Шырав: хăр

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
сухой
высохший
хăр шăмă — высохшая кость

◊
хăр суран — 1) ломота в суставах 2) гангрена
хăр çил — суховей
хăр тăлăх — круглый сирота, круглая сирота

II.

1.
засыхать
калча хăрнă — всходы погибли, засохли
улмуççи хăрнă — яблоня засохла
хăрнă йывăçсем — сухостой
чечексем хăрса пĕтнĕ — цветы все засохли
хăрса ӳк — отсохнуть, отпасть

2.
сохнуть, худеть, чахнуть
асатте хăрсах кайрĕ — наш дедушка совсем высох

3.
мертветь
алă хăрчĕ — рука омертвела

4.
вымирать (о роде, племени)

5. перен.
стареть, становиться безжизненным,
терять интерес к окружающему
унăн чунĕ хăрмасть-ха — душой он еще не стареет

III.

1.
подражание храпу, хрипу, хрипению
хăр-хăр — усил. от хăр III. 1.
хăр-хăр туса çывăр — храпеть во сне

2.
подражание рычанию
хăрр — усил. от хăр III. 2.
йытă хăрр! турĕ — собака сердито зарычала

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(хы̆р), подр. хрипу. Б. Олг. Хăр-хăр, хăр-хăр сулят, вилет витнă тет, пырпала хăрлатсах сулят, пит ювăр тет. Ib. Çын вилнĕ чох, чон тохса кайнă чох хăр-хăр туат пыр шăтăкĕ.

то же, что хăвăр, (вы) сами. Ау 268°. Ĕнтĕ хамăр килетпĕр, хăр пымастăр. Изамб. Т. Хăр çӳретре? Сами вы здоровы ли? Ау 268°. Хăрта = хăвăрта. Альш. Аттерен те ыйтрăмăр, аннерен те ыйтрамăр, хăрта ирĕк (ваша воля) терĕçĕ.

то же, что хур, обида, срам. Карсун. † Хăла-стойăн пуçне хăр турĕ. Обидели холостого парня.

сохнуть, засыхать. Ск. и пред. чув. 46. Хăш шуйттан ăна пытарса хучĕ хăрман аллипе? N. Хăрнă алăллă, сухорукий. Шел. II. 60. Хăйĕн хуралтисем çĕрсе, хăрса кайнă. N. Вара хăракан йывăç пулмарĕ-и сан? Баран. 28. Шĕшки тахçанах хăрса кайнă. || Завянуть. Чхĕйп. Час шанса хăрса ларать (растение). || Исхудать, истощаться. КС. Çиессе çиеççĕ, хăрса карĕçĕ (скотина).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

корырга

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «засыхать», «погибать»; 2. «исхудать», «чахнуть»; КБ кувар «сохнуть», «блёкнуть» (о деревьях), Зол. бл., АФТ, уйг., кирг., тур., кумык. куру, узб. кури, тат., башк. кор, азерб. гуру, туркм. гура, хак. хуру, якут. куур «сохнуть», «засыхать», «чахнуть»; «вянуть».

Çавăн пекех пăхăр:

хăппăл-хаппăл хăптар хăпху хăпчăк « хăр » хăр-хам хăр-хар хăр-харрăн хăр-хум хăр-хура ана