Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
зерно, зернышко
сĕлĕ пĕрчи — зернышко овса
пĕр пĕрчĕрен пин пĕрчĕ пултăр — пусть из одного зернышка вырастут тысячи (пожелание урожая)

2.
отдельная частица чего-л.
— перевод зависит от принятых в русском языке для каждой вещи названий:
ахах пĕрчи — жемчужина, жемчужное зерно
улăм пĕрчи — соломинка
шăрçа пĕрчи — бусина
юр пĕрчисем — снежинки
спичка пĕрчи — спичка
çумăр пĕрчисем — капли дождя
çуç пĕрчи — волосок
Икĕ пĕрчĕ вирĕме пĕтĕм тĕнчене салатрăм. (Куç). — загадка Два просяных зернышка я рассеял по всему миру. (Глаза).

3. спец.
гранула
суперфосфат пĕрчисем — гранулы суперфсфата

4.
в отриц. конструкциях
в сочет. с числительным пĕр и частицей те
нисколько, вовсе, совсем, совершенно
пĕр пĕрчĕ те ан хăра — совсем не бояться
пĕр пĕрчĕ те чухламасть — он совершенно не понимает

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

зерно
пĕр пĕрчĕ тырăран çитмĕл пилĕк пĕрчĕ пултăр — из одного зерна хлеба пусть будет семьдесят пять зерен  
улăм пĕрчи — соломинка

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_пэ̆_рζ'э̆, _пӧ̌_рџ̌ӧ̌), зерно. Юрк. Акрăм тулă, пулчĕ ĕнтĕ пĕр пĕрчĕрен пин пĕрчĕ. N. Мана пĕр тырă пĕрчипе те тытма пултараççĕ. N. Пĕрчи выçă. || Капля. N. Йывăç çулçи çине сывлăм шывĕ ĕнчĕ пĕрчи пек пĕрчĕн-пĕрчĕн пуçтарăна-пуçтарăна ларнă. На листьях дерева лежали жемчужные (?) капли росы. Туперккульос 21. Пĕрĕхтерсе янă сурчăк пĕрчисем... ЧП. Шăпăр та шăпăр çăмăр çăвать, пĕр пĕрчисем пăр пак туйăнать. Альш. Кассан пĕр пĕрчĕ юн тухас çук. (Гов. о малокровном человеке). || В перен. см. БАБ. Пĕр пĕрчĕ те хăрамаççĕ. Вовсе не боятся. N. Пĕрчĕ те = пĕртте. N. Пурти çав хатĕр мăка пулнă (был очень тупой), пĕрчĕ те касман. || Ягодка. N. † Тĕл пултăм хурлăхан йăвăççи, татрăм-хыпрăм пĕр пĕрчине. N. Иçĕм-çырли пĕрчи. Емельк. Пĕрчĕ-пĕрчĕ пĕрлĕхен сайра кăлкан витĕр курăнать. || Крошка, крупинка. Толст. Тĕрмере ăна икĕ кунччен пĕр пĕрчĕ çиме памасăр усрарĕç. ТММ. Чăхă пĕр пĕрчĕн сăхсах пурăнать. (Поговорка). Альш. Татах вăл навус çине пĕрчĕрен кĕмĕл шырат, анчах пĕре те тупаймас. БАБ. Ман йăвăрăш çăнăхăн пĕрчине шуйттан хăçан суса кăларĕ, ман чĕлхене (заклинание) те шуйттан çĕнтерĕ. Рак. Пĕр шкапра çĕр пĕрчĕ. (Çăкăр тĕпренчĕкĕ). Баран. 42. Уйăх çутипе юр пĕрчисем (снежинки) йăлтăртатаççĕ. || Волокно. N. Çӳç пĕрчи, волос. О сохр. здор. Çăм пĕрчисем те çĕр (хир)-мамăк (вата) пĕрчисем пекех. || С. Айб. Пĕр пĕрчĕ тĕкне (перышко) патша хĕрне кастарса илчĕ, тет, ăна шур тутăрпа чĕркеттерчĕ, тет. БАБ. Виçĕ пĕрчĕ утă, утă пĕрчи. || Отдельная нитка (при тканье или при наматывании). Яргуньк. СТИК. «Сум» подразделяется на «пĕрчĕ». «Пĕрчĕ» — одна ниточка. То же знач. в Сред. Юм. Утăм. Ку умри юпана лайăхрах тишкертсе тăрать. Кун çĕлĕкĕ ăшĕнчен пĕр вăрăм çип пĕрчи куçĕ умĕнче тăсăлса тăра парать. См. хутăр-йывăççи. || Небольшая часть. N. Пĕрчĕ-пĕрчĕ тӳлесси нимĕн те мар.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал. пĕрчĕк «отдельная частица чего-л»., «отдельная единица чего-л»., «отдельное зёнышко»; тулă пĕрчи «зернышко пшеницы»; çӳç пĕрчи «волосок»; улăм пĕрчи «соломинка»; аяк пĕрчи «отдельное ребро»; тат. бөртек, кирг. бӳртук, ног. буьртик, кумык, бюртюк, караим, бартик «зерно», «зёрнышко»; «крупинка», «крупица». Из пĕр «один» —аффикс уменьшительности.

Çавăн пекех пăхăр: