Шырав: çĕмĕрт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

черемуха (ягоды, цветы и дерево)

черемуховый
çĕмĕрт йывăçĕ — черемуха (дерево)
çĕмĕрт çеçки — цветы черемухи
çĕмĕрт пек хура — черный, как черемуха, черный-пречерный
çĕмĕрт куçлă хĕр — девушка с глазами черными, как черемуха
çĕмĕрт çеçки çурăлчĕ — черемуха расцвела
Хырăмĕ — юман, кăвапи — çăка, пиçиххийĕ — çĕмĕрт. (Пичке). — загадка Живот дубовый, пуп липовый, а пояс черемуховый. (Бочка).

◊
йыт çĕмĕрчĕ — бот. крушина ломкая
çĕмĕрт кукли çитер — выпороть розгами (соотв. накормить березовой кашей)

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

черемуха.

192 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(с’ӧ̆_мӧ̆_рт’, с’э̆_мэ̆_рт), черемуха. Ст. Чек. Вомбу-к. Çĕмĕрт (вар-виттинчен типĕтнине чей пек ĕçеççĕ). Ск. и пред. чув. 52. Авкаланать çĕмĕрт пек (пляшущий парень). ТХКА. Çĕмĕрт хулăпа кĕсрене çапа-çапа сиккипе чуптарать. || Ягоды черемухи. Кĕвĕсем. Икĕ хура лашана эп ӳстертĕм, хура йывăç çĕмĕртне пăхтарса. Шемшер. † Атте кайнă çĕмĕрте (за черемухой). Утăм. Лăпкă, уяр кун карăм эпĕ çĕмĕрте. КС. Шырарăмăр, шырарăмăр, пĕр çĕмĕрт те тупаймарăмăр. Питушк. Хура çĕмĕрт пек ăсла (сусло) юхса тухрĕ (очень хорошее, во время варки), Чеб. Пăхатăп: хура сысна пĕрнесене (кузовья) тек йăвалантарса çӳрет, çĕмĕртсене пĕтĕмпех тăкса пĕтернĕ. Кан. Çĕлен пек çĕмĕрт тĕслĕ, çула кисретекен ăйăрсем. Пазух. Тусан, тăвăр тусра (= тусăра) лайăххине, çĕмĕртрен те хура куçлине. Ст. Чек. Унта пĕр хап-хура, хура çĕмĕрт пек, кушака курать (увидала) Сред. Юм. Çĕмĕрт пик хора (очень черный). Сĕт-к. † Хорăн тăрри хора лаши, çĕмĕрт тăрри çӳрен лаши; тăрсамăр, хĕрсемсем, Тăрнай хăта килет, тет, виçĕ йоплĕ чĕн пуши кастарать те çонтарать. ЧП. Çĕмĕрт тĕмми (куст) тĕл пултăм, татрăм-хыпрăм пĕр пĕрчине.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

шомырт

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«черёмуха»; башк. шӧмӧрт, тат. шомырт, узб. шумурт, алт. И дьымырыт, намыртнымырт, шор. ныбырт «черемуха»; казах. шомырт «тёрн»; болг. смардлыка «место, изобилующее черёмухой», чув. çĕмĕртлĕх.

Çавăн пекех пăхăр:

çĕмĕрлен çĕмĕрлеш çĕмĕрлешӳ çĕмĕрлсайса « çĕмĕрт » çĕмĕрт кукли çĕмĕрт курăк(ĕ) çĕмĕрт хотаççи çĕмĕрт-çырла çĕмĕрт-мăйраки