Шырав: ирĕл

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
таять
растворяться
юр ирĕлчĕ — снег растаял
сахăр шывра ирĕлет — сахар растворяется в воде

2.
плавиться, расплавляться
топиться, растапливаться
çу ирĕлчĕ — масло растопилось
металл ирĕлет — металл плавится

3.
развариваться
çĕрулми ирĕлсех кайнă — картофель совсем разварился

4.
разлезаться, расползаться (о ткани, одежде и т. п.)
кĕпе ирĕлсе пĕтрĕ — платье совсем разлезлось

5. перен.
таять, млеть, приходить в умиление (напр. от ласки, похвалы)

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

таять; хапха умĕнчи кăвак пăр, ирĕлмессĕн супатрам? - перед воротами синий лед, думаете ли вы, что он расстает?; ирĕлми – нерастворим.

62 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

быть раздавленным. КС. Такам ку чĕппе урипе пуснă та, ирĕлсех кайнă.

(и_рэ̆л’), таять. Ку тăм, келетке ирĕлет-каят (от горячего молока). I кн. для чт. 1912, ЗЗ. Юр, ирĕле-ирĕле, кăшт анчах юлнă. Рег. 204. Йор çуни ирлех тăрать. Изамб. Т. Юр ирĕлсе пĕте пуçлать. Унпа пĕрле шăннă çĕр те ирĕлет. N. Çурти (свеча) ирĕлсе çунсан, калаççĕ: ку (покойник) пит макăрать, теççĕ. Синерь. Карчăк тăнтан тунă ачана сĕтпе те саннă та, тăнтан тунă ача ирелсех кайнă. Тюрл. Пыл çăварта ирĕлет. || Обратиться в пепел (об углях). См. шăран. Ирĕлсе кайнă. || Разлезаться (о непрочной материи). Орау. Лайăх тавар мар, час ирĕлмелле. Çатра. Эрэ̆лзэ, протерлась (ткань). Якей. Ман кĕпе пĕтĕмпех ирĕлсе пĕтрĕ (совсем пришла в ветхость). || Гнить? || Слезиться. Унăн куçĕ ирĕлсе çӳрет. || Разомлеть. Тюрл. Питĕ ыйхă килнипе выртса çывăрнă та, ирĕлсех кайнă. II Мякнуть. СВТ. Шыва кӳртнĕ вăхăтра шатраллă аллине пĕртте йĕпетме юрамасть, мĕншĕн тесен шатра хумписем, ирĕлсе кайса, пăсăлаççĕ те, ал шыçăнма тытăнать. || Развариваться. N. Ирĕлсе кайнă, разварилось мясо, картофель, рыба и пр. (в кипятке). || Перепревать. КС. Çулла хăшин, нумай утсан, кут ирĕлсе каять (перепревает и болит).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

әрергә

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «таять», «растворяться»; 2. «плавиться», «расплавляться», «растопляться»; МК эрӳш, КБ, тефс. XII—ХIII вв., азерб. әри, к. калп., тат. эр, уйг., узб., тур., кирг., ойр. эри, туркм. эре, эредил, казах. эр, эритил, ног., якут. иp, башк. ире, хак., кумык, ири «таять»; «плавиться».

Çавăн пекех пăхăр:

ирĕксĕрлĕх ирĕксĕрле ирĕксĕрлӳ ирĕксĕртен « ирĕл » ирĕлтер ирĕлтеркĕç ирĕлӳ ирĕлчĕк ирĕм