Шырав: йăран

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
межа

межевой
йăран юпи — межевой столб
йăрана курăк пуснă — межа заросла травой
Автанпа ака турам, йăран хĕррине ларса кантăм. (Çырни). — загадка На петухе пашню пахал, на меже сидя отдыхал. (Писание).

2.
борозда
тарăн йăран — глубокая борозда

3.
засаженный (засеянный) участок
гряда, грядка, рядок

грядковый
кишĕр йăранĕ — грядка моркови
чечек йăранĕ — клумба
йăран хушши — борозда, междурядье
йăран культурисем — грядные культуры
йăран чав (пус) — копать грядку
виçĕ йăран çĕрулми кăлар — выкопать три рядка картофеля

4. перен.
граница, грань
хулапа ял хушшинчи йăран çухалса пырать — грани между городом и деревней стираются

◊
ту йăранĕ — гряда гор

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

гряда

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jы̆ран), межа. Тюрл. БАБ. Чăвашсем иесене: ялан хирти йăрансем тăрăх анчах çӳреççĕ, тет. Хирте ĕçленĕ чухне çавăнпа нихçан та йăран çине выртса çывăрмаççĕ. Усал иртсе пынă тĕле пулсан, усал, çилленсе, мĕнте-пулин туса хăварат, тет. КС. Йăрана урлă выртма юрамаçть (т. к. загораживаешь путь злому духу в поле). Ст. Айб. Шыв йăранĕ тĕрексĕр, ана йăранĕ тĕреклĕ, теççĕ. (Послов.). Т. VII. Ана йăранлă пултăр, çаран чикелĕ пултăр (т. е. чтобы не вышло раздора. Моленье). Ч.П. Йăрансăр ана. || Борозда. К. П. Прокоп. «Ана йăранĕ еще и борозды на загоне» N. Йăран = борозда сохи. || Гряда. Тюрл. Ч.П. Сакăр йăран купăста акрăм. Питушк. Йăран хупартмалла (устроить), улма лартмалла. КС. Йăран ту, йăран хăпарт (хы̆барт), йăран купала — устроить гряды. Альш. Йăранне улăхтарсах тăракан çук. N. Суккăр такăннă та, йăран çине кайнă-ӳкнĕ (повалился на гряду). Шорк. Йăран посас, копать гряду (лопатой). Сред. Юм. Йăран хошши, пространство между двумя грядами. || Мера земли. || М. П. Петр. «Йăран — гребень, который при сплачивании досок или брусьев входит в шпунт». || Прозвище одной женщины. Сред. Юм.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ызан

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «межа», «борозда»; 2. «грядка (узкая полоса вскопанной земли в огороде)»; башк., тат. ызан «межа», «борозда»; ног. йыранак «овраг»; ср. др. монг. ира «бороздить».

1. «межа», «борозда»; 2. «грядка (узкая полоса вскопанной земли в огороде)»; башк., тат. изан «межа», «борозда»; ног. йыранак «овраг»; ср. др. монг. ира «бороздить».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

ана чикки; пилĕк çĕр тăваткал чалăш. Çавăнпа анасем чиккине (йăрансене) тухнă усăсăр курăксене чечеке ларичченех çăлса тăкас пулать [Каким 1911:2]; Çакăн пек суха пуçп, ырхан лашапа кунне пĕр хăрах йăрантан (пилĕк çĕр тăваткал чалăш) мала сухалас çук [Степанов 1908:7].

Çавăн пекех пăхăр:

йăраклан йăрала йăралан йăраланчăк « йăран » йăран çĕклени йăран тăпăлтарни йăран хошши йăран-тĕми йăранăски