Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

звонок

звонок (см. шăнкăрав)

йăнкăлтат

1.
звенеть
шăнкăрав йăнкăлтатать — колокольчик звенит

пус

III. глаг.

1.
давить, надавливать, нажимать
çӳлтен пус — нажать сверху
арчана пусса хуп — закрыть сундук, надавив крышку
шăнкăрав тӳми çине пус — нажать кнопку звонка
çĕлĕке пусса ларт — надвинуть, нахлобучить шăпку
Лутра йывăçа юр пусать. — посл. Низкое дерево гнетет снежный сугроб.

тĕнкĕлтет

1.
звякать, тренькать, бренчать
гитар тĕнкĕлтетет — гатара звенит
шăнкăрав тĕнкĕлтетрĕ — прозвенел звонок

тин

II.
подражание звяканью колокольчика
динь
тин-тин — усил. от тин II.
шăнкăрав тин-тин янăрать — колокольчик звенит динь-динь-динь

тинкĕлтет

звенеть, издавать звон, позванивать
шăнкăрав тинкĕлтетни илтĕнет — слышен звон колокольчика

тӳме

3.
кнопка
шăнкăрав тӳми — кнопка звонка

хăнкăртат

звенеть, бренчать
звякать, тренькать разг.
тăмра хăнкăртатать — балалайка тренькает
шăнкăрав хăнкăртатать — колокольчик звенит

чанкăлтат

2.
звенеть (о звонке)
позвякивать
шăнкăрав чанкăлтатса ячĕ — зазвенел звонок

чанкăртат

звенеть, звякать, бренчать
лязгать
шăнкăрав чанкăртатать — звенит звонок
вакун буферĕсем чанкăртатса илчĕç — лязгнули буфера вагонов

шăнкăр

1.
подражание звону, напр. монет, колокольчика
укçа шăнкăр тăкăнчĕ — монеты посыпались со звоном

шăнкăр-шăнкăр —
1) усил. от шăнкăр
шăнкăрав шăнкăр-шăнкăр тăвать — динь-динь-динь звенит колокольчик
2) подражание журчанию воды
шăнкăр-шăнкăр шыв юхать — звонко журчит ручой
3) подражание разноголосому шуму, гаму
шăнкăр-шăнкăр туй килет — со звоном и шумом едет свадебный поезд

шăнкăрав

1.
колокольчик
бубенчик
йĕс шăнкăрав — медный колокольчик
пĕкĕ çумне шăнкăрав çак — подвесить к дуге колокольчик

шăнкăрав

2.
звонок
электричество шăнкăравĕ — электрический звонок
шăнкăрав тӳми — звонковая кнопка
алăк шăнкăравĕ — дверной звонок
коридорта шăнкăрав сасси янăрарĕ — в коридоре прозвенел звонок

шăнкăртат

2.
звенеть
таçта шăнкăрав шăнкăртатать — где-то звенит колокольчик
кăритурта шăнкăрав шăнкăртатрĕ — в коридоре прозвенел звонок

янăра

1.
раздаваться, звучать
савăк юрă янăрать — звучит веселая песня
шкул кăритурĕнче шăнкăрав янăрарĕ — в коридоре школы прозвучал звонок

çур

12.
звучать громко, греметь
оглушать
сасси хăлхана çурать — его голос звучит оглушительно громко
Лутра вырăс ял çурĕ. (Шăнкăрав). — загадка Невысокий русский на всю деревню орет. (Колокольчик).

шăнкăрав

3.
звонок
шăнкăрав пар — дать звонок
сапата ларма шăнкăрав пулчĕ — был звонок на урок

шăнкăрав

◊
шăнкăрав курăкĕ — бот. колокольчик

суккăр

◊
суккăр вĕлтĕрен — глухая крапива
суккăр шăнкăрав — бубенец
суккăр пăван — слепень
суккăр çĕлен — медянка (змея)
суккăр шăши — диал. крот
суккăр турат — сук, заплывший болоний
суккăр куçла выля — играть в жмурки
суккăр такалла выля — играть в жмурки
суккăр упалла выля — играть в жмурки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сукăр шăнкăрав

то же, что суккăр шăнкăрав. Зап. ВНО. Сукăр шăнкăрав пек шăнкăртатать. N. Илтетĕп, инçе те мар, сукăр шăнкăрав сасси илтетĕп.

суккăр хăнкăрав

(-ҥгы̆-), то же, что суккăр шăнкăрав. Трхбл. Тьыха мăйне суккăр хăнкăрав çакса янă.

суккăр шăнкăрав

(-ҥгы̆-), бубенец, погремушка, глухарь. Хурамал. В. Тим. Йĕс витере ăйăр ахăрать. (Суккăр шăнкăрав). См. хăнкăрав.

çĕмĕрттер

понуд. ф. от гл. çĕмĕр. Истор. Киеве (= Кейăва) тавăрăнсанах, вăл ĕлĕк хăй пуççапса пурăннă кĕлеткесене çĕмĕрттерсе тăктарнă. В. Олг. Чăмай-ха, тет, эп сере арçури кӳрсе çĕмĕрттерем. || О сильном и быстром движении (езде, работе). N. Эпĕ ӳксе юлтăм, ыттисем çĕмĕрттерсе иртсе кайрĕç. БАБ. Çав çичĕ çул пулнă выçлăхăн юлашки çулĕнче пирĕн енне хай сепирсем çĕмĕрттерсе те çитрĕçĕ, тет. N. Патша çарĕпе пит хытă çĕмĕрттерсе пынине курсан… Кан. Çĕмĕрттерсе кăна пырса кĕрет учреждение ĕçлеме. Çутт. 144. Çавăнтах çил шăхăрса, çĕмĕрттерсе çитрĕ. Орау. Хапхине кариклаттарса уçса ячĕ те лашипе çĕмĕрттерсе анчах кĕрсе карĕ (въехал шибко). Альш. Çапла çĕмĕрттерсе çӳреççĕ вăл хăнасем. Хурамал. Нумай выртать-и, сахал выртать-и, çурçĕр вăхăтĕнче шăнкăрав сасси çĕмĕрттерсе килсе хĕр тăракан çурт патне килсе чарăнчĕ, тет. N. Виçĕ ывăлĕ вăрăçра çунса çӳреççĕ, епле туй туса çĕмĕрттерсе намăс мар уна (т. е. ей)? N. Пырсан-пырсан, çакна хирĕç (ему навстречу) туй çĕмĕрттерсе пырать, тет, Изамб. Т. Эй, эпир çĕмĕрттерни пек никам та çĕмĕрттермен пуль (пировали на свадьбе). Пир. Ял. Халь вăл (çу савăчĕ) çĕмĕрттерсех ĕçлет (работает во всю). Буин. Мĕн çĕмĕрттеретĕр? Что поделываете? Ст. Чек. Мĕн çĕмĕрттерсе çӳретĕр? Что вы тут поделываете? || О кипучей, деятельной, веселой жизни. Янтик. Ну, ача! мĕн çĕмĕрттерсе пурăнан-ха хăш чухне? (т. е. что подковываешь). N. Эсĕ мĕн çĕмĕрттерсе пурăнатăн? Мана пĕр виçĕ сăмах çырса яр. Тăв. 2З. Ну мĕн çĕмĕрттерсе пурăнатăр? Авай-и-ха, Саньук? Трхбл. Вĕсем пурăнăçа çĕмĕрттереççĕ кăна. Они живут припеваючи. Ск. и пред. чув. 4. Пурăнăçа çав карчăк çĕмĕрттеретчĕ анчах: пурччĕ унăн качака, икĕ сурăх, пĕр кушак, чалăш пӳрчĕ тăрринче тăманасем усратьчĕ, тăманасем патĕнчех тимĕр тылă ларатьчĕ. || Выругаться громко. || Proficisci, отправляться. Кан. Эсĕр хăвăр ăçталла çĕмĕрттеретĕр тата.

танкăлтак

(таҥгы̆лдак), четырехгранный, не замкнутый оубенчик (звонок с язычком). Яргуньк., Якейк. Мăн-Етмен. Танкăлтак, четырехугольный открытый колокольчик, надеваемый на шею коровам. КС. Танкăлтак шăнкăрав пекех, с язычком. Ib. Танкăлтак танкăлтатать. Чертак. Танкăлтак (тăваткал пăчкă татăксенчен тăваççĕ, тôкмаклă (звонок). || Имя человека. МПП.

тек-тек

то-и-дело, часто (синон. час-часах). Юрк. Тек-тек тукаличчен (жертву), пĕр хут туннипе иртсе кайтăр. Н. Карм. † Икĕ шăнкăрав сассисем тек-тек пулĕ, манăн сассăм кунта тек пулмĕ. Пазух. Халь килĕпĕр, тăвансем, халь кайăпăр: тек-тек килет, тесе, ан калăр. N. Вăл Мускава тек-текех каять. N. Эсир те полсан (и вы) тек-текех (чаще) ярса тăрăр. Шăна чир. сар. 18. Тек-текех пӳрт-çурт таврашĕнче чыссăр вырăнсем пулаççĕ. Собр. † Тек-тек килме тетерлек мар. Я не пигалица, чтобы часто прилетать (сюда). Ст. Чек. Эпĕ ĕнтĕ тек-текех килмĕп кунта (редко буду приходить). N. Тек-те-текех, то-и-дело.

тунсăх

тонсăх (тунзы̆х, тонзы̆х), состояние скуки, употр. чаще в ф. дат. п. в нар. смысле: в охоту. Зап. ВНО. ЧП. Инçе çĕрте пĕр тăванăм пур, калаçаттăмччĕ пĕрре тунçăха. Микушк. † Пӳртĕр çумĕнчен çул иртет, тунсăх мар-тăр шăнкăрав сассинчен. Час-час килетĕп, час каймастăп, тунсăх мар-тăр эсир пиртен. N. † Пӳртĕрсем çул хĕрринче, тунсăх мар-тăр шăнкăрав сассинчен; ир те килеп, тăван, каç та килеп, тунсăх мар-тăр эсир ман сасран. СПВВ. Инçе çĕрте пĕр тăванăм пур, калаçаттăмччĕ пĕрре тунсăха. Хурамал. Çуртăрсемех çӳлĕ, урамăрсем аслă, тунсăх мар пулĕ шăнкăрав сассисем; иртсех те килеп, каç та килеп, тунсăх мар пулĕ, тăвансем, эп сире. N. Вăл кĕнекесем пире пит тунсăх, çавăнпа эпĕ вĕсене тем пек ĕмĕтленсе тăратăп. N. Хура çăккăр мана тунсăх (я долго не ел его с наслаждением). Орау. Вĕсем, нумайранпа аш çименскерсем, тунсăха путенесене пит нумай çинĕ. Сред. Юм. Тонсăха пĕр апат йорать ô. Изредка ладно и это кушанье. Альш. Тунсаха юрат. Сред. Юм. Тонсăха пĕрер апат тинкĕле те йорать. || Скука, тоска. N. Килĕшĕн хытă тунсăха ернĕ. Очень соскучился по дому. || Скучно. N. Пурăнма тунсăх, теме пуçларĕ, ача килтисемшĕн тунсăхлать, курăнать.

тунхăс

то же, что тунсăх. Н. Карм. † Йĕс шăнкăрав сасси пит тунхăс мар, çак тăвансем сассисем тунхăс.

тупанлă

с полозьями. Зап. ВНО. † Йĕс тупанлă çуни пур, çутти юлтăр çул çине; йĕс шăнкăрав пек сассăм пур, янтра юлтăр çак яла. Ib. Сана пасара шуç тупанлă çунапа, йĕс качакапа илсе кайăп. (Так обманывают маленьких детей, когда те желают ехать на базар).

хала яр

утомить. Баран. 7. Пĕр сасăллă шăнкăрав хала ярать сассипе.

хыттăн

громко. Б. Яныши. Вăл çакна курсан, хыттăн; кам учĕ çав шывра тапăлтаттарать, терĕ. N. Вĕсем темĕскер пит хыттăн калаççĕ. Ачач. 40. Шкул алăкĕ уçăлчĕ те, шăнкăрав сасси ачасене паçăрхинчен те хыттăнтарах чĕнсе илчĕ. || Строго. Якейк. Вăл мана: холая ан кай, тесе, хыттăн кăçкăрчĕ. Сред. Юм. Хыттăн калать. Строго говорит. || Грубо, резко. N. † Пăр-сăмсаран çил вĕрсен, лопашкари шу шăнать; хыттăн сăмах калаçсан, пиртен юлташ сивĕнет. Сильно. N. Макар тилкепине хыттăнтарах туртса чарать. СЧУШ. Хыттăн çĕре ӳкнĕ те, нумайччен ăн илеймен. Баран. 92. Чулсем урлă шăпăртатса аялалла хыттăн ярса анать. || Глубоко. N. Çапла каласа укĕтленĕ сăмахсем ачасенĕн чĕрисене хыттăн кĕрсе ларнă.

хăлха

(хы̆лhа), ухо. А.-п. й. 16. Пĕрре кашкăр йытă вĕрнине илтет те, хăлхисене чанк тăратса ăна çапла калать... Ib. 42. Тилĕ хăлхисенчен ыйтать: эсĕр мĕнле килтĕр? — тет. Ib. 57. Ватăлса çитрĕм те, ман хăлха илтеймест. Ib. 70. Пӳрнеске хăпăл-хапăл чуста ăшĕнчен чаваланса тухать те, ĕне хăлхи ăшне кĕрсе ларать. Ib. 71. Пӳрнеске кашкăр хăлхинчен тухса шухăшлама тытăнать. N. Урлă хăлха, не лежащие, а оттопыренные уши. N. Каçрака хăлха, уши, торчащие вверх (кайăк хăлхи пек). N. Чее хăлхаллă япала, чуткий. N. Унăн хăлхи хытăрах, глуховат или плохо восприимчивый. N. Унăн хăлхи шăхăрсах каймасть, плохо слышит. N. Унтан ку виç кĕрепенкеллĕ чукмар илет, тет те, утланса ларать, тет те, хăлха урлă çапать, тет. N. Хăлхине çĕр çумне çыпăçтарса итленĕ. N. Хăлха анчах илтми пулнăччĕ те, халь уçăлчĕ. N. Хăлхăрсем йӳçмерĕç пулсан, итлĕр. N. Хăлхана йӳçĕхтерекенсем, çӳç-пуçа виреллĕ тăратаканскерсем. К.-Кушки. Хăлху енĕпе ман енелле çаврăнса тăр. Ск. и пред. чув. 22. Юманкка хăй хуйхине калать ăна хăлхинчен, мĕскерле тумаллине ыйтать пĕтĕм чĕринчен. Бгтр. Илтменнине хăлхунтан ыйт теççĕ тепĕр хут ыйтакан çынна. Янтик. Лаша шыв ĕçнĕ чух хăлхисене сиктеркелет, çавна хăлхисене вылятать теççĕ. Орау. Паян кунĕпе хăлхара шăнкăрав сасси илтĕннĕ пек янăраса çӳрет. Альш. Хăшĕ-хăшĕ тата ача çуралсанах, пурăнтăр тесе, сулахай хăлхине шăтараççĕ, тет. Хăлхана шăтарсан, тăхăнтараççĕ пурçăн: пурçăн шыçтармасть тет. Ib. Ун умĕнче пурне те ан калаç, унăн хăлхи шăхăрать ĕнтĕ (он слышит и понимает, о ребенке). Собр. Кушак хăлха урлă пит çусан, хăна килет тет. С. Тим. Аллăнти шаль тутăру шел пулсан, икĕ хăлхаран тытса чуптуса яр. N. Хăлхаран кала. Говорить на ухо. Хурамал. Хăлха ăшĕ кĕçĕтсен, йĕпе пулать теççĕ. ТХКА 69. Тата халь ман пуç ыратать, хăлха кашласа çӳрет. Ст. Чек. Кунĕн-çĕрĕн янăратат. Илтессĕм килмерĕ, хăлхана çĕртет. N. Урампа пырат сутакан, вăл пулайчĕ улма сутакан; сутаймасăр вунăтăват улми çĕрейчĕ. Кăçалхи çул манăн пурăнни — çын сăмахĕпе хăлха çĕрейчĕ. (Хĕр йĕри). Ала 13. Унăн куçĕ хупăннă пулсан та, унăн хăлхисем çăвăрман. || Перепонки ушные. Альш. Ачи хытă кăшкăрса хăлхана çуратчĕ. || Наушники. К.-Кушки. Малаххай хăлхисем, наушники малахая. || В. Олг. Хӳел хăлха ярчĕ, сивĕ полат. Вокруг солнца появились круги (столбы), к холоду. || Перо (верхний угол) лемеха. См. ака, там же хăлха (вып. 1).

хăнкăрав

(хы̆нгы̆рав, хы̆ҥгы̆рав), колокольчик ямщицкий. Тюрл. Сред. Юм. Хăнкăрав, колокольчик (с язычком) ямщицкий. Ib. Хăнкăрав янрать. СПВВ. ФН. Хăнкарав = шăнкăрав.

хăнкăрах

то же, что шăнкăрав. СПВВ. КМ.

кăпăр-капăр

(кŏбŏр к̚абы̆р, кы̆бы̆р-к̚абы̆р), подр. гременью. Альш. Тула тухаттăмччĕ; пăлтăрта темĕскер кăпăр-капăр! турĕ те (загремело), сехрем хăпрĕ. || Быстро, живо, на скорую руку. ЩС. Кăпăр (кŏбŏр)-капăр анчах пуçтарăнса карĕ. Юрк. Пӳрте кĕрсен, кăпăр-капăр часах кĕлтуса илсен, пăраçникпе тав туса, кĕлтунăшăн укçа та илсен, епле килнĕ, çапла часах эрттиллипе кăпăртатса тухса та каяççĕ. Ib. Алăкĕ уçă выртнине курсан, пӳртрен сиксе тухса, тӳрех маччана кăпăр-капăр улăхса каят. Ib. Ун сассине илтсен, çывăракан салтаккисем те, вăранса кайса, кăпăр-капăр (проворно) сиксе тăрса, пăшалĕсене йăтса, лешин хыçĕнчен: ура! ура! ура! тесе, кăшкăрса чупа пуçлаççĕ. Сред. Юм. Эпĕ эс тухса кайнине сисмен те, как пырса каласанах, кăпăр-капăр ĕçе пăрахап та, тухса чупап хăвăртрах. Шел. 140. Кăпар-капăр тумланăр, çăвăр питĕр-куçăра! Ib. 73. Кăпăр-капăр çиелти тумтирĕсене хывса... акатуй тăваççĕ. Никит. Паçук хăвăрт сиксе тăчĕ те, кăпăр-капăр питсем çуса, выльăхсене урама хăваласа тухрĕ. Илебар. Çак хĕрсем ачана кăпăр-капăр кăларса пытарчĕç, тет. Халапсем 34. Пăрушĕ те, хăраса: мук! тесе кăшкăрса, кăпăр-капăр пӳртрен, салтака тĕртсе ӳкерсе, тула, урама, тухса каять. N. Кăпăр-капăр кайса килем-ха çавăнта! N. Вăл ĕçе кăпăр-капăр туса пăрахас пулат. || Кое-как (в частности, напр. с плохою упряжью), попросту. Изванк. Çавăнпа пичче пĕр кунне çав Кукша Майрана (старуху-йомзю) илме лаша кӳлсе, шăнкăрав çакса кайрĕ. Кăпăр-капăр кайсан, вăл çиленет; мана кусем этем вырăнне хумаççĕ, тесе, юсас вырăнне пăсса хăварасран хăраççĕ. Çавăнпа ăна пит йăпăлтатаççĕ. СПВВ. ИА. Япалана кăпăр-капăр тыткаласан, час ванать. (Так в Сред. Юм.). || Скарб; хлам. Сред. Юм. Кăпăр-капăр, домашние мелкие-предметы. Ib. Кирек мĕн кăпăр-капăр япаласĕм тем чôл япăхса выртаç кил карче (= кил картинче). N. Кăпăр-капăр япаласене сĕре (зря) лартса çĕртсе ан яр. (Письмо). СПВВ КС. Вăрмана кăпăр-капăр вĕт-шак пухма каятăп, теççĕ; вăл вĕт çапсене, унта çĕрĕк-çарăк вутсене пухма кайни пулать. ПВЧ. 115. Кăпăр-капăр катан пир, пăр (= пĕр) аршăн, та кирлĕ мар, çур аршăн та кирлĕ мар. N. † Кăпăр-капăр кач-таки. || Старые и малые. Орау. Кăпăр (кŏбŏр)-капăр — стариксем, вĕт ачасем анчах.

чанкăлтаттар

понуд. ф. от гл. чанкăлтат. Альш. Ку Микул пуп лашисене кӳлет те, шăнкăрав çакат, кусене хирĕç чанкăлтаттарса килет, тет.

чуптар

заставить бегать, гнать (лошадь). Ск. и пред. чув. 113. Çĕр çĕмĕрсе чуптарать Кан. Татах çуран чуптарать пура хуçи патне. Орау. Салтаксене пĕр вырăнта чуптараççĕ (бегать на месте). N. Хам ачана чуптартăм. N. Унта пĕр-пĕр ачана чуптарас. || Кан. Пысăк тĕвĕллĕ тăлă чуптарса, çурăмсенчен ай ну ислететтĕмĕр. || Ездить рысью. Ск. и пред. чув. 114. Якур пичче çулпала пушкăрт лаши кӳлнĕ те, те çуркунне, те çулла, яртлаттарса чуптарнă. Калашн. 9. Паттăр утăм çине утланса ларса, Мускав шывĕ çине чуптарса кайсан... КВИ. Ав шăнкăрав янăрать, Силпиелле чуптарать. Образцы 48. † Атьăр уттарар и те чуптарар-и çулсем çинче шурă юр пур чухне. Сĕт-к. Авоç килет ман тантăш, квак лашине выллятса, хора çонине янтратса. Чоптарасси полас çок: хора çони çĕмĕрлтĕр, симĕс пĕкки хуçăлтăр. Ib. Унччен эпĕ лашапа чуптарса пăхманччĕ. Тет. Çавăнтан кайран эпĕ лашапа чуптарма вĕрентĕм. ЧС. Киле тавăрăннă чух Иван чуптара та пуçларĕ, эпĕ те унăн хыçĕнчен ерипен чуптара пуçларăм. Сред. Юм. Чуптарнă чуптарман, не то рысью, не то шагом. Юрк. Туран анса Сĕве кĕпер патне чуптарса çитрĕмĕр. Ib. Пичке çине улăхса ларса чуптаратăп, тет (хуралçи). Альш. Унталла чуптракансем (ездящих) сахал курăнать. || Отправляться (ехать, идти). Ашшĕ-амăшне. Хăвăртрах, Иван, лашăна кӳл те, чуптар вăрмана, вăрман хуралçи çуртне. ЧС. Эсĕ часрах тепĕр лашана кӳлсе киле чуптар та, аттесене кала, вĕсем мĕн те пулин тăвĕç, терĕ. СТИК. Ăçталла чуптарат-ши ĕнтĕ тата ку? Куда ты идешь? || Сред. Юм. Онпа сăмахланă чохне хăй маях чуптарас полать, хирĕçтерме йорамас. При разговоре с ним всегда приходится соглашаться, а не приходится возражать. || Случать (животных).

шанкăртат

(-гырдат), звенеть, греметь. КВИ. Хутаç ăшĕнчи укçи шанкăртатать илĕртсе. N. Суккăр шăнкăрав пек шанкăртатать. Сĕт-к. Кĕсле çинче шанкăртатса ларатăп. Альш. Эпĕ шанкăртатса персе антăм кĕлет урайне (свалился сверху).

шанкра

то же, что шанкăра. N. Шанкра, колокольчик у дуги. Шашкар. Шанкра — маленький или большой ямщицкий колокол (с языком). N. Шанкра = шăнкăрав. СЧУШ. Анкартине кайса итем çине выртса итлес пулать. Кама шанкра сасси илтĕнет, вăл салтака каять. || Сятра. Шанкра, шаровидный бубенчик со щелями.

шăнкăртат

звенеть. Сред. Юм. Хушпури тенкĕсем ташланă чухне шăнкăртатаççĕ (звук монет). Сĕт-к. Шăнкăр-шăнкăр шелешин шăнкăртатни килĕшет. N. Эп кушелкене, шăтăк мар тесе, тытрăм та, шăтăкĕнчен окçасем шăнкăртатрĕç — тохса ӳкрĕç. Звук монет при падении на пол. N. Пĕр тухьяри тенкĕ пек шăнкăртатса çӳрерĕмĕр. КС. Шăнкрав шăнкăртатать (звенит) Б. Олг. Пĕкке шанкра çаксан, шăнкăртатса каят. КВИ. Шăнкăр-шăнкăр шăнкăрав шăнкăртатать çулпала: хĕр туй килет çĕмĕрсе урам тăрăх ялпала. || Петь (о скворце). Н.-Якушк. Пӳрт пуçĕнчи шăнкăрча ирхине тухса пăхсассăн, шăнкăртатса ларатчĕ. || Журчать (о ручье). ГФФ. Шăнкăртатса шыв юхать. Журча течет (студеная) вода. КС. Шыв шăнкăртатса юхать (более или менее звонко). Хош-çырми. Хамăр çĕртен-шывран тохнă чох шăнкăртатса йохать солхăн шыв. При выходе на нашего родного места с журчаньем течет студеная вода. Альш. Хура вăрман хыçне юр çунă, шăнкăртатса юхать юр шывĕ. Алешк. Анкарти хыçĕнче çерем çинче шăнкăртатса юхать юр шывĕ. Ст. Шаймурз. Анкарти хыçĕнче çӳл ту çинче шăнкăртатса выртат юр шывĕ. || Говорить (о ребенке). N. Кунĕпе шăнкăртатса çӳрет.

шăнкăрав

колокольчнк, бубенчик. N. Шăнкăрав = шанкра. N. Шăнкăрав = хăнкăрав, хăнкăрах. КВИ. Ав шăнкăрав янăрать, Силпиеле чуптарать. Ачач З8. Шăнкăр-шăн-кар-р-р! шăнкăртаттарать шăнкăрав. Султангул. Аслă çул хĕррине те, ай, тухрăр-и? Кĕмĕл шăнкăрав сассине, ай, илтрĕр-и? Хурамал. Çуртăрсемех çӳлĕ, урамăрсем аслă, тунсăх мар пулĕ шăнкарав сассисем. Дома у вас высокие, улицы широкие, — надоело, поди, вам звяканье (ямщицких) колокольчиков. Альш. Хупах шăвкăравне шанкăртаттарат та, ку çынна тăратса хăварса, хăй аяккарах кайса тăрат. N. Суккăр шăнкăрав пек шанкăртатать. СТИК. Сасартăках пĕр шăнкăрав сасси илтнĕ те часрах арман пӳртне тарса кĕнĕ. Ку шăнкăрав улпут пулнă. Орау. Ĕлĕк, шăнкăрав сассине илтсессĕнех, тара-тара пытаннă, тет (чуваши), шиналлă урапа йĕрне курсан та пытаннă, тет. Кан. Кĕтӳрен юлнă качака мăйракинчи шăнкăравне янлаттарать. Орау. Станувуй пĕр мăн шăнкăравпа анчах çӳрет. Ст. Чек. Шăнкăравлă хут купăс.

шăнкăрав курăк

колокольчнки (трава), Campanula. Хурамал. Шăнкăрав курăкĕ, колокольчики.

шăнкрав

колокольчик. См. шăнкăрав. Н. Яха-к. Синьял. Йăс шăнкрав пек сассăм пур, купăс майĕпе çаврăнать. ГФФ. Мăшăр шăнкрав кам çакать? Кто вешает пару колокольчиков? Ib. Мăшăр та шăнкрав çакас мар... Не надо вешать пары колокольчиков... Коракыш. Хура пĕкĕ кăмăлне йĕкĕр шăнкрав çакрăмăр. Пазух. Хура пĕкĕ кăмăлне пĕр пар шăнкрав çакрăмăр. М. Сунч. Ун чухне юмăçсене турра йăлăннă пĕк йăлăнатчĕç, вĕсене юмăç пăхма тесе шăнкравпа илсе çӳретчĕç. Ст. Чек. Ан янăраттар шăнкрава, хăлхана çурат.

пусă

(пузы̆), яма. Шарбаш. Пусă, яма для хранения овощей. || Могила. Слеп. Çыннăн поссине авăтиччен, хăвăн поссуна авăт (ответ на пожелание умереть). || Колодец. Вишн. 72. Пусă ял варринче, е кил хушшинче, е вите патĕнче, е аслăк-карта патĕнче пулсан, тата тарăн та пулмасан, ун ăшĕнче вара çăл шывĕ пулмасть. N. Хуçи арăмĕ тухрĕ те, витре илсе килчĕ те, ăна пусса ячĕ те, чампăрт! туса илчĕ те, шыв витрине тултарчĕ. БАБ. Пусăра шăнкăрав тавраш сасси илтĕнсен, каччă пулсан, туйла авланат, хĕр пулсан, туйла каят, теççĕ. (Гаданье на çĕнĕ çул каç). Изамб. Т. Хăшĕ-хăшĕ тата çывăрма выртнă чухне пуç патне пусă пекки туса хураççĕ.

пĕрти

(-_д-), песенная вставка неизв. знач. Самар. † Çеçен, пĕрти, хирте тилĕ юртать тарай тутрисене витĕнсе. IЬ. Шăнкăр, пĕрти, шăнкăр шăнкăрав килет, кам килет-ши, тăван, тухса пăх.

алăк сыппи

(сы_ппи), pars domus citerior, quae est prope ianuam, часть избы ближе к двери. Тай. Б. † Алăк сыппине çитсессĕн икĕ пĕççĕне шарт çапăн. Когда ты дойдешь до той части избы, которая ближе к двери, то ударишь руками но обоим бедрам. Альш. † Йĕс шăнкăрав сассăмçăм ырă курас пулсассăн алăк сыпне янах кай; ырă курмас пулсассăн тĕпел сыпне ан илтĕн. Ах, голосок мой, похожий на латунный (из желтой меди) колокольчик! Если мне предстоит быть счастливой, то ты раздайся громко и по той части избы, которая ближе к дверям: если же мне не видать счастья, то не будь слышен даже и в передней ее половине. Ib. † Ах, сасăçăм! Ырă курас пулсассăн алăк сыппа илтĕнтĕр. Ах, голосок мой, голосок! Если мне суждено быть счастливой, пусть он раздается и по той части избы, что ближе к дверям. (Из „хĕр йĕрри“, т. е. плача невесты).
[Ӳкерчĕк]
а — тĕпел сыппа, pars domus ulterior.
b — алăк сыппи, pars domus citerior.
с — кăмака, fornax.

ямшăк

(jамжы̆к), ямщик. Альш., Шибач. Бугурусл. † Ямшăк, ямшăк теç пире, ямшăк вăрă теç пире, хăйсем кĕлетне питĕрмеç те. Ямшăк лаши тур лаша, ури тупанчен вут тухать. Ямшăк пĕкки пысăк пĕкĕ, сарай урлă курнаять. Ямшăк шăнкăрав(ĕ) пысăк шăнкăрав, çич çухрăмран сас парать. Сред. Юм. Лашисĕм ямшăк лаши пик. Лошадь как у ямщика. (Говорят про тучных лошадей). IЬ. Ямшăк лаши пик, тесе, лайăх лашасĕне калаççĕ. Кан.! 1928, № 4. Эс ямшăка Шупашкара каймăн-ши мучи? || Кучер. Якейк. Эс ямшăка лар. Ты будь кучером (т. е. садись на козлы). || В К.-Кушки означ. и ямщика и кучера. IЬ. Улпут панче ямшăкра пурăннă (в кучерах). || Посыльный, курьер. N. † Çыру çыртăм пичет пусрăм, ямашкăн ямшăк тупмарăм. || Обыкновенная телега. Городище. || Телега, обитая тесом или лубками. Ст. Чек.

ян

(jан), подр. далеко раздающемуся звону или гулу. Хурамал. Янтăракан япалана çапсассăн: ян! туса кайрĕ, теççĕ. N. Чăпар куккук сасси вăрманта янах каять. Ч.П. Икĕ куккук авăтат, аслă улăха ян ярат. Баран. 85. Çеçен хир ян каять. Ир. Сывл. 5. Кĕвве туртса яв! ярса, ĕçе васкарĕ çĕн вăйпа. Сунчел. † Эпĕ килетĕп асăнса, шăнкăрав пак сассăмпа аслă урама ян ярса. Альш. Вăрмана ян çураççĕ (оглашают, шапасем). КС. † Ярăслав хĕрĕ çамрăк хĕр, сасси унăн ян илтĕнет. (Перевод «Плача Ярославны»). Турх. Тăри сасси çӳлте ян-ян каять. IЬ. Унăн сасси (его вой) вăрмана ян кайнă. Ч.К. Хула пек çурчĕсем (их дом) ян янăрарĕ (от свиста). Сказки и пред. чув. 68. Кайăк юрри, çын сасси ян-ян ярать таврана. Собр. Хăни килет мăшрипе (мăшăрĕпе), аслă пӳрте ян ярат. Ч.П. Килет, ларать, юрă юрлать, хуралтă тăррине ян ярать (курак). Пазух. Сатра шăпчăк ян ярать; вăл сирĕншĕн юрламасть; тепĕр шăпчăка йăхăрса, хытăран хытă юрлать вăл. N. † Курак килет мăшăрпе; йăва çине ларсан, аслă яла ян ярать. Ау 242°. Шари-шари кăшкăраççĕ, урам хушшине ян çураççĕ. Ч.П. Мерчен куçлă куккук авăтнипе хура вăрман çине ян каять (ясно, отчетливо отдается). Так и у КС. Ясный (о погоде). Беляева. Янах (ян+ах) уяр, См. янкăр, шанкăр.

етес

(jэ_дэ_с), дужка. См. йĕтес. Сред. Юм. Чăххăн малти сейник (= сенĕк) пик уйăрлакан кăкăр шăммине етес тесе калаççĕ. IЬ. Алтанăн, чăххăн кăкăрĕнче сейник (= сенĕк) пик уйăрлса тăракан шăмă пор, çавна вара иккĕн ик юппинчен тытаççĕ те, хуçаççĕ; он какайне пăртаккăн-пăртаккăн уйăрса пор пӳртри çынсĕне те валеçсе тохаççĕ; кайран вара, эрехле уйăрнă полсан, шăпа тытаççĕ те, кăш чохне эреххине çавăнтах ĕçтереççĕ, хăш чохне тепĕр чохне хăй патне чĕнсе ĕçтереççĕ; аланман ачапа хĕр уйрать полсан, кĕпесĕм тĕрлесе памалла, тотăр илсе памалла уйраççĕ. Г. Т. Тимоф. Етес ĕçеç. Пирĕн чăвашăн, чăхă пуссан, етес уйăраççĕ пĕр-пĕринпе, ашне çинĕ чух. Уйăрнă çĕрте калаçаççĕ (условливаются) «улталамалла» та «улталамалла мар». Улталамалла калаçсан, кам улталаканнийĕн япала парасси каçать; кама улталанă, çав-кăна парать вара, кампа уйăрнă çавă. Улталамалла мар калаçсан, икĕ енчен те пĕрне-пĕри япала параççĕ. Калаçаççĕ унта пĕри кĕпе парса тепĕри пушмак илсе памалла та, е пĕри кĕпе тепĕри пысăк явлăк илсе памалла та, е тата урăх мĕнне те пулсан тумалла та, е тата икĕ енчен те пĕрер сăраковушкăшар эрех илсе ĕçтермелле те, ытларах та калаçаç: темĕскер, шăнкăрав çакса, лашапа пырса, илсе каймалла та. Тупаççĕ унта калаçакансем епле пулсан тума: сĕтел айне кĕрсе ларса, юрламалла, кĕпе киллипе туртмалла, пĕр-пĕрин патне ларма çӳремелле. Çавна калаççĕ вара пирĕн чăвашăн: «етес тус» теççĕ; «етес туспа ĕçмелле», теççĕ. Етесне уйăрнă чухне, етес çумĕнче ашĕ пулать унта; çав ашне — уйăрнă çĕрте кам пур — çавсене параççĕ пĕчĕкçĕн-пĕчĕкçĕн, валеçе-валеçе. Вĕсене вара етес тӳленĕ çĕре чĕнеççĕ ĕçкине ĕçме. Çав Пукравра-мĕнте ĕçеççĕ унăн ĕçкине. Етес çамрăксем уйăраççĕ ăна, ватăраххисем те сайрахутра уйăркалаççĕ те, анчах вĕсем сахал уйăраççĕ. Çамрăксен илемлĕ вăл етес уйăрни — чăнлани. Чĕнеççĕ хай етес тусне, етес юлташĕсене. Тытăнаççе ĕçме. Хăнасене ăсатсан, тытăнаççĕ вăл тавраша. Ĕçкĕ пулать вара вăл питех те аван: етесе хытă ĕçеççĕ ăна. Пуçтарăнать унта çамрăк-кăна: пыраççĕ уйăрнă çĕрте пулманнисем те, вĕсем те илсе каяççĕ вара пĕр-пĕрин патне. Хай тытăнаççĕ юрлама, тытăнаççĕ ташлама, купăсĕ те пулсассăн. — «Етес ĕçес» теççĕ вара çавна. Унта ватă таврашĕ пулмас та çамрăксем ĕçнĕ çĕрте: хăйсене ирĕк вара вĕсене. Çӳреççĕ çапла кунĕпе пĕр-пĕрин патĕнчен тепĕрин патне кĕре-кĕре. Ӳсĕрĕлеççĕ те вара хĕрсем, пичĕ-куçĕсем хĕп-хĕрлĕ хĕретне пек пулса каяççĕ. Тытăнаççĕ вара кулма, шӳт тума. Пĕр шӳтле вăл хĕри-пăраç ĕçки. Хăйсем ӳсĕрĕнчен хăйсем кулаççĕ вара вĕсем ун пек чухне. Вăл етес ĕçнĕ çĕре пыллă сăра таврашĕ те, тутлă сăрасем тăваççĕ вĕсем кăкшăмсемпе. Этемме çавă ӳсĕртет. Етес ватăраххисем те уйăраççĕ пĕр-пĕринпе. Вĕсем «эрех ĕçмелле» — мĕнле калаçаççĕ: пулуштухшар-и, штухшар-и. Пĕр-пĕрне вара лашапа тиесе çӳресе ĕçтереç. Унта пулать вĕсен те вăййи, кулли. Тупса килеççĕ купăççине те, калама çук «аван» ĕçеççĕ. Илметума кайнă çĕрте, тăрантас çинче, ялан та минтер таврашĕ вара хăйсен. Етес туртмасан, нимĕн те пулмас, туртсан — вилсен, етес шăммине уйăраççĕ тет». Çапла калаççĕ чăвашсем, етес уйăрасси çинчен. Уйăрсан вара, епле те пулсан чăнласшăн тăрăшать. Уйăрать те, чăнлать. Чăнланă çĕрте тата тепĕрисем уйăракансем пулаç. Вĕсем вара тата кăсене «етес ĕçкине чĕнеç. Тупăнса пырать вара çапла етес ĕçӳ».

йăкăлтаттар

понуд. ф. от гл. йăкăлтат. || Бежать плавно, без толчков (как иноходец). В след. тексте это слово, повидимому, является опиской; см. йăнкăлтаттар «звонить». Тогач. Час кил, иксĕмĕр пытанмалла выляр. Эпĕ сана кĕмĕл шăнкăрав парам; эсĕ йăкăлтаттарса чуп, эпĕ сана тытакан пулăп, тенĕ (медведь).

йăнкăл

(jы̆ҥгы̆л), заводский колокол (под дугою). Сатра. В. Олг. Хорачка. Йăнкăл, (jŏҥгŏл), пĕкке çакни (колокол) СПВВ. ТА. Йăнкăл = çаврака мар шăнкăрав.

йĕс шăнкăрав

медный колокольчик. N. † Йĕс шăнкăрав пек сассăм пур, янтăра юлтăр çак яла.

вăкăр шăнкăравă

граненый колокольчик. Хурамал. См. шăнкăрав.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

звенеть

глаг. несов.
янăра, чăнкăртат, шăнкăртат; колокольчик звенит шăнкăрав шăнкăртатать; в ушах звенит хăлха янăрать

звонок

сущ.муж.
1. шăнкăрав; дверной звонок алăк шăнкăравĕ
2. янăрав; янрани, шăнкăравлани; телефонный звонок телефонпа шăнкăравлани; прозвенел звонок на урок урока ларма шăнкăрав янăрарĕ

колокольчик

сущ.муж.
1. (син. звонок) шăнкăрав; звенит колокольчик шăнкăрав шăнкăртатать
2. шăнкăрав курăкĕ, шăнкăрав чечекĕ

нажать

глаг. сов.
1. что и на кого-что (син. надавить) пус, хĕс, пусар; нажать кнопку звонка шăнкăрав кнопкине пус; нажать на тормозную педаль тормоз пускăчне пус
2. на кого (син. понудить) хисте, пусахла, пăвăрт; нажать на отстающих юлса пыракансене хисте

урок

сущ.муж.
1. урок (вĕренӳ вăхăчĕ); прозвенел звонок на урок урока ларма шăнкăрав пулчĕ
2. килти ĕç, урок; готовить уроки урок ту

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

греметь

несов. 1. кĕрле, кĕмсĕртет, янра; гремит орудийный залп тупă сасси кĕрлесе каять; гром гремит аслати (е аçа) авăтать; гремит колокольчик шăнкăрав сасси янăрать; 2. чем чăнкăртаттар, шакăртаттар, кĕмсĕртеттер; греметь саблей хĕçпе чăнкăртаттар; греметь посудой чашăк-тирĕкпе шакăртаттар; 3. перен. разг. (говорить громким голосом) янăра, янка, янăраттар; 4. перен. (славиться) кĕрлесе тăр, паллă пул чапа тух; имя его гремело повсюду ячĕ ун пур çĕрте те кĕрлесе тăнă.

динь-динь

межд.шăнкăр-шăнкăр (шăнкăрав сасси).

затрещать

сов. 1. (о ружьях) шартлатса кай, шартлатма пуçла (пăшал); (о пулемётах) шатăртатса кай, шатăртатма пуçла (пулемёт); (о звонке) чăнкăртатса кай, чăнкăртатма пуçла (шăнкăрав); (при горении) çатăртатса кай, çатăртатма пуçла (кăвайт); (о барабане) пантăртатса кай, тĕнкĕртетсе кай, тĕнкĕртетме пуçла (е тапрат, тытăн); 2. перен. (начать разрушаться, разваливаться) ишĕлсе кай, ишĕлме пуçла (çурт-йĕр, тумтир); юхăнса кай, юхăнма пуçла, тăпăлма пуçла (е тапрат, тытăн —тумтир); 3. перен. разг. (быстро заговорить) çатăртатса кай, çатăртатма пуçла (е тапрат, тытăн), çатăртатса калаçма тытăн; ◇ затрещать по всем швам арканса кай, ишĕлсе кай (тумтир, çурт-йĕр); в голове затрещало пуç анкă-минкĕленчĕ.

звенеть

несов. янăра(е янра), чăнкăртат, шăнкăртат; янн! ту, чăнкăрр! ту, шăнкăрр! ту; янăрат, чăнкăртаттар, шăнкăртаттар; звенит колокольчик шăнкăрав шăнкăртатать; ◇ в ушах звенит хăлха янăрать.

звон

м. 1. янрав, янрани, шăнкăртатни, чăнкăртатни, янкăртатни; звон колокольчика шăнкăрав шăнкăртатни; 2. перен. прост. (сплетни) сас-хура, элек; ◇ звон в ушах хăлха янрани.

звонок

м. 1. (колокольчик) шăнкăрав; дверной звонок алăк шăнкăравĕ; 2. (звуковой сигнал) шăнкăртатни, шăнкăравлани; раздался звонок шăнкăртаттарни илтĕнсе кайрĕ.

звучный

прил. янравлă (е янăравлă), уçă; вăйлă, хытă; звучныи голос уçă сасă; звучныи колокольчик шăнкăр-шăнкăр шăнкăрав.

колокольчик

м. 1. шăнкăрав; 2. бот. шăнкăрав курăкĕ.

нажать

сов. 1. что, на что (надавить) пус, хĕстер; нажать кнопку звонка шăнкăрав кнопки çине пус; 2. на кого-что, перен. разг. (оказать воздействие) хисте, пăвăрт.

прозвенеть

сов. янăраса кай (е ил); прозвенел колокольчик шăнкăрав сасси янăраса кайрĕ.

прозвонить

сов. 1. (о звонке, колоколе) чан çап, шăнкăравла, шăнкăртаттар; 2. (звоном возвестить) чан çапса (е шăнкăрав шăнкăртаттарса) пĕлтер, шăнкăравла; 3. (в течение какого-л. времени) чан çапса (е шăнкăравласа) тăр (пĕр хушă).

серебряный

прил. 1. кĕмĕл.., кĕмĕл ⸗ĕ [⸗и]; серебряный слиток кĕмĕл катăкĕ; серебряные часы кĕмĕл сехет; 2. (блестяще белый) кĕмĕл тĕслĕ, кĕмĕл, шурă; серебряная седина шурă çӳç; 3. (о голосе) уçă, янравлă, шăнкăрав пек (сасă); ◇ серебряная свадьба кĕмĕл туй (мăшăрланнăранпа çирĕм пилĕк çул çитни); серебряный блеск кĕмĕллĕ-кӳкĕртлĕ руда.

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

пус

[pus]
premi (premu)
шăнкăрав тӳми çине пус — premi sonorilbutonon
алă пус — subskribi
пусăм — akcento, sangopremo, premo
пусăрăнчăк — subpremita, deprimita
пускăч — piedingo
butono
пускăч хăми — klavaro
пуслăх — subpremado
пусма — ŝtuparo

шăнкăр

[ŝnkor]
imitvorto por sonorosono
шăнкăрав — sonorilo
звонок
шăнкăрав курăкĕ — kampanulo
шăнкăравла — telefoni

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

хăнкăрав

, шăнкăрав «колокольчик», «бубенчик»; Замахш. конкрау, тат., башк. кынгырау, узб. куныров «колокол», кирг. коңгуроо, тат. кечкенә кыңгырау, тур. чингырак, узб. кунгирокча, уйг. коңгурак «колокольчик»; казах., коңырау, ног. конъырав, кумык. конгурав «колокол», «колокольчик». Слова звукоподражательные: шăнкăр-шăнкăр — подражание отчётливому металлическому звону, а хăнкăр-хăнкăр — менее отчетливому звону.

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Мăшкăл кур

Мăшкăл кур 1. позориться / опозориться, срамиться / осрамиться; 2. подвергаться / подвергнуться глумлению, издевательству.
1. Тĕнчере хĕрĕх çичĕ çул пурăнса та кун пек чĕр мăшкăл курманччĕ. В. Алентей. Хам та айван çав. Виçĕ кун хушшинче икĕ мăшкăл куртăм: малтан Шатра Михаларан, кайран çак тăманаран. М. Кипек. 2. Вăрман варринчи мăшкăл курнă ял Шăнкăрав сассипе юлать çӳçенсе. С. Элкер. Уй-хирте пĕр ушкăн кашкăр Çисе янă пуп пирки Курĕç хурлăх, курĕç мăшкăл Манăн виçĕ савнă кин. Я. Ухсай.

Хал яр

Хал (хала) яр 1. утомлять / утомить кого-что, изнурять / изнурить кого-что. 2. утомляться / утомиться, уставать / устать, обессилевать / обессилеть, изнуряться / изнуриться.
1. Пĕр сасăллă шăнкăрав хала ярать сассипе. 2. Аслă çĕр, паттăрсен çĕрĕ-шывĕ! Юн тăкса хал яран война: Выртса кан! — тет вăл, чунăмçăм, ывăлăм! А. Ĕçхĕл.

Хăлхара янра

Хăлхара (хăлхасенче) янра 1. звенеть [шуметь] в ушах; 2. звучать в ушах [в памяти, в сердце].
1. Хĕлхем çăвать пин-пин çăлтăрсенчен, Шăнкăрав сасси янрать хăлхасенче, кĕç чĕтренме пуçлать шăпчăк юррийĕ. Уйăп М. Янрать чăваш чĕлхийĕ хăлхара, Ак çитрĕмĕр Шупашкара! Уйăп М. 2. Çак сăмахсем Варвара Васильевнăн хăлхинчех янăраса тăнă. Л. Агаков.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

кăларăм

ç.п. Радиопа паракан е телевиденипе кăтар-такан пĕр-пĕр программа; передача. Хамăр та пĕчĕк чухне «Спо-койной ночи, малыши» передачăна еплерех кĕтеттĕмĕр те. Ун чухне чăвашла тухакан унашкал кăларăм çукчĕ. ÇХ, 1999, 9 /, 12 с. «Ăраскал» — наци кăларăмĕ [Пуçелĕк]. ÇХ, 1999, 29 /, 1 с. Миçе çул ĕнтĕ [Г.Вастрюкова] ача-пăча передачисен редакцине ертсе пырать. Вăл хатĕрлекен «Шăнкăрав» кăларăма итленĕ хыççăн чун çемçелет. Т-ш, 1999, 10 /, 1 с. — радио кăларăмĕсем (Д.Гордеев //В-х, 8.07.1991, 12 с.); — кăларăм хатĕрле, кăларăм пăх (Х-р, 21.08.1998, 1 с.); кăларăма хутшăн (ÇХ, 1999, 2 /, 12 с.).

пăшăлтату

п.с. 1. П.п. Сасă чĕлĕхĕсене вылятмасăр шăппăн калаçни; сассăр пуплев. Зал тăрăх пăшăлтату шуса иртет. А.Железковăпа К.Семенова, 1964, 170 с. Хĕр пăшăлтатрĕ. Анчах çав пăшăлтату кăшкăрнă майлă илтĕнчĕ. Г.Ефимов, 1984, 128 с. Хĕрпе каччăн ăшă пăшăлтатăвне итлесе тăма аванах мар. В.Эктел, 1996, 78 с. — юрату пăшăлтатăвĕ (Ю.Айдаш //Х-р, 14.05.2003, 4 с.); — ВЧС, 1971, 869 с. 2. П.п. Килĕшӳллĕн илтĕнекен вăйсăр сасă (шĕпĕлтетни, чăшăлтатни т.ыт.). Шăнкăрав янăранă чух... йывăçсем яланхи пăшăлтатăвне татĕç. И.Лисаев //Я-в, 1974, 4 /, 3 с. Хум пă-шăлтатăвĕ [Кĕнеке ячĕ]. М.Карягина, 1995. Ав, ... парка йывăç çулçисен пăшăлтатăвĕ хăлхара. Х-р, 3.06.1997, 3 с. Сӳ кайрĕ чун — ылмашрĕç тейĕн аслатипе пăшăлтату. Н.Ишентей //Я-в, 2000, 5 /, 3 с. 3. Ç.п. Ăшри пуплев. Шухăш — чарăнми вĕç-хĕррисĕр темĕнле пăшăлтату. Г.Айхи, 1988, 52 с. Ĕмĕт пăшăлтатăвĕ [Пуçелĕк]. М.Мерчен //К-н, 2002, 7 /, 13 с. 4. Ç.п. Сăмах сарни; сăмах-юмах, сас-хура. Пăшăлтату пăтти... Ку пăшăлтату мар, ку — чăнлăх. ÇХ, 1997, 38 /, 4 с.

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

хăнкăрма

чăмăр шăнкăрав. Тин анчах ĕнтĕ лашана тăварас та çуна айне кĕрсе выртас тесе пыраттăм, хамран инçе те маар хăнкăрмасем (чăмăр шăнкăравсем) илтĕнсех кайрĕç [Первая 1912:25].

Çавăн пекех пăхăр: