Шырав: кăлтăрмач

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
юла, волчок

2.
колесо, колесико
ролик
пианино кăлтăрмачĕсем — колесики пианино

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

кăлтăрмачă, то же, что кăлтăрмаç. N. Ак хăш чухне кăлтăрмачă (волчек) яратăн. СПВВ. Кăлтăрмач, хултăрмач. Ст. Чек. Кăлтăрмачă — волчек (диск с отверстием, в которое пропущена отвесная ось, при верчении тремя пальцами или ладонями — «кăлтăрмач» вращается очень быстро). НИП. Кăлтăрмачă, волчок (в одном гов. — вальчак) N. Çав çурса кăларнă сурпана икĕ енчен те сĕрсе (воском) çурта пек пĕтĕреççĕ те, кăлтăрмачă пек (спиралью) çавăрса, пĕр вĕçне вут тивĕртсе, чăкăт çине лартаççĕ.

sive пушкар, orbiculus insertus fuso (йĕке), circumeunte loro, quo machina, qua grana ventilantur, movetur, шкив на веретене К. П. И. Орлов. Чул йĕки çине çӳл веçне чул тĕпек варнерех кăлтăрмач (sive пушкар) лартаççĕ, аял вĕçнерех шĕштĕрнек тăхăнтараççĕ; аял вĕçĕ шĕштĕрнек тĕп çине тăрăнса тăрать. Пушкартан çил валĕнчен çил вăйĕчĕн (ремень) çаклатса яраççĕ.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал. кăлтăрмаç «юла», «волчок». Образовано с помощью аффикса -мач от кăлтăр (подражание стуку вращающихся или катящихся предметов); ср. узб. гилдирак «колесо».

Çавăн пекех пăхăр:

кăлтăрку кăлтăрма кăлтăрмаç кăлтăрмаçла сӳре « кăлтăрмач » кăлтăрмачă кăлтăрмачлă кăлтăрмачла кăлтăрт кăлтăрт-кăлтăрт