Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

(сас)

1.
звук

звуковой
звуко-
уçă сасăсем — гласные звуки
хупă сасăсем — согласные звуки
сасă евĕрлевĕ —звукоподражание
юрă сасси — звуки песни
сасă çырни — звукозапись
сасă çыракан хатĕр — звукозаписывающее устройство
сасă операторĕ — звукооператор
сасă хумĕсем — звуковые волны

2.
голос

голосовой
çинçе сасă — высокий, тонкий голос
хулăн сасă — низкий голос, бас
мăн сасă — низкий голос, бас
пысăк сасă — низкий голос, бас
сасă чĕлĕхĕсем — голосовые связки
сасăран палла — узнать кого-л. по голосу
кулан сасăпа — калаç говорить басом
сасăпа вула — читать вслух
сасă пар — подать голос, откликнуться
сасă çĕтрĕ  — голос сел, пропал
сасă пĕтрĕ — голос сел, пропал
манăн сасă тытăнчĕ — я охрип
акăш килет ту тăрăх, сасси килет шыв тăрăх — фольк. лебедь летит над горами, а голос его разносится над водами

3.
шум, гам, крики
ача-пăча сасси — крики детей
трактăр сасси — шум трактора
утнă сасă — звуки шагов
алăк сасси илтĕнчĕ — послышался стук двери
сасă ан ту! — не поднимай шума! не шуми!

4. полит.
голос
канашлакан сасă — совещательный голос
татăклă сасă — решающий голос
пĕр сасăллă пулса — единогласно
сасă прави — право голоса
хирĕç пилĕк сасă пулнă — против было пять голосов
сасă пар — отдать голос, голосовать

5.
слух и слухи,
молва, толки
сат пахчинчи сар кайăк чĕпĕ кăларас сасси пур — фольк. идет молва, что иволга в саду собирается вывести птенцов
сасă кăлар — 1) издавать звуки 2) перен. распускать слухи, сплетни

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(сазы̆), звук, голос; шум. См. сас. К.-Кушки. Сасăпа вула. Читай вслух. Орау. Урамра ача сасси. N. Аялтан илнĕ сасă, низкий звук. Алик. † Тăнкăл-тăнкăл мăй чанĕ, мăй чан сасси вăрманта, ыр ача сасси ял çинче. ЧП. Юрă сассине саватăп. Орау. Манăн пĕтемпех сасă пĕтрĕ. У меня совсем нет голоса. Пшкрт: _мэ̆_{н п̚}ор-с’ок са_сси_нэ кы̆чкы̆рат. ЧС. Тулта кăшкăрнă сасă та макăрнă сасă анчах илтĕнет. Синерь. Кукша кайăкра çӳренĕ чухне ача макăрнă сасси илтрĕ, тет. Шурăм-п. Кăмака çумĕнчереххисем хыйă йăтнă та, сасă тухтăр тесе, кăмакана: шат, шат! тутараççĕ. N. Юрлаяр-и сасă тытăниччен. Собр. † Сĕн вăрманта куккук авăтать, сассисем тухаççĕ хирелле. Ib. † Çак аппаçăм туйĕнче юрлаям-и сассăм тытăниччен. Баран. 56. Çавăнтах пурăнас кун-çулĕсем пĕтнĕ, сасă та кăларайман (разбились вдребезги). N. † Акăш килет ту тăрăх, сасси килет шыв тăрăх. Кĕвĕсем. Аякран илтсен, кĕмĕл сасси пек, патĕнчен илтсен, ылттăн сасси пек илтĕнет (пение соловья). Сятра. Сасси çӳхе = сасси çинçе. (Говорится в загадке про „вăрăмтуна“). N. Ку сасса (на этот голос) Ворчинский амăшĕ чупса пынă. ТХКА 50. Вăрманта лаша çинĕ сасса тăнласа çӳрĕпĕр. Ib. 48. Хапха сасси илтĕнчĕ. Алкум алăкĕ уçăлса хупăнчĕ. || Слух, молва, известие. N. Онăн та (и об этом) сасси пĕтрĕ. Может эпир Киева каятпăр пуль, çапла сасси пур. ГТТ. Пушчăра укçа сасси илтĕнет (ходят слухи о найденных деньгах). Абыз. † Пахчи-пахчи купăсти, качка çияс сасси пур, çийин-çийин çийи-ке, пире валли кучан пур. Байгул. † Сат-сат пахчи, сат пахчи, сат пахчинчи сар-кайăк, чĕпĕ кăларас сасси пур. Çакă ялăн хĕрĕсем тухса каяс сасси пур. Сунчел. † Карта çумĕнче куршанкă, куштан пулас сасси пур. Чураль-к. † Поть-потьăльтакки путяни, çурă кăларас сасси пур. N. Ку сасă каллах пирĕн ял çыннисене питĕ хăратрĕ. АПП. † Эпир килтĕмĕр, каятпăр, хыçăмăртан сасă пулминччĕ. Чт. по пчел. Халĕ те тăваççĕ, тени сасси пур.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

тавыш, өн, аваз

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[sas (sazo)]
voĉo, sono, bruo, onidiroj
уçă сасăсем — vokaloj
хупă сасăсем — konsonantoj
сасă çырни — sonregistr(aĵ)o
хулăн сасă — basa (malalta) voĉa
çинçе сасă — alta voĉo
сасăпа вула — legi laŭtvoĉe
ача-пăча сасси — infana voĉo
сасăла — voĉdoni, baloti
сасăлав — voĉdonado
сасăсăр — senvoĉa, sensona
сас палли — litero

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, сас «голос», «звук», «молва», азерб. сәс, тат., казах., к. калп., туркм., тур., кумык, сес, узб. сас «голос», «звук»; чув. сac-xypa 1. «различные звуки и голоса»; 2. «слух», «молва», (букв. «голос и ответ на него»); см. xypaв.

Çавăн пекех пăхăр: