явăçтар
1.
приваживать, приучать
алла явăçтар — приручить
кайăксене пахчана явăçтар — привадить птиц в сад
явăçтар
2.
приобщать, вовлекать, привлекать к участию
ĕçе явăçтар — приобщать к труду, вовлекать в работу
общество ĕçне явăçтар — привлечь к общественной работе
явăçтар
3.
вмешивать
втягивать
впутывать разг.
эсĕ пире ку киревсĕр ĕçе ан явăçтар! — ты не впутывай нас в эту скверную историю!
явăçтар
4.
подружить, сдружить, сблизить
пĕрлехи ĕç пире явăçтарчĕ — совместная работа сдружила нас
явăçтар
5.
смешивать, перемешивать с чем-л.
явăштар
1.
то же, что явăçтар 5.
тăма лайăхрах явăштар — как следует перемешать глину
цивилизациле
цивилизовать (цивилизацие явăçтар)
явăçтар
понуд. ф. от гл. явăç. М. И. Петр. «Явăçтар ― способствовать сожительству». Карсун. † Эс таста-ччĕ, тăванçăм, эп тастаччĕ) торри явăçтарчĕ пĕр çĕре. Мы были, родимый, далеко друг от друга, но судьба свела нас вместе. ЧП. Эсĕ таçта-ччĕ, тăван, эпĕ таçта-ччĕ, явăçтарчĕ турă пĕр çĕре. Юрк. † Çакă ялти çĕр-шывра явăçтарман ача юлмарĕ, кивĕçмен (sic!) сарă хĕр пĕтмерĕ. В этой доревне не осталось ни одного парня, которого я не привадила бы к себе, и без конца было девиц, ревновавших ко мне.
в
во предлог с вин. и предл. п.
1. на вопросы «куда», «во что»: -а (-е); -на (-не); -ла (-ле); войти в дом пӳрте кĕр; вовлечь в работу ĕçе явăçтар; подать заявление в институт института кĕме заявлени пар; играть в шахматы шахматла выля
2. на вопросы «где», «в чем»: -та (-те); -ра (-ре); -па (-пе); -лă (-лĕ); мы живём в деревне эпир ялта пурăнатпăр; ходить в шубе кĕрĕкпе çӳре; роман в трёх книгах виçĕ кĕнекеллĕ роман; конфеты в обёртке чĕркенĕ канфет; в пяти километрах отсюда кунтан пилĕк километрта ♦ во много раз больше нумай хут ытларах; он весь в отца вăл каснă лартнă ашшĕ; не в обиду будь сказано ан çилленсемĕр каланишĕн; это было в прошлом году ку вăл пĕлтĕр пулнă
вовлечь
глаг. сов. (син. привлечь)
явăçтар, ерт, хутшăнтар; вовлечь в работу ĕçе хутшăнтар; учащиеся вовлечены в спортивные секции вĕренекенсене спорт секцийĕсене явăçтарнă
занять
2. глаг. сов.
1. что вырнаç, шăнăç, йышăн; вещи заняли весь шкаф япаласем пĕтĕм шкапа йышăнчĕç
2. (син. расположиться) вырнаç, йышăн; занять место в вагоне вагонра вырăн йышăнса хур
3. кого (син. заинтересовать) кăсăклантар; он занят только собой вăл хăй çинчен кăна шухăшлать
4. кого ĕç хуш, ĕç пар; явăçтар, хутшăнтар; занять детей игрой ачасене вăййа явăçтар ♦ занять первое место пĕрремĕш вырăн йышăн (ăмăртура); занять город хулана ярса ил; я занят эпĕ ерçместĕп, ман вăхăт çук
мобилизовать
глаг. сов. и несов.
1. кого-что мобилизациле, мобилизаци ту; мобилизовать запасников запасри çар çыннисене мобилизациле
2. явăçтар, ĕçе яр, усă кур; мобилизовать материальные ресурсы пур пек пурлăха ĕçе яр
привлечь
глаг. сов.
явăçтар, хутшăнтар; илĕрт, илентер; привлечь к работе ĕçе хутшăнтар ♦ привлечь к ответственности явап тыттар; привлечь внимание кăсăклантар; привлечь к суду суда пар
вовлекать
кого, что во что несов., вовлечь, -ку, -чешь сов. 1. илĕртсе явăçтар; 2. хутшăнтар, явăçтарса, хутшăнтарса пыр (ӗҫе).
впутать
что сов., впутывать несов. 1. мутала, çыхлантар; 2. хутшăнтар, явăçтар.
привлекать
кого, что несов., -привлечь, -еку, -ечёшь сов. 1. ху еннелле турт, ху енне ҫавӑр, кӑмӑлне ҫавӑр; 2. хутшӑнтар, явăçтар (ĕçе); огонь привлекает к себе насекомых вут (ҫутӑ) ӳпре-шӑнана илĕртет; привлечь к ответственности ответ тыттар.
вовлечь
сов. кого во что (привлечь к участию) хутшăнтар, явăçтар.
впутать
сов. 1. что (вплести) мутала, çыхлантар; 2. кого во что, перен. разг. çыхлантар, явăçтар, хутшăнтар; впутать в историю кирлĕ мар ĕçе хутшăнтар.
втянуть
сов. кого-что 1. туртса кĕрт (е хăпарт), сĕтĕрсе кĕрт (е хăпарт); втянуть за руку алăран туртса кĕрт; втянуть якорь на палубу якоре палуба çине туртса хăпарт; втянуть лодку на берег кимме çырана туртса кăлар; 2. (вобрать в себя, захватить внутрь) туртса (е ĕмсе, сăхса) ил; втянуть носом сăмсапа туртса ил; втянуть живот хырăма пĕрĕнтер; втянуть голову в плечи хулпуççисене хутлат; 3. во что, перен. разг. явăçтар, хутшăнтар; втянуть в разговор калаçăва хутшăнтар.
замешать
сов. кого во что хутшăнтар, явăçтар, çыхлантар (ĕçе).
затянуть
сов. 1. что (стянуть) туртса çых; хытă туртăнтар; затянуть узел туртса çых; затянуть супонь чӳлĕк туртса çых; 2. кого-что (засосать) турт, туртса кĕр (е ил), çăт, çăтса яр, ĕм, ĕмсе ил (е яр); болото затянуло корову шурлăх ĕнене çăтса янă; 3. кого, разг. (завлечь) хутшăнтар, явăçтар (ирĕксĕр), çыхлантар; затянуть в дурную компанию начар ушкăна явăçтар; 4. что (закрыть) вит, витсе ларт (е хур), хупла, хупласа хур (е ларт), карса ил (е ларт); хупăрласа ил (сăм. çумăр пĕлĕчĕсем); мороз затянул озеро льдом сивĕ кӳлле пăрпа хупласа хучĕ; 5. что, безл. (зажить — о ранах) тӳрлен, ӳт ил, ӳт илсе лар (суран); 6. что (задержать, замедлить) тăс, вăраха яр, вăрăма яр; затянуть дело ĕçе вăраха яр; 7. что, тех. пăрса ларт, хытарса ларт (гайкăна).
мобилизовать
сов. и несов. кого-что 1. воен. мобилизациле, çар службине ил; 2. (привести, приводить в активное состояние) мобилизациле, явăçтар, пухса ĕçе яр; мобилизовать все резервы мĕнпур резервсене ĕçе яр.
охватить
сов. кого-что 1. (обнять) ытала, ыталаса ил; 2. (окружить) çавăрса ил, туса çавăр; охватить город валом хула тавра вал туса çаврăн; 3. (объять, окутать) ярса (е хыпса, çавăрса) ил; пламя охватило дом çулăм пĕтĕм çурта хыпса илнĕ; 4. (завладеть, захватить) пусса ил, çавăрса ил; чувство нежности охватило его ăна ачашлăх туйăмĕ пусса илнĕ; 5. разг. (вовлечь) явăçтар, хутшăнтар; охватить общественной работой общество ĕçне хутшăнтар.
попутать
сов. кого, разг. хĕтĕрт, илĕрт, явăçтар, хутшăнтар; бес попутал шуйттан хĕтĕртрĕ.
привадить
сов. кого, разг. явăçтар, илентер, вĕрент; привадить собаку йытта явăçтар; привадить рыбу пулла илентер; привадить к дому киле вĕрент.
привлечь
сов. 1. кого-что (притянуть к себе) патна илсе пыр (е çывхарт, турт); 2. кого-что (побудить) хутшăнтар, явăçтар; привлечь внимание куçа кĕр, тимлĕ пăхтар; привлечь к общественной работе общество ĕçне явăçтар; 3. кого к чему (обязать) ⸗а [⸗е] пар, тăрат, ⸗аттар [⸗еттер]; привлечь к ответственности ответ тыттар; привлечь к суду суда пар; 4. кого-что, чем (вызвать симпатию и т. д.) ăмсантар, астар, çавăр, турт; привлечь на свою сторону ху майлă çавăр; привлечь своей добротой ырă пулнипе çавăр.
прикормить
сов. кого апатпа илентер, апатпа явăçтар (сăм. кайăка, пулла).
приобщить
сов. 1. кого-что хутшăнтар, паллаштар, явăçтар, ерт; приобщить к культуре культурăпа паллаштар; 2. что (приложить) çумне хуш (е хур), пĕрле тăрат (е пар); приобщить документы к делу документсене ыттисем çумне хуш.
приохотить
сов. кого, разг. хавхалантар, хаваслантар, илентер, явăçтар.
приручить
сов. кого алла вĕрент (е çавăр, хăнăхтар, явăçтар, илентер); приручить голубей кăвакарчăнсене илентер.
пристрастить
сов. кого к чему илентер, вĕрент, явăçтар.
путать
несов. 1. что арпаштар, аркат, çыхлантар, чăлхантар; путать пряжу çипе аркат; 2. что (вносить беспорядок) пăтрат, арпаштар, йĕркене пăс; 3. кого-что с кем-чем (смешивать) пăтрат, пăтраштар; ты с кем-то меня путаешь эсĕ мана такампа пăтраштаратăн; 4. кого, разг. (вовлекать, вмешивать) хуш, хутшăнтар, çыхлантар, явăçтар; не путайте меня в это дела мана çак ĕçе ан çыхлантарăр; 5. (сбивчиво говорить) пăтрат, пăтраштар; не путайте, отвечайте яснее уççăнтарах, пăтраштармасăр ответлĕр; 6. кого (надевать путы) тăлла, тăлласа яр.
инвестици
п.с., экон. Пĕр-пĕр ĕçе, предприятие е экономика сыпăкне аталантарма чылайлăха хывакан капитал. Социализмлă çĕршывсен инвестици банкĕ — чи пысăк капиталлă экономика организацийĕ. КЯ, 8.02. 1973, 4 с. Инвестици фончĕ вăл — финанс учрежденийĕ, халăх ăна хăйĕн приватизаци чекĕсене тата укçа-тенкине усă курмашкăн шанса парать. Х-р, 24.09.1992, 2 с. Налук политики таварсем туса кăларассине, инвестицисене ӳстерме хавхалантарĕ. Х-р, 22.01.1994, 2 с.
— инвестиципе коммерци корпорацийĕ (Х-р, 8.04.1993, 4 с.); инвестици кредичĕ (Х-р, 28.10.1997, 2 с.); инвестици капиталĕ (Х-р, 6.08.1998, 3 с.); инвестици программи (Ч-х, 1999, 14 /, 1 с.); инвестици конкурсĕ (Ч-х, 1999, 14 /, 3 с.); инвестици çанталăкĕ (Х-р, 16.03.2000, 1 с.); инвестици рейтингĕ (ÇХ, 28.09.2001, 1 с.); инвестици канашĕ (Х-р, 10.10.2001, 1 с.);
— инвестици хыв (ХС, 1999, 24 /, 1 с.; Ар, 2001, 6 /, 1 с.); инвестицисем уйăр (Х-р, 19.09.1996, 2 с.); инвестицисене явăçтар (ЧÇ-й, 2001, 2 /, 1 с.);
— ют çĕршыв инвестицийĕсем (Х-р, 27.02.1997, 2 с.);
— ВЧС, 1971, 254 с.; ВЧС, 1951, 222 с.
инвестор
п.с., экон. Инвестици (капитал) хывакан çын е юридици сăпачĕ (туп.). Инвесторсене суйласа илмелли конкурс; инвесторсен условийĕсене тĕпе хурса тунă килĕшӳ. Х-р, 28.10.1997, 2 с. Эпĕ хам инвесторсем тупма тăрăшрăм, мĕншĕн тесен Раççей çав завода пăрахрĕ. Х-р, 22.02.1997, 1 с. Тулашри инвесторсем Чăваш ене инвестици хывĕç-ши ун чухне. ХС, 1999, 15 /, 2 с. Завода «Лидер-Трейдинг» компани ячĕпе инвесторсем килнĕ. ЧÇ-й, 2001, 2 /, 4 с.
— инвесторсене явăçтар (Х-р, 29.05.2001, 2 с.); инвесторсене шыра (Х-р, 23.08.2001, 2 с.); инвесторсен пулăшăвĕ (Х-р, 16.11.2001, 1 с.).
— ВЧС, 1971, 254 с.
наркобизнес
ç.с. Наркотик сутса услам (тупăш) илни. Çавăн пек пысăк должноçсем йышăннă çын наркобизнеспа çыхланни ... тарăхтармасăр тăма пултараймасть. Х-р, 2.06.1992, 1 с. Вăл Шупашкарта наркобизнеса, проституцие, «савăнăçлă пурнăç» индустрине хăй аллинче тытса тăнă. ÇХ, 1997, 15 /, 1 с. Каварлашса тунă преступлени, çаратнă укçана «саккуна кĕртни» тата наркобизнес Раççейре халĕ — çав тери çивĕч ыйтусем. Ч-х, 1999, 14 /, 3 с.
— наркобизнеса явăçтар (ÇХ, 2000, 37 /, 4 с.); наркобизнеспа кĕреш (Х-р, 27.06.2001, 1 с.).
Çавăн пекех пăхăр:
яблоня яблочный яв явăç « явăçтар » явăк явăл явăн явăн-йăвăççи явăн-юççи