пирĕн пичче мар, тем, çав.

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

безобразный

тĕссĕр, илемсĕр, сăнсăр, килĕшӳсĕр, киревсĕр, хăтсăр, пĕр масасăр, илес-милес, лăпсăр-лапсăр.

Çавăн пекех пăхăр:

лăппăн лăппи-лаппи лăпсăр лăпсăр-лăпсăр « лăпсăр-лапсăр » лăпсăрăн лăпсăрăнтар лăпсăркка лăпсăрт лăпсăртат

лăпсăр-лапсăр
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org