Шырав: авăн

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
овин
овинный
авăн вучахĕ — овинная яма
авăн сарайĕ — рига
тырра авăнпа типĕтни — овинная сушка хлеба
2.
снопы для сушки
авăн антар — снимать снопы с овина (после сушки)
авăн ту (хур) — ставить снопы в овин
3.
хлеб для обмолота, насад
авăн юпи — шиш (столб для шишкования хлеба)
авăн аштар — шишковать (обмолачивать хлеб, гоняя лошадей по снопам)
авăн сар — настилать снопы для молотьбы
авăн çап — молотить хлеб
4.
молотьба, обмолот, время обмолота
авăн вăхăчĕ (çийĕ) — время молотьбы
авăн карти — гумно

авăн сăри
уст. празднество по окончании молотьбы
авăн уйăхĕуст. сентябрь (букв. месяц молотьбы)
II. диал.

1.
западня (яма для ловли зверей)
2.
клетка (для птиц)
чĕпĕ авăнĕ — клетка для кормления цыплят
III. глаг.

1.
гнуться, сгибаться, изгибаться, искривляться
кĕпер катти авăнать — балки моста прогибаются
йывăç авăнса ӳсет — дерево растет криво
авăнса ан — пригнуться (к земле)
авăнса кĕр — вогнуться
авăнса пĕт — изогнуться (во многих местах)
ан авăн, шĕшкĕ, ан авăн та кăштах çилĕ вĕрнипе — фольк. не гнись, орешник, не гнись от легкого ветра
2.
петлять, извиваться, делать извилины
шыв улăх тăрăх авăнаса юхать — речка петляет по лугу
3.
нагибаться, наклоняться
алăкран авăнса кĕр — войти в дверь нагнувшись
авăнса лар — 1) перегнуться, сильно изогнуться 2) сидеть согнувшись
Йăпăлти сакăр çĕртен авăнать. — посл. Подхалим в восемь дуг изгибается.
4. перен.
гнуться, ломаться, поддаваться
дрогнуть

тăшман хĕснипе авăнмарăмăр — мы не дрогнули под натиском врага

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(авы̆н), se flectere, se inflectere, se сurvare. Ст. Чек. † Хура вăрман витĕр тухнă чух урттăш йывăç юлчĕ авăнса. Когда я проезжал по большому лесу, нагнулся можжевеловый куст. Якей. Ку авăнмалли йăвăç мар. Это дерево не может согнуться. ЧС. Пĕтĕм çĕр кисренсе кайрĕ, пирĕн лаша авăнса тăчĕ. Вся земля затряслась, и наша лошадь изогнулась (intrpr. çурăмне аялалла туса хучĕ). Якей. Пирĕн орай хăми авăнса тохрĕ. У нас выкоробило пол. Ib. Орай авăнса кĕнĕ. Пол изогнулся (изгибом вниз).
(авы̆н), locus apud rusticos, fornace subterranea instructus, in quo messis torrefacienda deponitur, antequam perticis flagelletur vel equorum gressibus exteratur. Овин. СПВВ. КМ. Авăн — тырă типĕтекенни. Овин — место для сушки хлеба. Якей. Кĕлтесем авăнпа типĕтнĕ пек типсе кайнă. Снопы высохли (на солнце) так, как будто они были в овине. || Различают чув., руе. и черем. ов.: чăвашла авăн, вырăсла авăн, çармăсла авăн (Ягудар). || Etiara ad ipsum frumentum, quod in eo loco depositum est, transfertur aut ad trituram. Так же называют и самый хлеб, находящийся в овине, а иногда — самую молотьбу. Алешк. Сенг. † Пĕр авăнăн туллине малтине-кайрине ан уйăрăр. Не отделяйте переднюю часть вороха пшеницы, обмолоченной за один раз, от его задней части. Якей. Ку авăн йăвăртарах полч (i. q. полчĕ). Этот насад тяжеловат. Ib. Ку авăн ытла ха çăмăл. Этот насад уж очень легок. Ib. Ку авăн кăвăрчпа перех типсе кайнă. Этот насад высох как нельзя лучше. Ib. Паян ик авăн çапрăмăр. Сегодня мы обмолотили два насада. Ib. Ку ана çинчи кĕлте пĕр авăна кĕрес çок. Хлеб с этого загона не пойдет в один насад. ЧС. Йĕтемсем тасатаççĕ те авăна тытăнаççĕ. Расчищают токи принимаются за молотьбу. || Est etiam fovea, feris capiendis accornmodata, quae superne stramentis obtegitur, ne a bestiis cernatur. Тем же словом обозначаются ямы, устраиваемые для звериной ловли. Н. Седяк. Юра чавса, тарăн шăтăк тăваççĕ, çине улăм сапалаççĕ; улăм çине пуссанах, кайăк çавăнта анса каять. Выроют глубокую яму в снегу и запорошат ее соломой; как только зверь ступит на солому, тут же и провалится. | Interdum etiam pro cavea accipitur, in quaaves includuntur. Иногда означает клетку для птиц. Сирах. ХI. 30. Читлĕхе (авăна) ленкне кайăк тухма май шыранă пек, усал çын сăтар тума май шыраса çӳрет. V. шăкăлькке.
vox incerta, unde derivatum esse videtur: неизв. слово, откуда произведено: авăн-уççи.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

бөгелергә

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[avon]
septembro
авăн уйăхĕнче — en septembro
авăн уйăхĕччен — ĝis septembro
авăн иртсен — post septembro
авăнăн пĕрремĕшĕнче — la unuan de septembro

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«овин»; авăн çап «молотить» (букв. «бить овин»); авăн карти (анкарти) «гумно», «огород». Заимствовано устным путем из акающего говора русского языка: овин > авин > авăн.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

п.п., ч.я. Çулталăкăн тăххăрмĕш уйăхĕ; сентябрь. Ака уйăхĕнче паппа туни авăн уйăхĕнче хуйхă патне илсе çитерчĕ. К-н, 1986, 6 /, 2 с. И.С.Максимов-Кош-кинскин 100 çулĕ — авăнăн 14-мĕшĕнче. ХК, 1993, 6 /, 16 с. Авăнăн 17—27-мĕшĕсенче çамрăксем геологи экспедицине хутшăнаççĕ. ÇХ, 2000, 37 /, 8 с. Тулта авăн уйăхĕ. ЧХ, 2000, 35 /, 2 с.

Этимологи словарĕ (1996)

< рус. овин; овин - место для сушки хлеба.

Производные от авăн сложные глаголы: авăн ил-  молотить (каким бы то ни было способом); авăн пăс- снимать с шеста уже высушенные снопы; авăн пĕтер- окончить молотьбу; авăн сар- носить снопы и постилать посад; авăн çап- молотить хлеб цепами; авăн типĕт- сушить хлеб в овине; авăн ту- или авăн хур- садить овин, сажать снопы на овин (Ашм. Сл. IА, 44-49).
В.Г.Егоров пишет, что данное слово "заимствовано устным путем из окающего говора русского языка: овин > авин > авăн" (Егоров ЭСЧЯ, 19). Однако следует учесть одно очень важное обстоятельство, что процесс перехода о > а в русских заимствованиях в чувашской речевой практике носит закономерный характер: солод > чув. салат, рождество > чув. раштав, обед > чув. апат, господи > чув. васпати, плотник > чув. платник, воронка > чув. варинке, лоскут > чув. ластăк, поднос > чув. патнус и многие другие.
Рус. овин > чув. авăн > мар. авын, агун, аун, марГ., СЗ. äн овин (Горд. ЭСМЯ I, 43, 48) / удм. обинь / мордМ. авонь I мордЭ. авн, ауня; тат. әвен овин, рига. Согласно Ф.И. Гордееву, рус. овин заимствовано из булг. (др.-чув.) источника; чув. авăн, тат. äвен - производн. от др.-тюрк. äв дом с помощью суф. -ен (-ын) (Федотов ЧМЯВ, 167).
См. Räsänen EWb.,  32а.

Çавăн пекех пăхăр:

авăк çилĕллĕ авăклан авăлт авăлтан « авăн » авăн çап авăн çоле авăн ĕçки авăн алтанĕ авăн ат

авăн
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org