Шырав: самăрт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

2.
то же, что самăрт

откармливать, нагуливать (скот, птицу)
выльăх самăртни — откорм, нагул (скота)
чăх-чĕп самăрт — откармливать птицу
самăртма тăрат — ставить на откорм
сыснасене ашлăх самăртни — мясной откорм свиней
выльăх самăртакан совхоз — скотооткормочный совхоз

çитер

I.

1.
кормить
апат çитер — накормить
выльăха утă çитер — скармливать скоту сено
кăкăр çитер — кормить грудью
çитерсе тăрантар — накормить досыта
çитерсе самăрт — откармливать
Нушта кулач çитерет, теççĕ. — погов. шутл. Нужда заставляет есть калачи.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

самăрт

тучный. Т. VI. 54. Тĕкĕнчен тӳлетĕр, пăхăнчен самăрт пултăр (скотина).

самăрт

раскормить. Икково. Вĕрен вĕççĕн сысна самăртăп. (Йĕке). N. Хура çĕмĕрт çитерсе самăртрăм. Собр. Кирлĕ марринчен самăрт. (Моленье). N. Вĕрен тăрăх сысна самăртăп. (Кăнчала арлани). Чураль-к. Вĕрен тăрăх лаша самăртăп (Йĕке толтарни).

тӳлеттер

понуд. ф. от тӳле. Собр. Тĕкĕнчен тӳлеттер, кирлĕ марринчен самăрт. (Моленье). См. Магн. М. 53.

карта пăтти

(поăττи^ы, пы̆ττи^ы), назв. моленья. Коракыш. Тата карта пăттисем тунă; пĕçерсен, хăйсем çиеччен, хĕрт-сурта парас тесе, кăмака çине (так!) пăрахнă. С. Алг. Спасибо Шĕкĕр турра, выльăха-чĕрлĕхе лайăх алла илтĕмĕр; виçĕ выльăх-чĕрлĕхшĕн карта пăтти чӳклетпĕр. Çырлах, амин! Кĕсри хыççăн тихи чуптăр, ĕни хыççăн пăрушĕ чуптăр, сурăх хыççăн путекки чуптăр. Çырлах, амин! (Моленье). КАХ. Пирĕн выльăхсем пыйтланнăран, тата чипер тĕрĕс-тĕкел пурăнччăр тесе, çӳллен выльăхсемшĕн карта пăтти чӳклеççĕ. Т. VI. 46. Кĕрхи сăра иртсен, карта пăтти чӳклеççĕ. Карта пăтти хыççăн вута мимĕр килĕшпе чӳклеççĕ; унтан шыва икĕ мимĕр чӳклеççĕ те, вăл йĕрке пĕтет вара. ЧС. Пĕрре анне карта пăтти пĕçерчĕ. Пăтта антарса куç хыврĕ. Ib. Вĕсем карта пăттине: выльăхсем вилсе ан пĕтчĕр, тесе, чӳклеççĕ. N. Тата карта пăтă (siс!) чӳклеççĕ: виçĕ тĕслĕ выльăхшăн картара чӳклеççĕ. Картана вут хураççĕ, пăттине лартаççĕ, виçĕ пашулу (так!) хураççĕ, виçĕ çӳхӳ хураççĕ. Унтан ĕçлĕкне хул-хушшине тытат, турра кĕлĕ тума тапратат: виçĕ тĕслĕ выльăха виçĕ картана хупма пар, турă. Тĕкĕнчен-çӳçĕнчен тӳлĕтĕр (чит. тӳлеттер), пăхăнчен самăрт. Пĕр вĕçĕ картара пултăр, тепĕр вĕçĕ шăв хĕрĕнче пултăр. (Неясное слово) тур пар уна та. Вара пăттине ларса çеççĕ. Ст. Шаймурз. Карта пăтти те параттăмăр (приносили в жертву).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

откормить

сов. кого-что самăрт, чĕрт.

подкормить

сов. 1. кого самăрт, мăнтăрлат (çитерсе); лайăхрах çитер; 2. что, с.-х. (удобрениями) апат пар (калчана).

раскормить

сов. кого самăрт, мăнтăрлат.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

самăрт

симертергә

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

самăр

«тучный», «жирный», «полный», «упитанный», «толстый»; МК семиз, АФТ еӓмиз, узб., уйг., азерб., туркм., тур., кумык., кирг., казах. семиз, тат. cимез, башк. hинез, тув. семис, хак. симис то же; чув. самăрăл, самăрлансемри, семи(р), туркм. семре, тат. симер, башк. hимер «жиреть», «тучнеть», «полнеть»; чув. самăрт, МК семрит, тефс. XII—XIII Вв., уйг., казах., ойр. семирт «откармливать».

Çавăн пекех пăхăр:

самăрлăх самăрлан самăрлантар самăрлат « самăрт » самăрту самăшни самăшни алса сама кайăкĕ самавар