Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(кар), подр. неподвижному, направленному в одну сторону взгляду группы людей. || Подр. стройной расстановке, стройному расположению. Ходар. Вара алăк патнелле кар пăхса тăраççĕ те, ак çапла чӳклеççĕ. (Чӳклеме). Н. Карм. Пурте пĕрле кар пăхса тăраççĕ. Бишб. Шăнкăр-шăнкăр шыв юхать, ик айккипе хурама кар ларать (сплошными рядами). || Подр. прерывистому звуку или быстрому движению. Сш. Чек. Кар-кар турт (а не кал-кал, отрывисто). КАЯ. Шырлан патне çитсен, хуралăçсем темшĕн кар!.. каялла чакрĕç. СТИК. Чиркӳ хуралçи лампаткăна çутрĕ те, кар (с долгим а) туртса хăпартрĕ. К.-Кушки. Кар тутарайăр (черкните пером). Кан. Елĕк шкулĕнче 5 — 6 çул хушшинче нихăш кĕркунне те учитлĕ кар пухăнса ĕçлени çук. Хастарлăх. 9. Çамрăксем кар тухса тытмасассăн, ваттисем вăл ĕçе тăвас çук.

(кар), раскрыть, разинуть ЧС. Çӳçĕсем пĕтĕмпе ĕнсе кайнă, çăварне карса пăрахнă. Волосы были совсем сожжены, рот был разинут. Орау. Ял тăрăх çăварне карса çӳрет (разбалтывает на всё село). Сĕт-к. Хăрах аллине пилĕке тытнă, хăрах тотине чăснă, çварне карнă (молочник). Упа 876. Çăхан çăварне карнă та, мĕн пур вăйĕпе кăранклатса янă. Трхбл. Караканăн çăварне карта тытман. Пшкрт. Халĕ, çуарня лепле карса пăрахнă (кар_зӓ_рӓ_т)! Смотри, как он рот-то дерет! (т. е. кричит). Орау. Мĕн çăварна карса выртатăн? Анаслани кунтах илтĕнет. || Завесить, закрывать, затянуть, занавешивать; опутать. Ст. Чек. Карна (карас) шăналăк. Сĕт-к. Шăналăкне карăнтарах кармалла. Чураль-к. Урам урлă таната карап. (Ура сырни). Тораево. Хăва (он сам) кайсан, упа лашана çисе янă, тет те, ун вырăнне çатра каркаларĕ, тет те, çине шăналăк витрĕ, тет, хăва тарчĕ, тет. Ал. цв. 8. Вăл çӳлĕ вырăн çине улăхса выртать те, кĕмĕл чаршавне карса ярать Орау. Хĕвеле кашт пĕлĕт карса илнĕ. N. Ăна пĕлĕтсем карса тăраççĕ (закры зают). Якейк. Икĕ минутра тĕтре карса илч. В две минуты заволокло туманом. || Окружить, огородить. Ала 6. Çывăрса тăчĕç. Вăлсене йĕри-тавра карса илнĕ, тет, çĕленсен амăшĕ, ниçта та каймали çук, тет. Финн. Тĕплĕ карса илнĕ. Крепко загорожено. Толст. Вăл çулпа аннă та, чул хӳмепе карнă йывăç пахчи курна. N. Юпаран юпана правулкка карса пынă (если столбов много). N. Икĕ юпа хушшине правулкка карса хунă. N. Апла пулсан, эппин çарана çуррине карса илер, çурринче выльăх çӳретер. N. Эппин эпĕ, юлташсем, халĕ кайса карса илетĕп те, унта выльăх яртармастăп.

отчетливый, резкий (о контуре). Малды-Кукшум. Катаран кар вăрман, патне çитсен, сĕм вăрман. (Кантăр). || Прямо, разборчиво. Трхбл. Ыраш кар ларат, çавăнпа вырма аван.

(кар), крутой, натянутый. СПВВ. ВА. Кар çип, кар кантăра.

(кар), большое долото. Городище. Б. Олг. Алтăр алтма, килĕ алтма, чĕрес тума кирлĕ полат кар (ийĕ манерлă). КС. Кар тесе, катка çарти çырмаллине калаççĕ (деревянный, с железными зубцами). Тюрл. Пӳрт пуранă чухне пӳрт кĕтесине (пĕрене картне?) карпалан якатаççĕ. Сред. Юм. Кар пӳрт пыранă (так!) чухне кĕтессĕм хырса тасатакан япала. Стюх. Кар — «одноручный наструг».

Çавăн пекех пăхăр: