Шырав: кала

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
говорить, сказать
сообщать, заявлять

тĕрĕссине кала — говорить правду
ун пек каламаççĕ — так не говорят
ан та кала — и не говори!, что и говорить!
каламалли те çук! — нечего и говорить!
шӳтлесе кала — говорить в шутку
куçран кала — говорить в глаза
каласа пар — 1) сказать, рассказать 2) пожаловаться
малтанах каласа хур — предупредить, сказать заранее
каласа яр — 1) передать, сообщить через кого-л. 2) проговориться, ляпнуть
Тӳрĕ каланă — тăванне юрайман. — погов. Говоривший правду не угодил брату.
Çынна каланă хуйхă — çур хуйхă. — посл. Как поведаешь другим, половина кручины снимается.
2.
велеть, приказывать
килме кала — велеть прийти
каласа хăвар — 1) наказать, сделать наказ 2) завещать (устно)
3.
называть, именовать
ятна кала — назвать свое имя
4.
отвечать
урок кала — ответить урок
вăл историпе калаймарĕ — он не смог ответить по истории
5.
произносить, читать, декламировать
сăвă кала — читать стихотворение
сăмах кала — произнести речь, выступить
тост кала — произнести тост
6.
исполнять, воспроизводить
такмак кала — исполнять частушки
7.
причитать, приговаривать
каласа йĕр — причитать
8.
водить хоровод
ачасем вăйă калаççĕ — дети водят хоровод
9.
передавать, пересказывать, сообщать
салам кала — передать привет
10.
советовать
эпĕ сире маларах пыма каланă пулăттăм — я бы советовал вам прийти пораньше
11.
выговаривать, произносить, артикулировать
çавăрса кала — выговорить
ача «р» сасса калаймасть — ребенок не может произнести звук «р»
12.
играть, исполнять (на музыкальном инструменте)
гимн кала — исполнять гимн
кĕсле кала — играть на гуслях
13.
отдавать, пахнуть, припахивать чем-л.
иметь какой-л. привкус
йӳçек калать — отдает горечью
краççын шăрши калать — пахнет керосином
14.
быть достаточным (о приправах)
яшкана тăвар каланă — соли в супе достаточно
сăрана хăмла калайман — в пиве мало хмеля

калама çук — очень, невыразимо
хĕрĕ калама çук хитре — девушка очень красива
тĕрĕссипе каласанвводн. сл. по правде говоря
чĕнсе калани — обращение, призыв

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

говорить
сказать
велеть
приказать
играть
(на инструменте)
каласа йар — известить
каласа кăтарт — рассказать
каласа пар — высказать
купăс кала — играть на скрипке
кали-калами купăс — плохо играющая скрипка
шухăшланине кала — выражать
алăпа йе пит куçпа каласа пани — мимика

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

говорить, сказать, рассказать. В. Олг. Мĕн калатăн? Что скажешь? К.-Кушки. Хăш чух ик-виç сăмах калан та, пĕтсе те ларат. Скажешь иной раз два-три слова, и конец. Хурамал. Манран каласа пултăр, килме каларĕç: каятни, каймастни. Мое дело только сказать: велели притти, пойдешь или нет (это меня не касается). N. Он пек каламаççĕ пирĕн. Этого оборота у нас (в нашем говоре) нет. N. Эс апла никçан та ан кала (не скажи, не употребляй этого слова; «эс апла никçан та ан калаç», значило бы: «не говори в этом духе»). Юрк. Калама та çук (нечего говорить, что...; разумеется), ку вырăна часах çакланма (попасть) ĕмĕт тăвас çук (нельзя). Ib. † Сарă ачапа выля-выля, аллăм çыххи татăлчĕ. Аннене курсан, ан калăр. Калăсăр, калăсăр, калике (пусть вы скажете), манит парăп, хăтăлăп (избавлюсь от наказания). Трхбл. Пĕрре, иккĕ, вуниккĕ; кам каларĕ вуниккĕ? — Эп каларăм вуниккĕ. N. Эпĕ вĕсем Д. çĕрне каяс тесе каланине (как они говорили о том, что отправятся) илтсеттĕм. Якейк. Эс тем те калăн! Ты скажешь! (т. е. ты выдумаешь не знаю что). Сред. Юм. Калама тытăннă сăмаха каламас, вилме выртсан, час вилмес, тет. (Поговорка). Юрк. Çыруçă, вырăс çырăвĕнче ун пек паллăсене калама вĕреннĕскер, лешсем: «бзав», тесе калама хушсан, малтан ку, вăтанса, каламасăр тăрать (молчит). Изамб. Т. Унăн суккăр арăмĕ ултă ачипе тепле пурăнĕ. — Ан кала та (что и говорить)! ун пек ачасемпе юлакан арăмсĕм нумай пулĕç. N. Ăна паçăрах каламалаччĕ те... Это надо было сказать еще давеча. Сред. Юм. Ман çинчен: о çапла çӳрет (поступает, ведет себя), тесе кала пĕрех (попробуй-ка сказать про меня...), вара туйянан ху валли йыт çимен патакка. Ib. Ман çинчен он пик каланă пол (попробуй-ка сказать так про меня), çӳçна (= çӳçне) пĕр пĕрчĕ йолмиччен çăлса пĕтерĕп! Ib. Калас-калас тенĕ сăмахсĕм порччĕ, тăта çапах чарнса тăтăм. У меня были такие вещи («слова»), которые я непременно хотел высказать, но я удержался. N. Иван эсĕ мана Хусанта пурăнма хăварасшăн маррине килсе каларĕ. Иван сообщил мне, что ты не желаешь, чтобы я оставался в Казани. Регули 517. Вал каларĕ: килеп, тесе. Он сказал, что придет. N. Каласан та, ĕненес çук; вăл çапах та суя мар, чăн пулнă. Трудно этому поверить, и все-таки это правда! N. Уна каласси те çук. Об этом нечего и говорить, сеIаvа sansdire. Качал. Хай сысна тухрĕ ятлаçма: халĕ çатăп (= çиетĕп) сана; миçе калас сана: ан яр, тесе? (сколько раз тебе говорить, чтобы ты не пускал сюда коров?). N. Эп вунçичĕ пус укçа тупрăм! — Ан кала, пуйрăн! N. Кун пек вăрçă пулнине каламаççĕ. Не слышно, чтобы когда-либо была такая война. Карм. † Утçăм анмасть тарăн çырмана, чун тӳсеймест хытă (грубо) каласан. || Велеть, повелеть; советовать. Регули 11. Эп ăна килме каларăм. Я ему велел притти. Ст. Чек. Эп нумай калаçмастăп: пĕрре каласа тунă пултăр. Я долго не разговариваю: раз сказано (приказано), и должно быть сделано. Альш. Никамран ыйтмас-тумас вăл кун, никам каласса пăхмас (девушка): Микула кунĕ кĕвĕ каламала, тет те, утат. N. Епле торах каларĕ-ши мана пор çĕре те çитме! Регули 1069. Апай илме каланăшăн (каланăран) илтĕм. Т. Ку тĕттĕмре малала кайма каламăттăм эпĕ сана. В такую темь я не советовал бы тебе итти (ехать) дальше. Байгул. † Атте каларĕ хĕр пăхма, саррине те, вăрăммине, çӳç хĕрри кăтрине; ури çине пус, терĕ, хĕрне намăс ту, терĕ. Якейк. Тор ан калатăр (не приведи бог) онта порăнма! || Называть; упоминать. Утăм 1928, 76. Чăвашсем те япалана (предметы) пĕр пек каламаççĕ. Николаев. Çулăн пĕр енне калакан вырăн тăваççĕ. Çав вырăнта тăракан ушкăн тепĕр ушкăнтан кама тытмаллине канашласа хурат. Унтан тытма(л)ла ача ятне калаççĕ те, хăвалама тытăнаççĕ. N. Çав çын эпир калакан вырăнта пулнă. || Поучать, насталять. О сохр. здор. Ăна каласа вĕрентекен çук. Его некому научить, на ум наставить. || Полагать, предполагать. Ау 9°. Мана мĕншĕн кун патне илсе килтĕн? эпĕ ху валли тĕр, тесе каларăм, тесе калать, тет. || Играть на музыкальчом инструменте. Собр. † Тăмра илтĕм калама; тăмра кала пуçларĕ, инкесем ташлама пуçларĕç. Альш. Тата тепĕрне калакан шăпăр (под музык. инстр.) пиллесе хăварат, тет (старик, умирая, оставил в наследство третьему сыну...). Богдашк. † Купăс купăс калас пур, пĕр хĕлĕхне татас пур. || Играть т. е. издавать звук (о музык. инструменте). Бугульм. † Кали-калами купăсна калаттарсам лайăхрах. Поиграй-ка получше на твоей кое-как играющей скрипчонке. || Петь (в хороводах). Яптик. † Хурăн-варта хур пусрăм, вăрă тесе ан калăр; вăй пуçласа каларăм, шухă тесе ан калăр. Якейк. Тăхлач, йорлам, мĕн паран? Хреслĕ тенкĕ паратни? Эп илесшĕн каламас (= каламастăп). Альш. † Калăр, хĕрсем, хытăрах, вăй иртесси инçе мар. || Причитать, приговаривать. Макт З4. Качча каякан хĕр каласа йĕрекен сăмахсем. Шинар-п. Акă хăйсем мĕн кала-кала хуйхараççĕ, тет. || Обещать. Хуратл. См. ункай. || Отвечать (урок). Орау. Паян эп арихмеччик каларăм (отвечал). || Быть достаточным, доставать. В. Олг. Тата ху (положи) пĕр ластăк (немножко), каламаст-ха (не хватает на всех). || Стать достаточным (о вкусе). ЧП. Пирĕн сăра пит аван, пĕчĕкçĕ хăмла каламан (в ней маловато хмеля). Актай. Сĕт ямасăр шурă, тет, çу ямасăр тутлă, тет, тăвар ямасăр калат (и без соли солоно), тет. Сорм-Вар. Ку шӳрпене тăвар каламан (не досолена). СПВВ. Астивсе пăх яшкана, тăвар калать-и? К.-Кушки. † Пирĕн яшка пит аван, пĕчĕкçĕ тăвар калайман. || Отзываться (на вкус или на запах). Вирйал. † Пĕрне (один из калачей) çисе пăхрăм та, шерепет тути каларĕ. N. Шу тути калать. Имеет водянистый вкус. Ст. Айб. † Кăшт тутанса пăхрăм та, шерпет тути каларĕ (мед); кăшт чуп туса пăхрăм та, тути тутлă каларĕ (у парня). Юрк. Тĕтĕм тути каламас. Не отзывается дымом. N. † Çырлисем калĕç çĕр тути. (будут отзываться землею), пирĕн тăван калĕ пыл тути.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

әйтергә, сөйләргә

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[kala]
diri (diru), ludi (ludu (muzikan instrumenton))
кала-ха — bonvolu diri
калама çук кăсăклă — tre interese
каламалли те çук! — eĉ ne restas kion diri!
каласа пар — rakonti
каласа яр — informi (pere de iu)
каласа пăх — provi diri
каласа тăр — diradi
тĕрĕссине кала — diri veron
тĕрĕссипе каласан — verdire
флейта кала — ludi fluton
калаç — paroli
чăвашла калаç - paroli ĉuvaŝe
телефонпа калаç — paroli telefone
эппин, калаçса татăлтăмăр — do, ni interkonsentis
калаçса лар — babili
калаçтар — paroligi
калаçу — interparolo, konversacio
калаçу кĕнеки — frazlibro
ытлашши калаç — tro diri, babili
каларăш - diraĵo, aforismo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«говорить», «сказывать», «сказать»; калаç взаимн. «разговаривать»; калаçу «разговор»; МК кӓлӓчу, тефс. XII—XIII вв. кӓлӓчи «речь», разговор», «беседа»; уйг. кӓлӓмӓчи «переводчик»; ср. монг. келе(н), хэл(эн) «язык»; хэлэх «говорить», «рассказывать»; келемерчи «переводчик» (Бурдуков); араб. «сказать», «говорить», «рассказывать». Ср. ещё: калаçнă хĕр «сосватанная девушка»; тат., башк. кәләш то же.

Çавăн пекех пăхăр:

калăшпех калçа калĕмпĕр калĕмпĕр вăййи « кала » калаç калаç çăнăх калаçăн калаçăш калаçĕш

кала
Пуплев пайĕ
Еçхĕл
 
Фонетика
4 саспалли
 
Хытă сăмах
 
Чĕлхе
Чăвашла
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org