1.
повадиться, привадиться
тилĕ чăх витине иленнĕ — лиса повадилась в курятник
кайăк пĕр аркатнă йăвана тек иленмест — птицы заново не обживают разоренное гнездо
2.
привыкать, привязываться
тянуться к кому-чему-л.
ача асламăшне иленчĕ — ребенок привязался к бабушке
вăл театра иленнĕ — он любит театр, его тянет в театр
алла илен — 1) привыкнуть к рукам (о ребенке) 2) приручиться, стать ручным
привыкнуть, привязаться к чему и приладиться
(ил’эн'), назв. костюма. Cт. Чек. Илен — короткий халать с рукавами у девушек и старух, из синей матери носят на праздниках. На свадьбе хĕр-çуммисем надеваютт, «илен», перевязываются «симĕс пиçиххи», надевают «тухья», сверх тухья «калпак» (особый головн. убор). СПВВ. Вăрăм илен тăхăнса, вăрăм пулăп, терĕнем? СПВВ. «Илев = пустав сăхман, шупăр». И. С. Степ. «Илен — одежда». † Илен тăхăн. СПВВ. Илен — хĕрарăмсем тăхăнаççĕ. СПВВ. ПВ. «Илен, кăтат, хыс, шупăр — одно и то же почти». N. Атте аппана илен илсе янă.
Ильин день. Шурăм-п., № 19. Паранкă Илен-кун тин çиме пуçлаççĕ (20 июля). Юрк. Илен-кунĕ çумăр пулсан, çулталăках йĕпе пулать.
отсюда: илен-каяк, назв. какой-то птицы. Салакайăк салатать, илен-кайăк пуçтарать. (Послов.). В моей книжке: «Ваттисем каланă сăмахсем» (стр. 36) значение отогослова передано (в сноске) неправильно.
(ил'эн'), привязаться, приразиться, приручиться, пристать, привыкнуть, повадиться. Янтик. Буин. Ах аппаçăм Ликара, Исака кайсан юрĕ — епле иленсе пурăнĕ-ши? Бюрг. Сирĕн киле вăрăсем иленнĕ иккен, лашăрсене вăрлама. Пазух. † Улма йывăç чечекне те сарă кайăк иленнĕ; Çĕнĕ-кассăн хĕрсене те сар йĕкĕтсем иленнĕ. † Анкарти хыçне тулă акрăм, хур-кăвакал иленчĕ. Пĕр киле пит нумай шăши иленнĕ. Ист. 155. Тата урах улпутсене Иван патне иленесрен тарса тăнă. Вĕлле хурчĕ. 27. Кайăк пит иленсен, ăна пăшал сассипе хăратма та юрать. † Вуникĕ те капан хушшине хура çĕлен иленчĕ. Собран. Вара хĕрт-сурт иленет тет (привязывается к дому, если ему приносят жертвы). Собран. † Епле иленсе, епле пурăнăр-ши? Сред. Юм. Пĕрмай, кашни килмес-сайран какай парсан, кôшак хăех иленет ôлă (олы̆). † Шăнкăрчă иленмерĕ (не стали жить в скворечнице), — мĕн тăвас?
неизв. (испорченное?) слово. Н. Лебеж. † Ӳсрĕмĕр кантăр пек, салантăмăр илен пек.
1. «повадиться»; 2. «привыкать», «привязываться»; др. тюрк., КБ, Зол. бл., кирг., казах., узб. ийлен, азерб. илиш «привязываться», «поваживаться», «приучаться», «прилепляться», «прицепляться», «повиснуть»; др. уйг. илин «прицепляться», «приставать», узб. илин, илаш «приставать»; башк. эйәләэш, тат. иялэн «привыкать», «повадиться», «осваиваться», «обживаться». Илен, возможно, представляет форму возвратного залога от глагола ил (др. тюрк., кирг., алт., казах. и др.) «зацеплять», «прицеплять»; в башк. и тат. этот глагол мог произойти от существительного эйэ, ия «хозяин», «владетель». Вамбери производит его от ил «народ», «люди»: илен, илин «привязаться», «присоединяться к людям» (EWTS § 42).
Çавăн пекех пăхăр:
илемсĕрлен илемсĕрлентер илемсĕрлет илемсĕррĕн « илен » иленкĕ иленкĕллĕ Илентей илентер Илентюк