I. см. сăхă
II. см. сăхă II
III. глаг.
1.
клевать
ăсансем пилеш сăхаççĕ — тетерева клюют рябину
Чăхă пĕрчĕн сăхсах тутă пулать. — посл. Курица по зернышку клюет и сыта бывает.
2.
клевать, щипать, клеваться, щипаться (о птицах)
сăхса вĕлер — заклевать до смерти
сăхса ил — 1) склюнуть (напр. зерно) 2) клюнуть, ударить клювом
хур аçи сăхать — гусак щиплется
чăхсем помидора сăхса пĕтернĕ — куры исклевали помидоры
3.
жалить, кусать (о насекомых, змеях)
ăна вĕлле хурчĕ сăхрĕ — его ужалила пчела
Пĕрре çĕлен сăхнă çын çĕрĕк пăявран та хăрать. — посл. Ужаленный змеей человек и обрывка веревки боится (соотв. Пуганая ворона и куста боится).
◊
такам сăхрĕ — кто-то помянул некстати, сглазил (говорится, когда человек поперхнется при еде или питье)
4.
проклюнуться (о птенцах)
пустить росток (о семенах)
колоситься (о злаках)
вир пуç сăхнă — просо выбросило метелки
кукурус тĕшшисем сăхнă — зерна кукурузы пустили ростки
пучах сăхнă тапхăр — стадия колошения
5.
делать насечки, метки, зарубки (напр. топором),
насекать
пĕренесене сăхса тух — пометить бревна насечками
6.
вышивать вставки, вставлять цветные глазки (в общий контур узора)
сарăпа сăх — вышить желтые вставки
7.
сосать, всасывать, впитывать
тăпра шыва сăхса илчĕ — почва впитала влагу
8. диал.
клевать (о рыбе)
Çавăн пекех пăхăр:
сăтăрла сăтăрттар сăтан сăтана « сăх » сăх-сăх сăхă сăхă-сăх сăхăлăх сăхăлан