вăрă
воровской
кĕсъе вăрри — карманник
лаша вăрри — конокрад
литература вăрри — плагиатор, литературный вор
каскăн вăрă — опытный вор, вор-рецидивист
вăрă шайкки — воровская шăйка
Тытман вăрă — вăрă мар. — посл. Не пойман — не вор.
кĕсъе
карман
кĕсъе
карманный
çĕлесе çыпăçтарнă кĕсйе — нашивной карман
кăкăр кĕсйи — нагрудный карман
умри кĕсйе — нагрудный карман
малти кĕсйе — передний карман
кĕсйе вăрри — карманный вор, карманщик
кĕсйе хунарĕ — карманный фонарь
кĕсйе сехечĕ — карманные часы
кĕсйе телефонĕ — мобильный телефон, мобильник
аллуна кĕсйӳнтен кăлар! — вынь руку из кармана!
кĕсйесене тавăр — вывернуть карманы
кĕсйене чик — 1) сунуть в карман (напр. руку) 2) положить в карман (напр. носовой платок)
мăкăрăл
1.
выпячиваться, выдаваться, сильно выступать
янах шăммисем мăкăрăлса тăраççĕ — скулы выдаются
мăкăрăлса тух — выдаваться вперед
мăкăрăлса тăракан кĕсъе — оттопырившийся карман
метоними
лингв.
метонимия (икĕ япала çыхăнуллă пулнипе пĕрин ятне тепĕр япали çине куçарни, сăм. кĕсъе «тумтир пайĕ» — кĕсъе «укçа»)
сехет
часовой
алă сехечĕ — ручные, наручные часы
кĕсъе сехечĕ — карманные часы
стена сехечĕ — стенные часы
сехет ăсти — часовой мастер, часовщик
сехет савăчĕ — часовой завод
сехет йĕппи — часовая стрелка
сехет яр — заводить часы
сехет мала каять — часы бегут (вперед)
сехет юлать — часы отстают
сехет чарăннă — часы стали
тай
◊
тай кантри — растяжка (в ткацком станке)
тай кĕсъе — полный карман
сывлăша тайса итле — слушать затаив дыхание
кĕрешсе тайса ил — одолеть в борьбе, победить
тарăн
глубоко
тарăн авар — глубокий омут
тарăн вар — глубокий овраг
тарăн калуш — глубокие галоши
тарăн кĕсъе — глубокий карман
кунта тарăн — здесь глубоко
пусса тарăн сухаланă — поле вспахано глубоко
ача тарăн чăмрĕ — мальчик нырнул глубоко
ухтар
I.
1.
искать, рыться
шарить разг.
ан ухтар унта! — не шарь там!
ещĕкре ухтар — рыться в ящике
кĕсъе ухтар — шарить по карманам
хăпартлан
1.
топорщиться, оттопыриваться, выпячиваться
кĕсъе хăпартланса тăрать — карман оттопыривается
чĕпĕ
1.
птенец (вообще), птенчик
ăмăрткайăк чĕппи — орленок
кайăк чĕппи — птенец
кăвакал чĕппи — утёнок
кăркка чĕппи — индюшонок
куккук чĕппи — кукушонок
курак чĕппи — грачонок
тăрна чĕппи — журавленок
хур чĕпĕпн — гусенок
чана чĕппи — галчонок
чăх чĕппи — цыпленок
шăнкăрч чĕппи — скворчонок
чĕпĕ сăхнă — птенец проклюнулся (в яйце)
Кăсăя чĕппине кĕсъе тĕпĕнче усрайман. — посл. Синицу не удержишь на дне кармана (соотв. Шила в мешке не утаишь).
Çитĕннĕ чĕпĕсем амăшĕпе çӳремĕç. — посл. Выросшие птицы не станут за наседкой ходить.
шăтăк
2.
дырявый, худой
шăтăк кĕсъе — худой карман
шăтăк пинтах — дырявый пиджак
кимĕ тĕпĕ шăтăк — в лодке образовалась течь
Платникĕн пӳрчĕ шăтăк. — погов. У плотника дом худой. (соотв. Cапожник без сапог).
якал
4. перен.
шлифоваться, отшлифовываться, становиться ярким, красочным (о языке, речи)
◊
кĕсъе тĕпĕсем якалса кайрĕç — все деньги вышли, в карманах пусто
çарат
2.
воровать, красть
грабить
кĕсъе çарат — заниматься карманной кражей
лавккана çаратса кайна — магазин ограбили
çаратса пĕтер — разграбить
çаратса тухса кай — ограбить
çӳхе
бедно, скудно, убого
çӳхе кĕсъе — тощий карман
çӳхе пурăн — жить бедно
◊
çӳхе пулă — диал. синец (рыба)
тĕп
◊
алăк тĕпĕ — пята двери
пыр тĕпĕ — гортань, глотка
çӳç тĕпĕ — корни волос
хул тĕпĕ — предплечье
тĕпри лаша — коренник (лошадь в упряжке)
лашана тĕпе кӳл — запрячь лошадь в корень
тĕп пул —
1) разориться, вылететь в трубу
2) пропасть, сгинуть, погибнуть
тĕп пултăр! — долой! пусть сгинет!
тĕп ту —
1) разорять, пускать по миру
2) уничтожать, ликвидировать
пусмăра тĕп ту — уничтожить гнет
кĕсъе тĕпне якат — шутл. израсходоваться (букв. очистить свой карман)
яка
◊
яка кăмпа — сыроежка
яка кĕпçе — бот. бутень
яка пыр — привереда (в еде)
кĕсъе тĕпĕсем яка — в карманах пусто
кĕсъе
◊
кĕсйи хулăн — у него полон карман денег
кĕсъе уç — раскошелиться, тряхнуть мошной
кĕсъене çӳхет — бить по карману
дырявый
шӑтӑк (кĕсъе), шӑтӑклă, çĕтĕк (сӑхман).
карман
м. 1. кĕсъе; внутренний карман шалти кĕсъе; боковой карман аякри кĕсъе; нагрудный карман умри кĕсъе; 2. перен. разг. (достаток, деньги) укçа-тенкĕ; 3. (в портфеле, чемодане) пӳлĕм; ◇ толстый (или тугой, полный) карман кĕсйи хулăн; тощий (или пустой) карман кĕсйи çӳхе, кĕсъе тĕпĕ яка; не по карману вăй çитмест, шăл çемми мар; набить карман пуйса кай; держи карман шире кĕсйӳне карсах тăр, кĕтсех тăр (шанчăк çук çĕртен); за словом в карман не полезет сăмахшăн кивçене каймасть; бить по карману пустуй тăкак кăлар.
карманный
прил. 1. кĕсъе ⸗ĕ [⸗и]; 2. (для ношения в кармане) кĕсъе ⸗ĕ [⸗и]; кĕсъене чиксе çӳремелли; карманный фонарик кĕсъе хунарĕ; карманная книжка кĕсъе кĕнеки; карманные часы кĕсъе сехечĕ; карманный вор кĕсъе вăрри; карманные расходы вак-тĕвек тăкак.
кошелёк
м. енчĕк, укçа кушилкки; ◇ толстый (или тугой, полный) кошелёк хулăн кĕсъе; пустой (или тощий) кошелёк çӳхе кĕсъе.
метонимия
ж. лит. метоними (пĕр сăмах вырăнне пĕлтерешĕпе çыхăннă тепĕр сăмахпа усă курни, сам. «укçа» вырăнне «кĕсъе»).
мошна
ж. разг. пуянлăх, мул, кĕсъе; ◇ тряхнуть мошной кĕсъе уç, укçа тăк.
нашивной
прил. портн. çĕлесе çыпăçтарнă, çиелтен çĕлесе хунă; нашивной карман çĕлесе çыпăçтарнă кĕсъе.
нашить
сов. 1. что (пришить) çĕлесе çыпăçтар (çиелтен), пуçса тух; нашить ленту хаю пуçса тух; нашить карман кĕсъе çĕлесе çыпăçтар; 2. что, чего (сшить в каком-л. количестве) çĕлесе хур (е тултар, хатĕрле); нашить платьев кĕпе çĕлесе тултар.
прорезной
прил. портн. касса тунă (е лартнă); прорезной карман касса лартнă кĕсъе.
фальшивый
прил. 1. (ненастоящий) суя; фальшивый документ суя документ; фальшивый карман суя кĕсъе; 2. (неискренний) ултавлă, икĕ питлĕ, суя; 3. (в пении, игре) йăнăш; фальшивое пение йăнăш юрлани.
кĕсъе
, кĕссе «карман»; башк., тат. кесә, узб. киса, туркм., кумык., ног., к. калп. кисе, «карман»; тур. кесе «кошелек», «карман», «мешочек»; азерб. кисә «мешок», «сумка», «кисет»; кирг. кисе уст. «мешочек из кожи, который привязывался к поясу, в нем носили кремень, огниво, трут и др.; «ременный пояс и нанизанные на него разного рода мешочки: ножны для ножа», «мешочек для огнива и др». Слово проникло из перс. яз.: (кисе) «карман», «кошелек», «мешочек», «кисет»; ср. араб. «мешок», «сумка», «кошель». Ср. русск. киса «кошель или мешок, затягиваемый шнурком»; русские заимствовали его или непосредственно из персидского языка, или через посредство тюркских языков.
Çавăн пекех пăхăр:
кĕссие Кĕстемĕр Кĕстен кĕстӳн « кĕсъе » кĕсье кĕсьелĕ кĕт кĕт те кĕт кĕт-кĕт