Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

ӳпкелен

то же, что ӳпкелеш 1, 2.
вал пĕрмай такама ӳпкеленет — он все время сердится на кого-то

ӳпкелеш

1.
упрекать друг друга, высказывать попреки
перекоряться прост.
ӳпкелешнин усси çук — что пользы попрекать друг друга

ӳпкелеш

2.
жаловаться, роптать, выражать недовольство
сетовать книжн.
ӳпкелешсе калаç — говорить, выражая недовольство
пирĕн ӳпкелешмелли çук — нам не на что жаловаться

ӳпкелеш

3.
обижаться
сăлтавсăр ӳпкелешме пăрах ĕнтĕ! — перестань обижаться понапрасну!

ӳпкелеш

4. разг.
работать плохо, действовать с перебоями (о технике)
силос туратмăшĕ ӳпкелешет — силосорезка работает с перебоями

ӳпкелештер

понуд. от ӳпкелеш

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

хаюлăх

смелость, решительность, отвага. И. Тукт. Ан ӳпкелеш, тусăм... Чĕрĕ чух ман сана чуптума хăюлăх çитмерĕ, а халĕ, хăюлăх çитнĕ чух, сана манран ĕмĕрлĕхех уйăрчĕç. N. Эпĕ хамăн хăрами хăюлăхăма кăтартма шухăшласа тăратăп.

чуп ту

целовать, целоваться. N. Чуп ту, атте! Ск. и пред. чув. З0. Чуп тăвăпăр. Ib. З0. Тăванпа тăван чуп тумасассăн, паянхи куна епле ирттерес. Ал. цв. 13. Кĕçĕн хĕрĕ хĕрлĕ чечеке ирĕксĕр илнĕ пекех илсе, ашшĕ аллисене чуп-тăва чуп-тăва, вĕри куççулĕпе йĕрет. Дик. леб 37. Унтан чупса пынă та, пурне те ятран чĕнсе, ытала ытала чуп-тунă. И. Тукт. Ульяна хăйĕн савнийĕн юнланса пĕтнĕ çӳçĕсене ик аллипе те шăла-шăла якатрĕ те, ăна сивĕнсе кайнă тутинчен чуп туса илчĕ. Ib. Ан ӳпкелеш, тусăм... Чĕрĕ чух ман сана чуп тума хăюлăх çитмерĕ, а халĕ, хăюлăх çитнĕ чух, сана манран ĕмĕрлĕхех уйăрчĕç. N. Чуп туса пĕтер, зацеловать. Зап. ВНО. Пĕчĕкĕçĕ кинĕм пур, килен-каян чуп тăвать. (Алăк хăлăпĕ). Имен. Онпа чуп тума лайăх поль, шăлĕсем çокă. Ау 2. Унтан ашшĕ-амăшĕсемпе чуп туса тухса кайрĕç, тет. N. Пĕре ытамласа илсе виçĕ хут чуп тăвăттăм. Капк. Иккĕшĕ хуть те чуп туса каçарччăр. ТХКА 125. Купарчипе маччана çитсе лексе чуп тăвать. Н. Лебеж. Чипер, чипер инкесен чуп тăва тăрас йăла пур. || Прикладываться к иконе.

чĕрĕ

живой, одушевленный, здоровый, свежий, бодрий. И. Тукт. Ан ӳпкелеш, тусăм... Чĕрĕ чух ман сана чуптума хăюлăх çитмерĕ, халĕ, хăюлăх çитнĕ чух, сана манран ĕмĕрлĕхех уйăрчĕç. Ал. цв. 15. Эсĕ маншăн чĕрĕ чухнех вилнĕ çиншăн йĕнĕ пек ан йĕр. Ск. и пред. чув. 110. Ун çилĕллĕ чĕринче вĕрет, сикет чĕрĕ юн. Ib. 52. Куçĕ анчах пит чĕрĕ. Ib. 41. Анчах майĕпе пурин те кĕре чĕрĕ кӳртесси килет выльăха. || Сырой. N. Тăпра чĕрĕ. Земля сырая. Дик. леб. 49. Патшанăн ытарма çук илемлĕ пӳлĕмĕсенчен Елисана чĕрĕ çĕр пӳрте кайса хупнă. Элизу посадили в темное, сырое подземелье. || Поворотливый, проворный, вострый. Капк. Хăлхасене чĕрĕ тытас пулать.

ӳпкелеш

сердиться, обижаться («после, впоследствии, а ӳпкеле ― тут же). Псалт. 105,25. Чатăрĕсенче ӳпкелешсе калаçнă. Сир. 113. Чун тарăхнă енне ӳпкелешем пĕрех-хут.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

жаловаться

глаг.
ӳпкеле, ӳпкелеш; я не жалуюсь на здоровье эпĕ сывлăх пирки ӳпкелешместĕп

обидеться

глаг. сов. (син. оскорбиться)
кӳрен, хурлан, ӳпкелеш; ӳпкев тыт; За что ты на меня обиделся? Эсĕ мана мĕншĕн кӳрентĕн?

упрекать

глаг. несов.
ӳпкеле, ӳпкелеш; упрекать в нечестности тӳрĕ пулманшăн ӳпкеле

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

жаловаться

-луюсь на что несов. 1. сарӑпла, сарӑплан; ӳпкелеш; 2. жалоба пар (суда).

роптать

ропщу несов. ӳпкеле, ӳпкелеш.

пенять

кому, чему, на кого, на что несов., попенять сов. ӳпкеле, ӳпкелеш.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

жаловаться

несов. 1. (роптать) ӳпкелеш; жаловаться на здоровье сывлăх пирки ӳпкелеш; (подавать жалобу) жалоба пар, çăх; разг. (ябедничать) элекле, элек пар.

плакаться

несов. на кого-что и без доп. разг. макăраш, ӳпкелеш, йĕрмĕш; плакаться на свою судьбу хăвăн шăпуна ӳпкелесе макăраш.

подосадовать

сов. разг. ӳкĕн, ӳпкелеш, кӳрен (келе).

пожаловаться

сов. 1. ӳпкелеш, макăраш; 2. (подать жалобу) жалоба пар (е яр).

посетовать

сов. 1. на кого-что (пожаловаться) ӳпкелеш, кӳренсе калаç; 2. о ком-чём (пожалеть) ӳкĕнсе ил.

роптать

несов. на кого-что и без доп. ӳпкеле, ӳпкелеш; начинать роптать ӳпкелешме тытăн.

сетовать

несов. на кого-что и без доп. ӳпкелеш, кӳрен, вырхан.

стонать

несов. 1. ахлат, йынăш, нăйкăш; 2. перен. (сетовать) ӳпкелеш, йынăш, нăйкăш; 3. перен. (страдать) тертлен, асаплан; стонать под игом пусмăрта тертлен.

судьба

ж. 1. (стечение обстоятельств) пӳрни, ăраскал; 2. (участь, доля) шăпа, ăраскал; жаловаться на свою судьбу шăпу çине ӳпкелеш; 3. обычно мн. судьбы кун-çул, шăпа, пурнăç, малашлăх, пуласлăх; судьбы народных песен халăх юррисен кунçулĕ; ◇ какими судьбами? мĕнле майпа?; не судьба кому-л. шăпа мар, пӳрмен, май килмест; игра судьбы кунçул вылянни; на произвол судьбы см. произвол; ирония судьбы сарăмсăр ĕç; перст судьбы шăпа пӳрни; волею судеб шăпа пӳрнипе.

хныкать

несов. 1. разг. йĕрмĕш, нăйкăш, йынăш; 2. перен. (жаловаться) йĕрмĕш ӳпкелеш.

Çавăн пекех пăхăр: