Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
мечта
чаяние
желание
ĕмĕтленнĕ ĕмĕт — заветная мечта
пĕтĕм пурнăç ĕмĕчĕ — мечта всей жизни
çунатлă ĕмĕт — поэт. крылатая мечта
ĕмĕт çуралчĕ — у меня появилась мечта
ĕмĕт пурнăçланчĕ — мечта сбылась
ĕмĕт çитрĕ — мечта сбылась
ĕмĕт тулчĕ — мечта сбылась
ĕмĕтпе хавхалан — вдохновляться мечтой
Ĕмĕтĕн вĕçĕ-херри çук. — погов. Мечта не имеет ни конца, ни края.

2.
надежда
упование
унпа тĕл пулма ĕмĕт пур — надеюсь встретиться с ним
ĕмĕт çухат — потерять надежду, отчаяться
ĕмĕт тат — потерять надежду, отчаяться

3.
шанс и шансы
виды на что-л., расчет
малашнехи ĕмĕт — виды на будущее
ĕмĕтчĕ путланчĕ — его расчеты не оправдались

◊
ĕмĕт наклоненийĕ — грамм. сослагательное наклонение

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

надежда, ожидание, упование
ĕмĕтсĕр — алчный, жадный, ненасытный

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(ӧ̌_мӧ̌т', э̆_мэ̆_т), надежда. Макка 133. Мĕскенсем, ĕмĕтленнĕ ĕмĕтне çитсе кураймасăрах вилчĕçĕ. Бедные, умерли, не дождавшись исполнения заветных надежд. Сёт-к. Ĕмĕтленнĕ ĕмĕт çитрĕ, эп каллях сирпа (= сирĕнпе) пĕрле. Надежда исполнилась, я опять с вами. N. Мала ĕмĕт пултăр, ырлăх-пурăнăç ытла-çемĕн ытла пултăр. Пусть будет надежда на будущее, и пусть благоденствие растет. Ст. Чек. Ĕмĕтӳ çавă пултăр! Пусть у тебя кроме этого (что ты показываешь, или чем хвалишься) ничего и не будет! (говорят проклиная). Ст. Яха-к. Пирĕн ĕмĕтленнĕ ĕмĕте çитер. Исполни нашу надежду. (Моленье). N. Мала ĕмĕт ту, надеяться. N. Ĕмĕтленмелĕх ĕмĕтне çухатнă çын. Человек, впавший в отчаяние. Ч. П. Ан мухтанăр сăнăрпа, ĕмĕтĕр юлĕ ун çине. Не хвалитесь своей красотой: при ней только и останетесь. Сир. 22. Хĕнхур çинче пурăннă чух, ырă пурăнăç ĕмĕте килмест. С. Ĕмĕт тунине ĕмĕте çитер. Приводи надежду в исполнение. (Из молитвы). N. Ăна кура пурне те ĕмĕт кĕчĕ. Благодаря ему, у всех явилась надежда. Шихаз. Ĕмĕтленнĕ ĕмĕтĕм те çитмер-çке! (= çитмерĕ-çке) тесе, макрать. Плачет о том, что не исполнилась его надежда. Б. Эсĕ унăн ĕмĕтленнĕ ĕмĕтне çитертĕн. Ты исполнил его надежду. Якейк. † Хорама пĕкĕ хуçăлчĕ, хора хĕр ĕмĕч хуçăлчĕ. Вязовая дуга изломалась, у черномазой девченки пропала надежда. Череп. Сирĕн мала ĕмĕт пулас. Кажется, у вас есть беременная женщина (или: будет ребенок). Пазух. Эсĕ мана пĕлетĕн-и? Мала ĕмет тăватăн-и? Эпĕ сана пĕлетĕп пĕрле пурăнар, теетĕп. Знаешь ли ты меня? Имеешь ли надежду на будущее? ― Я тебя знаю, рассчитываю жить с тобою вместе. Юрк. † Эсĕ мана пĕлетне? мана (sic!) ĕмĕт тăватна? ― Эпĕ сана пĕлетĕп, пĕрле пурăнар, тиетĕп. N. Ĕмĕтĕртен ан тайăлăр. Не отчаивайтесь. Шурăм-п. № 25. Нимĕн тума аптăранă енне юмăçа та кайса килеççĕ. Анчах хăйсен ĕмĕтне лăплантараймаççĕ. Икково. Ĕмĕтре пор-ха çанта каясси. Есть надежда пойти туда. Способность насытиться. Ст. Чек. Тăранаймастăн пулĕ ĕнтĕ, ĕмĕтне çинĕ! (говорят человеку, жадному на еду).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

өмет, хыял

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[emet]
revo, deziro, espero
ĕмĕт пурнăçланчĕ — la revo realiĝis
ĕмĕтлен - revi, esperi
ĕмĕтленнĕ ĕмĕт — aspirata revo
ĕмĕтленекен - esperanta, revanta
ĕмĕтленекени - esperanto
ĕмĕтçĕ — romantikulo, revulo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«надежда»; МК умду, азерб. умуд, туркм. уныт кирг. ӳмӳт, уйг., казах., ног. ӳмит, к. калп. умит, узб. умад, башк. ӧмӧт, тат. ӧмет, карач. умут «надежда». Заимствовано из перс. (омид) «надежда»; ср. др. уйг., тур. ум «надеяться», «рассчитывать», «ожидать», «верить во что-л».

Çавăн пекех пăхăр: