Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

агентство

агентство
информаци агентстви — информационное агентство
телеграф агентстви — телеграфное агентство
транспорт агентстви — транспортное агентство

информаци

информация

информаци

информационный
кĕске информаци — краткая информация
хаçатри информаци — газетная информация
информаци служби—  информационная служба

информбюро

информбюро (информаци бюровĕ)
информбюро пĕлтерни — сообщение информбюро

пресс-бюро

пресс-бюро (информаци уйрăмĕ)
ТАСС пресс-бюровĕ — пресс-бюро ТАСС

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

байт

сущ.муж., множ. байты
байт (компъютерти информаци виçи— 8 бит)

банк

сущ.муж.
банк (укçа йышăнса усракан тата паракан учреждени); государственный банк патшалăх банкĕ; сберегательный банк перекет банкĕ; хранить деньги в банке укçана банкра усра ♦ банк данных даннăйсен банкĕ (компьютера хывнă информаци)

век

сущ.муж., множ. века
1. (син. столетие) ĕмĕр, çĕр çул, çĕрçуллăх; средние века вăтам ĕмĕрсем; начало двадцать первого века çирĕм пĕрремĕш ĕмĕр пуçламăшĕ
2. (син. жизнь, существование) ĕмĕр, кун-çул, пурнăç; он много повидал на своём веку вăл хăйĕн ĕмĕрĕнче темĕн те курнă
3. чего или какой (син. эпоха) ĕмĕр, вăхăт, тапхăр, самана; каменный век чул самани (этемлĕх историйĕн авалхи тапхăрĕ); мы живём в век информационных технологий эпир информаци технологийĕсен тапхăрĕнче пурăнатпăр ♦ испокон веков мĕн ĕмĕртен; на веки вечные ĕмĕр-ĕмĕрлĕхе; идти с веком наравне, в ногу с веком вăхăтпа шай пыр; Век живи, век учись посл. ĕмĕр пурăнса ĕмĕр вĕрен; Век прожить не поле перейти посл. ĕмĕр сакки сарлака

информатика

сущ.жен.
информатика (информаци епле пулса кайнине, ăна пухса каплантармалли тата парса тăмалли саккунсемпе мелсене тĕпчекен аслăлăх); основы информатики и вычислительной техники информатикăпа шутлав техникин никĕсĕсем

информационный

прил.
информаци -ĕ; хыпарлав -ĕ; информационное агентство хыпарлав агентстви

информация

сущ.жен.
1. пĕлу, хыпар, информаци; к нам поступила информация об этом пирĕн пата кун çинчен хыпар çитрĕ; компьютерная обработка информации информацие компьютера хывса тĕпчени
2. хыпар, пĕлтерӳ (пĕчĕк статья); газетная информация хаçатри хыпар

картотека

сущ.жен.
картотека (мĕнле те пулин информаци çырнă карточкăсен пуххи); библиотечная картотека библиотека картотеки

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

информация

информаци (ӗҫсем мӗнле пыни ҫинчен каласа е ҫырса пӗлтершни).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

информатор

м. информатор, информаци паракан, пĕлтерекен, пĕлтерӳçĕ.

информационный

прил. информаци ⸗ĕ [⸗и], информациллĕ; информационное бюро информаци бюровĕ; информационное сообщение информациллĕ пĕлтерӳ; информационный бюллетень информаци бюллетене.

информация

ж. 1. по гл. информировать; 2. информаци, хыпар, пĕлтерӳ; газетная информациинформация хаçат пĕлтерни; получить информацию информаци ил.

информбюро

с. (информационное бюро) информбюро (информаци бюровĕ).

информировать

сов. и несов. кого-что информаци пар, пĕлтер, хыпарла, хыпар ту (е çитер); информировать собравшихся пухăннисене пĕлтер.

совинформбюро

с. (Советское информационное бюро) Совинформбюро (Совет информаци бюровĕ).

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

агентство

агентство (учреждени); информационное агентство информаци агентстви; страховое агентство страхлав агентстви

вычислительный

шут -ĕ, шутлав -ĕ; вычислительная техника шутлав техники (информаци шутлассине, йĕркелессине тивĕçтерекен хатĕрсем); вычислительный центр шутлав центрĕ

информационный

информаци -е, хыпар -ĕ; информационное агентство хыпар агентстви; информационный выпуск телевидения телевидении информаци кăларăмĕ

информация

информаци, хыпар, пĕлтерӳ; хыпарлани, пĕлтерни; газетная информация хаçат пĕлтерни; секретная информация вăрттăн хыпар

кибернетика

кибернетика (тытăм ĕçĕнчи системăсене, информаци йĕркелессине тĕпчекен ăслăлăх)

код

код (информаци пĕлтерме йышăннă паллăсем, сигналсем, вăл шутра вăрттăннисем); телеграфный код телеграф кочĕ; секретный код вăрттăн код

пресс-конференция

пресс-конференци (журналистсем валли ирттерекен информаци тĕл пулăвĕ)

пресс-центр

пресс-центр (журналистсен ыйтăвĕсене тивĕçтерекен информаци центрĕ)

пул

пĕрлешӳ (темиçе организаци); пул информационных агентств информаци агентствисен пĕрлешĕвĕ

справочная

справочнăй (информаци паракан учреждени); справочная железнодорожного вокзала чугун çул вокзалĕн справочнăйĕ

средства

1. укçа-тенкĕ, пурлăх; средства существования пурăнмалăх пурлăх; средства производства производство пурлăхĕ; средства потребления потреблени пурлăхĕ; выделить средства укçа-тенкĕ уйăрса пар 2. хатĕрсем, майсем; средства массовой информации массăллă информаци хатĕрĕсем; средства связи çыхăну майĕсем

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

аккредитациле

ç.в. Пĕр-пĕр çĕрти ĕç-пуçа çутатса тăмашкăн журналиста çав вырăнта официаллă майпа çирĕплет; аккредитла. Массăллă информаци хатĕрĕсен представителĕсене... Аслă Совет çумĕнче парламент корреспонденчĕсем тесе аккредитацилеççĕ. Х-р, 5.06.1992, 2 с. Таджикистанра аккредитациленĕ журналистсем... салука илнĕ ĕçтешĕсене ирĕке кăларма чĕнсе каланă. Х-р, 13.02.1997, 1 с.

видео

ç.с. 1. Электричество сигналĕсене экран çине куçарса информаци илмелли (курмалли тата илтмелли) мел. Хăвăрах шутлăр-ха, нивушлĕ видео юхăмне чарса çитереттĕмĕр. КЯ, 27.10.1990, 2 с. Пысăк тавракурăмлă вăл [хальхи ача]. Тĕрлĕ видео тата ытти техникăна пула хăвăрт аталанать. Х-р, 27.03.1997, 4 с. Кунта радио, телевидени, видео, Интернет системи т.ыт. те витĕм кӳреççĕ. УС, 10.04.1998, 7 с. 2. Видеокамера (туп.). Тем пулас пур тесе ун чухне видеопа ӳкерсе илнĕ. ÇХ, 1999, 29 /, 1 с. Ывăл эпир стройпа пынине видеопа ӳкерсе илнĕ те, пăхасшăн-ха. Х-р, 12.05.2000, 1 с. 3. Видеопленка (туп.). И.Ульянов çул çӳреври пур утăма та видео çине ӳкернĕ. ÇХ, 29.05.1998, 2 с. Эпĕ ку юрра ... видео çине пĕрремĕш хут 1993 çулхине çыртарнă. А-и, 2000, 1 /, 8 с. Хĕрарăмсем çак фильма видео çине çыртараççĕ те ... темиçе хут çавăрттараççĕ. Х-р, 12.07.2002, 3 с. 4. Видеофильм (туп.). Пушă вăхăтра видео курассине [йĕрке-леме] ... кирлĕ хатĕрсене штаб парса ячĕ. Х-р, 22.07.1992, 4 с. Юлташĕ видео курма пырса ларать. ÇХ, 10.04.1998, 5 с. Халь кашни килте видео пăхаççĕ. Х-р, 6.07.1999, 1 с. Видео, «Брил-лиантовый полицейский», «Конец света». ÇХ, 2000, 11 /, 12 с.

видеокассета

ç.с. 1. Видеопленкăна упракан лап-така, тăваткăл кăшкар; видеопленкăпа йĕнни. 1994 çулта... Шупашкарти «Контур» заводра «СВС» видеокассетăсем кă-ларассине йĕркеленĕ. Х-р, 29.10.1996, 1 с. Çĕнтерӳçĕсене... аудио- тата видеокассетăсемпе клипсем хатĕрлеме, ятарлă концертсем йĕркелеме пулăшăпăр. Т-ш, 1999, 48 /, 7 с. «ИЦ-Контур» общество цехĕнче ... видеокассетăсене пушкарлакан хатĕр пулнă. К-н, 2002, 16 /, 15 с. 2. Видеопленка çине тӳрех е куçарса çырнă информаци (тĕсл., видеофильм, кинофильм видеокопийĕ). «Еткерте» çыр-тарса илнĕ видеокассетăна ярса Никоноровасен юррине итлетĕп. А-и, 2000, 1 /, 8 с. Килте «Однажды в Америке» фильм видео-кассетине пăхнă. ÇХ, 2000, 6 /. 5 с. Вулавăш фондне Айхи ... видеокассетăсемпе тата Франци поэчĕсен сăввисен пуххипе пуянлатрĕ. Х-р, 12.04.2001, 1 с. — чăвашла видеокассета (Х-р, 21.03.1996, 2 с.).

видеотелефон

ç.с. Катари çынсене пĕр-пĕринпе çыхăнса калаçма тата телеэкранпа курма май паракан электроçыхăну хатĕрĕ. Унта сирĕн видеотелефон пур-и. Б.Чиндыков, 1987, 38 с. Темиçе кунран видеотелефонпа Вашингтонран Лондонпа ... çыхăнчĕç. Н.Максимов, 1988, 28 с. Копи тăвакан машинăна, компьютера, факс аппаратне, видеотелефона тата телевизора пĕрлештернĕ информаци центрĕсем пур çĕрте те сарăлĕç. Х-р, 17.09.1996, 3 с.

вице-премьер

ç.с. Правительство пуçлăхĕн çумĕ, премьер заместителĕ. Раççей вице-премьерĕ, пичет тата информаци министрĕ М.Полторанин. Х-р, 19.09.1992, 2 с. Пĕрремĕш вице-премьерăн ĕç укçи икĕ миллион тенкĕ ытла тени тĕрĕс-и. Х-р, 15.05.1997, 3 с. Раççей Федерацийĕн правительствин вице-премьерĕ О.Сысуев. ХС, 1998, 37 /, 1 с.

вырăслăх

1. Ç.п. Несĕлĕпе е чĕлхипе вырăс пулни. Поэтăмăр [Г.Айхи] пултарăвне хакланă май «чăвашлăх» е «вырăслăх» ыйтăвне хускатни усăсăр япала. Вĕсен хушшинче — пултарулăх ĕçне илес пулсан — чикĕ лартаймастăн. А.Хусанкай //Х-р, 10.09.1992, 5 с. Н.Ашмарин вырăслăхĕпе пире вĕçĕмсĕр сăмсаран чышнине тӳссе çитет! Э. Илле //Х-р, 2.08.2000, 2 с. 2. П.п. Вырăс хавалĕ, вырăс тĕнчи (чĕлхи, шухăшлавĕ, йăли-йĕрки, тĕнĕ т.ыт.те); вырăссен несĕллĕхĕ. Пĕр енчен [Г.Н.Волковăн «Пуш уйăхĕн вĕçĕнче» калавĕнче] — чăвашлăхшăн тăрăшакансем..., тепĕр енчен — вырăслăхшăн тăрăшакансем. И.Кузнецов, 1977, 169 с. Ара, пĕтĕм информаци, хыпар вырăсла килнипе пĕтĕм тĕнче вырăслăхран çеç тăрать вĕсемшĕн. Ил.Ива-нов //Х-р, 8.10.1992, 2 с. Вырăсăн — вырăслăх, чăвашăн — чăвашлăх пултăр. Х-р, 24.08.1993, 3 с. Ку, ун шучĕпе, чăвашлăх статусне чакарать, вырăслăхăнне ӳстерет. Х-р, 15.08.2000, 4 с.

гарант

ç.с. Пайăррăн гаранти паракан, шантаракан çын (ытларах — патшалăх ертӳçи пирки калаççĕ); çăкçă, шанăççă. Кĕпер-наттăрсем ... саккунлăх гаранчĕсем пулса тăраççĕ. Х-р, 31.10.1995, 1 с. «Гарант» [Президент] заданийĕпе пуянсемшĕн ĕçлекен мас-сăллă информаци хатĕрĕсем. Ч-х, 1999, 28 /, 2 с. Çынсен ирĕк-лĕхĕпе прависен гаранчĕ — Президент. ХС, 1999, 36 /, 2 с.

гей

ç.с., калаç. Гомосексуалист, кăвакки (туп.). Вĕсем Раççейре гейсемпе лесбиянкăсен пĕрремĕш информаци центрне туса хурасси çинчен каласа панă. Х-р, 26.08.1993, 4 с. Каярахпа Олег гейсем çинчен çырнă литература туяннă, порнокассетăсем илнĕ. Т-ш, 2000, 31 /, 4 с. — гей-клуб (ÇХ, 2003, 8 /, 10 с.).

диск

ç.п. Кĕвĕ-юрă е урăх информаци çырнă пластинка. Юрлать, пысăк çитĕнӳсем тăвать, темиçе диск çыртарса кăларнă. Х-р, 17.06.1992, 2 с. Влад Сташевский сцена çине тухнăранпа кăçал пилĕк çул çитет. Çакна вăл çĕнĕ диск кăларнипе паллă тăвать. Т-ш, 1998, 12 /, 12 с. Эп халех чаплă хитсен тулли дискне çыртарса хатĕрлеме пултаратăп. ÇХ, 1999, 1 /, 5 с. Киле çитрĕм те ывăннине пăхмасăрах диск итлерĕм. Х-р, 1.06.2000, 3 с. — лазер диск (ÇХ, 1998, 47 /, 8 с.).

дисплей

ç.с., информ. Видеодисплей (туп.), монитор (туп., 2). «Шырав» кнопка çине пусатăн. Дисплейра самантрах информаци тухать. Ар, 2001, 19 /, 4 с. — дисплей класĕ, ç.я. Компьютерпа видеодисплейсем (туп.) вырнаçтарнă вĕренӳ пӳлĕмĕ. Дисплей класĕ информатика урокĕ вăхăтĕнче кăна мар, яланах уçă пулмалла. ТА, 1989, 9 /, 60 с. Академире информаципе шутлав лабораторийĕ, 9 дисплей класĕ ... пур. ТА, 1998, 1 /, 3 с. Факультетра ... чылай малтан дисплей класне уçрăмăр. АМХ, 2000, 8—10 /, 4 с.

интернет

ç.с. Тĕнчери компьютерлă çыхăну тытăмĕ тата информаци çăлкуçĕ. Компьютерпа ĕçлетĕп те пушă вăхăт тупăнсан Интернета кĕрсе каятăп. Т-ш, 1999, 8 /, 11 с. Ыйтусен анкетине Интернета кĕртрĕмĕр. ÇХ, 1999, 13 /, 8 с. Пирĕн республикăра та Интернет системи пысăк утăмсем тăвать. Чăваш патшалăх университетĕнче Интернет класĕсем уçăлнăранпа çур çул çитет. ХС, 1999, 20 /, 1 с. Курав материалĕсем ... пĕтĕмпех Интернетра пулĕç. Çак ĕçе туса ирттерме пире ЧПУн Интернет центрĕ пулăшĕ. Х-р, 9.08.2000, 4 с. — Интернетри сайтсем (ÇХ, 2000, 38 /, 4 с.); Интернетпа çыхăннă компьютер (Х-р, 18.09.2001, 4 с.); Интернет-проект, Интернет версийĕ (Х-р, 22.11.2001, 2 с.); Интернет хутлăхĕ (Х-р, 25.04.2002, 1 с.); Интернет пӳлĕмĕ, Интернет салонĕ (ПÇ, 23.04.2003, 2 с.).

информатизаци

ç.с. Çынсене компьютерпа усă курма тата çавна май информаци илме, пĕлӳ тухăçне ӳстерме майсем туса пани. Патшалăхăн налук инспекцийĕн информатизаци пайĕн пуçлăхĕ. Х-р, 13.02.1996, 2 с. Вĕрентӳ информатизацине питĕ пысăк укçа хывмалла. ÇХ, 2000, 17 /, 5 с. — танл., компьютеризаци.

компромат

ç.с. Ят-сума варалакан, усал ят саракан материал. Унăн [информаци вăрçин] хĕç-пăшалĕ — тĕрлĕ енлĕ компромат. Х-р, 8.10.1999, 2 с. Ахаль çынсен интересĕсене хӳтĕлекен парти çинчен компромат тупасси — пустуй ĕç! Ч-х, 1999, 28 /, 2 с. — компромат пух (Х-р, 25.12.1997, 3 с.; ÇХ, 1999, 13 /, 8 с.; К-н, 2002, 7 /, 7 с.); компромат шыра (ÇХ, 1999, 4 /, 5 с.); компроматпа хĕç-пăшаллан (Х-р, 21.02.1997, 3 с.); компромат пленки (ÇХ, 1999, 13 /, 8 с.).

мих

ç.с., кĕск. Халăха информацилекен хатĕрсем (пичет, радио, телевидени т.ыт.); массăллă информаци хатĕрĕ. «Çӳлтисем» витĕм кӳме тăрăшнă пулин те, МИХ ертӳçисем пурте вырăнтах юлчĕç. Х-р, 27.02.1997, 3 с. Раççейре МИХ енĕпе патшалăх политики нихăçан та пулман. Х-р, 2.10.1998, 1 с. — МИХ рынокĕ (Х-р, 2.10.1998, 1 с.); МИХсен рынокĕ (ÇХ, 2000, 30 /,3 с.); МИХсенче ĕçле (Х-р, 15.08.2000, 4 с.); — XXI ĕмĕрти МИХ (Х-р, 7.05.1998, 4 с.); округри МИХсем (Х-р, 20.09.2001, 1 с.); тĕнчери МИХсем (Х-р, 21.09.2001, 2 с.).

неформал

ç.с. Тĕллев-интереса тĕпе хурса йĕркеленнĕ, официаллă майпа çирĕпленмен пĕрлешӳре тăракан çын. Наци пĕрлешĕвĕсен шайĕнче кăна «неформалсем» вăй илме пултарнă. Х-р, 15.09.1992, 2 с. Ура! Неформалсем, çурла уйăхĕн вĕçĕнче тĕп хуламăрти рок-клубра çĕнĕ сезон уçăлчĕ. ÇХ, 1998, 37 /, 10 с. Неформалсем пур-ха ĕнтĕ... Вĕсем Ленин палăкĕ хыçĕнче, Чапаев скверĕнче ... пуçтарăнаççĕ. ÇХ, 1999, 39 /, 12 с. «Неформалсен» (вĕсене ун чухне çапла калатчĕç) форумĕсене хутшăнаттăм та тĕп редактор пӳлĕмне информаци йăтса кĕреттĕм. Х-р, 15.08.2000, 1 с. — неформал-организацисем (КЯ, 19.09.1989, 2 с.).

политикан

п.с., сивл. Политикăпа çыхăннă чыссăр çын; принципсăр политик. Политиканшăн мар, йĕркеллĕ политикшăн власть вăл — чи малтанах, вăраха ямасăр татса памалли çĕршыв пĕлтерĕшлĕ ыйтусен пуххи. Ч-х, 1999, 28 /, 3 с. Политикан бизнесменсемпе журналистсем чĕртнĕ информаци вăрçи... Х-р, 8.10.1999, 2 с. — ВЧС, 1971, 546 с.; ВЧС, 1951, 517 с.

политкун

п.с., кив. Совет тапхăрĕнчи информаци кунĕ, ĕç коллективĕнче политзаняти ирттерни, идеологи ĕçченĕсемпе тĕлпулу йĕркелени. Пĕрлехи политкунсемпе уçă çыру кунĕсем... КЯ, 2.12.1989, 3 с. Халĕ ĕнтĕ колхозра кашни юнкунах черетлĕ политкун ирттересси йăлана кĕчĕ. Я-в, 1991, 4 /, 31 с.

политолог

ç.с. Обществăн политика пурнăçне тĕп-чекен ăстаçă. Политолог-журналистсем кирек мĕнле хĕрӳленсен те наука хăйĕн саккунĕсенчен пăрăнмасть. М.Федотов //Х-р, 7.08.1993, 3 с. Политолог-и вăл е патшалăх хĕсметĕнче тăраканскер-и. Ç-т, 1995, 4—5 /, 30 с. А.Леонтьев господин, политолог пулнă май, массăллă информаци хатĕрĕсенче тăтăшах пичетленчĕ. Ч-х, 1999, 27 /, 3 с. — совет политологĕ (Х-р, 14.03.1996, 3 с.); правительство майлă ĕçлекен политолог (Х-р, 23.01.2001, 2 с.).

пресс-секретарь

ç.с. Патшалăх ĕçченĕн е официаллă органăн информаци хатĕрĕсемпе çыхăну тытакан ятарлă çынни. Пушкăрт Президенчĕн пресс-секретарĕпе калаçса татăлнă эп. ÇХ, 1997, 20 /, 6 с. ЧР Президенчĕн пресс-секретарĕнче вăй хуракан А.Смолин поэт. ÇХ, 1997, 46 /, 2 с.

пресс-служба

ç.с. Пĕр-пĕр учрежденин информаци пайĕ. ШĔМ пресс-служби «Çамрăксем — наркотиксене хирĕç» акци вăхăтĕнче халăха кăтартма ятарласа 12 минутлăх фильм ӳкернĕ. Х-р, 24.10.2000, 4 с. Пирĕн спартакиадăра регионти хаçатçăсене çеç мар, ... тĕрлĕ ведомствăн пресс-службинче тăрăшакансене те курас килет. Х-р, 9.07.2003, 3 с. — ЧР прокуратурин пресс-служби (ХС, 1999, 2 /, 1 с.).

Çавăн пекех пăхăр: