Шырав: ама

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
самка, матка
маточный
йытă ами — 1) сука, самка собаки 2) перен. потаскуха
кролик ами крольчиха
кушак ами, ама — кушак кошка
пĕтă ама супоросная матка
сысна ами — свиноматка
хур ами — гусыня
хурт ами — пчеломатка
ама выльăх — самка животного
ама йышĕ — маточное поголовье
ама уйрăмĕ — маточное отделение (на ферме)
ама хуранĕ — пчел. маточник
сысна ферминче кашни амаран вунпилĕк çура илнĕ — от каждой свиноматки на ферме получено по пятнадцати поросят
пирĕн анне хурт ами, пылсăр сăра ĕçтермест — фольк. наша мать — что пчеломатка, без меда пивом не поит
Йăпăлти пăру ик ама ĕмет. — посл. Ласковое теля двух маток сосет.
2. бот.
женский
ама пултран — женская особь борщовника, борщовник-матка
ама чечек — женский цветок
3. диал.
мать, родительница
материнский
Ама сĕчĕпе кĕменни вăкăр сĕчĕпе кĕрес çук. — посл. То, что не воспринято с молоком матери, не воспримешь с бычьим молоком.
4. уст.
название деталей различных устройств
хапха ами — поперечный брус ворот
ама туратти — ручка плуга
5.
боковая стенка с крупной ячеей в рыболовной сети

ама кикенбот. чемерица безверхая
ама хупахбот. мать-и-мачеха
II.
Ама — в чувашской традиционной религии Матерь мира
III.
амаженское нагрудное украшение из монет

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(ама). Янгорч. sive: ама турат.
(ама), femina animalium, самка. Ама сысна sive (или) сысна ами, porca, scropha, свинья самка; ама кушак, feles femina, кошка самка; ама йытă sive йытă ами (jыдами), canis femina, сука; ама кашкăр (кашкăр ами), lupa, волчица; ама тăрна, grus femina, журавлиха; ама çĕлен, anguis femina, самка змеиная. Йăпăлти пăру ик ама ĕмет, теççĕ ваттисем. Ласковое теля двух маток сосет. (Послов.). Т IV. Ама йыттăн малтанхи çурине ӳстерсен аслă ачана йăвăр пулат, теççĕ. Говорят, что если выкормишь щенка первого помета, то будет тяжело старшему ребенку (в семье). || Praeterea significat matrem. Также означает мать. V. анне. Ст. Чек. Ама сĕтĕне кĕменни вăкăр сĕтĕпе (i. q. сĕчĕпе) кĕрес çук. Вар. Ама сĕтпе кĕменне вăкăр сĕтĕпе кĕрес çук. То, чего не воспринял (вар. „в кого не вошло“) с молоком матери, не воспримешь и с бычачьим молоком. (Послов.). [араб сăмахĕсем] Сред. Юм. Ама пĕр те, аçа ăрасна. Мать одна, но разные отцы. Икĕ аманăн пилĕкшер ача, хăйсем пурте пĕр ятлă. У двух маток по пятеро детей, и всем одно имя. (Загадка: пальцы). Пĕр амаран çуралнă тăван, единоутробный (брат или сестра). ЧП. Çипер ача, сар ача сайра амаран çуралать. От редкой матери родятся красивые русые парни. Альш. † Пирĕн пек чипер ачасем сайра амаран çуралать. От редкой матери родятся такие красавцы, как мы. С. Мок. † Сирĕн пек, пирĕн пек ачасам сайра-пĕр амара (не амаран) çуралать. У редкой матери родятся такие красавцы, как вы и мы. || Санăн аму, сирĕн аму (надо бы: амăр), твоя мать, ваша мать, где во втором случае мы имсем дело с позднейшим явлением в языке. Срав. Истор. Ачамсем, эсир пурсăр та пĕр-тăван, аçăр та пĕр, амăр та пĕр. Дети мои, вы все друг другу кровные родные: у вас один отец и одна мать. Крат. раз. 19. Вениамин вăл Иосифпа пĕр амаран çуралнă. Вениамин и Иосиф были от одной матери. Чăвашсем. Тата амаран пĕр ыйăл ака пуçĕ тытса пырат. Кроме того, единственный сын матери правит плугом. V. Амăшĕ. || Rex apum. Пчелиная матка. || Praeterea numen quoddam significat, quod omnium rerum mater esse creditur. Также название богини, которая считается матерью всего мара. СПВВ. ИА. Ами. — Эй пĕтĕм тĕнчене çуратнă ама (ама)! Санран пулни пурте усăллă, пурте аван, çавăнпа сана эпир яланах тивĕçлипе чӳклетпĕр“. Мать. — „О мать, сотворившая всю вселенную! Все, что от тебя произошло, полезно и хорошо; поэтому мы всегда по должному приносим тебе жертвы. V. Магн., 62. Ами — самая старшая мать, Ib. 85. Ама (назв. божества Н. А. ). || Princeps lusorum. Матка (в игре). || Pars aratri. Часть плуга. V. ака. Eodem vocabulo etiam alia inanimata significantur, sicuti infra pluribus exemplis demonstrabimus. Иногда употребляется и о других предметах неодушевленных, что будет видно из примеров, приведенных ниже. V. ыраш амăшĕ.
(ама), portae pars quaedam, часть ворот. V. Хапка. Хорачка.
(ама), corium forma quadrata e collo suspensum nummisque argenteis grandioribus exornatum, quod a puellis in pectore gestatur. Якей. Сăрана тват кĕтеслĕ касаççĕ те, он çине мăн тенкĕсем виçшер, тватшар, пилĕкшер рет çакаççĕ, çавна ама теççĕ. Она хĕрсем анчах çакаççĕ, вăлсам она шӳлкеме çомне ĕçлесе (i. q. çĕлесе) лартаççĕ. Вырезывают четырехугольный кусок кожи и навешивают на него крупных серебряных монет, в три, четыре и пять рядов, это называется ама. Ее носят (на груди) только девушки, пришив ее к шӳлкеме. Ib. Ама. Мыйран çакаççĕ. Сăран çине тенкĕ (серебр. монеты) çакаççĕ. Амая хĕрсем анчах çакаççĕ. Будучи в д. Чертаганах Курм. у., я сделал там следующую запись: „Ама — украшение, носимое девушками на груди и имеющее продолговатую форму: на кожу (сăран) нашиты в два ряда — внизу шесть серебряных рублевиков, выше — два „хĕреслĕ тенкĕ“ (крестовика), еще выше — два „тайлăр“ (талера). Между ними нашито три серебряных гривенника“. КС. Шейное украшение из монет, имеющее форму прямоугольника, длиною около З 1/2, шириною-около 2 вершков: Cf. алма.
(?), i. q. (то же, что) амма, cur? почему? † Эпир вăйя тухнă-çке, эсир ама тухмастăр? Vox suspecta. Сомн. слово.
(ама), vox corrupta, quae in Ст. Чек. vocabuli. „амак“ loco usurpatur, испорченное слове, употребляемое в Ст. Чек. вм. „амак“. Аçа-çуррине аçа çаптăр, ама çуррине ама çаптăр. V. амак.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «мать»; 2. «самка»; 3. «пчелиная матка»; ама кашкăр или кашкар ами «волчица». В настоящее время ама вытеснено словом анне, родственным общетюркскому ана. В древнешее время ама было в исключнтельном употреблении в знчении «мать», от него же образовались тогда притяжательные формы 2-го и 3-го лица: аму «твоя мать» (теперь стала диалектиой формой), амăшĕ «его, её, их мать» (сохраняется как литературная форма). См. анне; ср. монг. эме, «женщина», «жена»; «самка».

Çавăн пекех пăхăр:

амăшнешкел Амçтердам амĕш амĕш хуранĕ « ама » ама çăл ама амакĕ ама йывăç ама кăшман ама каптăрма

ама
Пуплев пайĕ
Япала ячĕ
 
Фонетика
3 саспалли
 
Хытă сăмах
 
Чĕлхе
Чăвашла
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org