Шырав: пăлхав

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

пăлхав

1.
бунт, мятеж
хресчен пăлхавĕ — крестьянский бунт
пăлхав çĕкле — поднять бунт, взбунтоваться
пăлхава пусар — подавить мятеж

пăлхав

2.
то же, что пăлхану 1.

восстани

восстание (см. пăлхав)
хĕçпăшаллă восстани — вооруженное восстание
хресчен восстанийĕ — крестьянское восстание

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

пулхав

(-), то же, что пăлхав. N. Пулхав вăхăт.

пăлхав

(-h-), бунт, волнение, смута. N. Пуринчен ытла тĕнче пăлхавĕнчен тарас тесе тăрăшнă.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

бунт

сущ.муж. (син. восстание, мятеж)
пăлхав; поднять бунт пăлхав çĕкле

бунтовать

глаг. несов. (син. восставать)
пăлхан, пăлхав çĕкле

волнение

сущ.сред.
1. хумхану, хумлану, чӳхенӳ; хумханни, хумланни, чӳхенни; волнение на море тинĕс хумханни
2. (син. тревога, беспокойство) хумхану, палхану, пăшăрхану; хумханни, пăлханни, пăшăрханни; прийти в волнение пăлханса кай
3. обычно множ. волнения пăлхав, пăлхану; волнения студентов студентсем пăлханни

восстание

сущ.сред.
пăлхав, пăлхану; пăлханни; крестьянские восстания хресченсем пăлханни; поднять восстание пăлхав çĕкле

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

возмущение

1. тарăхни, çилĕ тулни, çилленсе çитни; 2. пăлхав, восстани.

волнение

1. хумхану, хумханни; 2. ăш вăркани, пăшăрханни; 3. халăх хумханни, пăлхав, пăлхану, пăлханни; крестьянские волнения 1905 г. 1905 ç. хресченсем пăлханни.

улечься

, улягусь, уляжешься сов. 1. вырт, çывăрма вырт; все улеглись спать пурте çывăрма выртрĕç; 2. вырнаç; он не уляжется на этом диване вăл ку диван, çине вырнаçаймасть; 3. лăплан; тревога улеглась пăлхав (хавха) лăпланчĕ, чарăнчĕ.

бунт

пăлхав, пăлхану.

бунтарь

м. пăлхавçă, пăлхав пуçарса яракан, пăлхав тума хĕтĕртекен.

бунтовать

, -тую несов., взбунтоваться сов. пăлхав тума, пăлханма.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бунт

м. пăлхав.

бунтарь

м. уст. пăлхатуçă, пăлхавçă, пăлхав кăларакан.

бунтовать

несов. пăлхан, пăлхав ту (е çĕкле).

взбунтоваться

сов. пăлхан, пăлхава çĕклен, пăлхав ту.

возмутиться

сов. 1. (прийти в негодование) тарăх; 2. уст. (восстать) пăлхан, пăлхав пуçар.

возмущение

с. 1. (негодование) тарăху; 2. уст. (восстание) пăлхав; 3. астр. (отклонение от орбиты) пăрăну, пăрăнни (çăлтăрсем хайсен яланхи орбитинчен).

волнение

с 1. хумхану, хумханни; волнение на море тинĕс хумханăвĕ; 2. (тревога, беспокойство) хумхану, пăлхану, пăшăрхану, хумханни, пăлханни, пăшăрханни; быть охваченным глубоким волнением пăшăрханса ӳк; 3. обычно мн. волнения пăлхав, пăлхану; рабочие волнения рабочисем пăлханни, рабочисен пăлхавĕ.

главарь

м. пуçлăх, утаман, пуç; главарь мятежа пăлхав пуçлăхĕ.

крамола

ж. уст. пăлхав, кавар.

мятеж

м. пăлхав.

поднять

сов. 1. кого-что (с земли, с полу) çĕкле, йăт; поднять мешок михĕ йăт; 2. что (отделив, удержать на весу) çĕкле, йăт; поднять тяжесть вăй; поднять шесть пудов ултă пăт йăт; поднять бокал черкке çĕкле; 3. что, перен. разг. (разобрать) пăхса тух; поднять архив кив хутсене (е архива) пăхса тух; 4. кого-что (переместить наверх) çĕклесе улăх, йăтса хăпар, хăпарт; поднять по лестнице пусма тăрăх хăпарт; поднять вещи на третий этаж япаласене виççĕмĕш хута йăтса хăпар; 5. кого-что (вернуть в стоячее положение) тăратса ларт; поднять стул пукана тăратса ларт; 6. кого, разг. (поставить на ноги) тăрат, çĕклесе тăрат, тăма пулăш; поднять лошадь лашана çĕклесе тăрат; 7. кого-что, прям. и перен. çĕкле, тăрат; поднять народ на борьбу халăха кĕрешĕве çĕкле; поднять с постели çывăрнă çĕртен тăрат; 8. кого, охот, (вспугнуть, выгнать) хăратса кăлар; поднять зверя тискер кайăка хăратса кăлар (шăтăкĕнчен, чăтлăхран); 9. кого-что (заставить подняться в воздух) вĕçтерсе яр, вĕçтер; поднять самолёт самолёт вĕçтер; поднять пыль тусан кăлар; 10. что (возбудить, начать что-л.) ту, кăлар, çĕкле, тапрат, хускат; поднять мятеж пăлхав кăлар; поднять шум шăв-шав ту; поднять вопрос ыйту хускат; 11. что (сделать более высоким) çӳллĕрех ту, хапарт, çĕкле; поднять уровень воды шыв шайне хăпарт; 12. что, муз. (тон) хăпарт; поднять голос сасă хăпарт; 13. что, перен. хапарт, çĕкле, ⸗ат [⸗ет], ⸗тар [⸗тер], хуш, çĕклентер; поднять настроение кăмăла çĕклентер; поднять цены хак хăпарт; 14. что (наладить, восстановить) юса, ура çине тăрат; поднять хозяйство хуçалăха ура çине тăрат; 15. что, с.-х. (вспахать) çĕт, уç; поднять целину çерем уç; поднять пар çĕртме ту; ◇ поднять голову пуçа çĕкле (е каçăрт); поднять голос татăклă(н) кала; поднять меч (оружие) вăрçа пуçла (е тапрат); поднять перчатку çапăçма чĕннине йышăн; поднять петли куçне хăпарт (чăлханне); поднять шерсть шартлан; поднять на воздух сирпĕнтерсе яр (тарпа); поднять на смех мăшкăл ту; поднять паруса парăç çĕкле, кайма тапран; поднять на ноги ура çине тăрат.

путч

м. полит. путч, пăлхав.

смута

ж. 1. (душевное смятение) пăтранни, пăлханни, вăтанни; 2. разг. (раздоры) харкашу, хирĕçӳ, пăтранни; смута в семье килйышри харкашу; 3. уст. (мятеж) пăлхав, пăтрав; ◇ сеять смуту пăлхатса çӳре.

смятение

с. 1. (сильное волнение) пăтранни, пăлханни, хумханни; душевное смятение чун пăлханни; 2. (переполох, паника) аптраса ӳкни, çухалса кайни; 3. уст. (смута) пăлхав, пăтрав.

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

восстание

восстани, пăлхав; вооружённое восстание хĕç-пăшаллă восстани; поднять восстание пăлхав çĕкле

мятеж

пăлхав; антиправительственный мятеж правительствăна хирĕç пăлхав

мятежный

пăлхав -ĕ, пăлхавçă -ĕ; пăлхавлă; мятежные войска пăлхавлă çарсем

повстанческий

пăлхав -ĕ, пăлхавçă -ĕ; повстанческое движение пăлхав юхăмĕ; повстанческие отряды палхавçăсен отрячĕсем

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

пăлхав

, пăлхавăр, пăлхану, пулхану, пулхав 1. «волнение», «тревога», «переполох», «суматоха», «смута»; 2. «бунт», «мятеж»; пăлхан, диал. пулхан 1. «становиться мутным», «мутиться»; 2. «волноваться», «бунтовать»; пăлхат, диал. пулхат 1. «мутить» (воду); 2. «перемешивать», «перерывать»; «ворошить»; 3. «сеять смуту», «призывать к бунту»; др. тюрк. (орх.-енис.) булғак, булганч «смятение», «мятеж»; АФТ булғак, кумык, булгавур «смута», «смятение»; «неурядица»; алт. В пылгак, хак. пылғах, пулғах «суматоха», «смятение», «возмущение», «тревога». Происходит от глагола: др. тюрк. булга «волноваться», «тревожиться»; кумык, булга, казах. болга «мешать», «перемешивать»; алт. В пулха «смешивать», «взбалтывать», «мутить» (воду).

пулхат

1. «смешивать», «взбалтывать»; см. пăлхав.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

пăлхавçă

ч.с. Пăлхав çĕклекен, пăлхава хутшăнакан, пăлхану пуçаракан (çын, хутлăх т.ыт.). Аслан Масхадов тытăма хирĕçле политик шутланать, «пăлхавçă республикăна» ертсе пырать. Х-р, 6.08.1998, 3 с. Пикем хальчăн пăлхавçă! К.Бельман, 1999, 17 с. ГКЧП вăхăтĕнче пăлхавçăсем ... Гор-бачевпа çапла хăтланнă. Х-р, 17.04.2001, 2 с. — пăлхавçă мотор (М.Мерчен //Т-ш, 1998, 4 /).

Этимологи словарĕ (1996)

пăлхав

(пăлхав, пăлхаву, пăлхавар)
бунт, волнение, смута, мятеж, суматоха;

Тюркские соответствия: крым., ком., кирг., карЛТ. булŋа-, чаг., вт. булŋа- мешать, перемешать, взбалтывать; привести в беспорядок; др.-тюрк., чаг. булŋаŋ смятение; ком., чаг., тар. булŋан- возмущаться; быть испорченным через смешение (тар.); чаг. булŋанчик мутный; возмущенный; чаг. булŋар кожа; тур. Булŋар, Булгаристан Болгария (Радл. Сл. IV, 1848-1850); тат. болган- мутнеть, мутиться, замутиться; болганчык мутный, замутившийся; болганыш смута; смутный; Болгар ист. булгары; булгарский.
Относительно первых сведений о болгарах, попытки этимологизации термина "болгар/булгар" см.: Федотов ЧМЯВ, 32-34.
См. Егоров ЭСЧЯ, 147; Räsänen EWb., 88аb.

пăлхан

мутиться (о жидкости); двигаться в суматохе; волноваться;

см. пăлхав

пăлханчăк

мутный; смутный;

см. пăлхав

пăлхар

бунтовать, волноваться;

см. пăлхав

пăлхар

болгар, булгар (Ашм. Сл. X, 112);

см. пăлхав

Çавăн пекех пăхăр:

пăлут пăлух пăлуштух пăлхăвăрç « пăлхав » пăлхавăр Пăлхавăр вăрманĕ пăлхавăрлă пăлхавăшни пăлхавçă

пăлхав
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org