Шырав: е

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1. межд.
выражает удивление, недоумение, удовлетворение т. ыт.
а, ага, о
е, килтĕн пулать! — а. все же явился!
е, лекрĕн-и! — ага, попался!
е-е, ĕшентĕн пулать! — а-а, устал, значит!

2. союз. разд.
или, либо
нимĕçле е акăлчанла — по-немецки или по-английски
ыран е виçмине — завтра или послезавтра
е эпĕ, е эсĕ — либо я, либо ты

3. частица понуд.
ну
е, ларăр ĕнтĕ — ну, садитесь же
е, атя ĕнтĕ! — ну, идем же!

4. частица вопр.
а
мĕн, тăвас-ши, е? — что же делать, а?

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

частица звательная

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(jэ), звательная частица. N. Е, салам-аліккĕм, асанне! Бюрг. Е, пĕсмĕлле, Атăл йăлăмĕнчен Ашапатман карчăк килнĕ. Руй. Мăн-кĕ ӳ калат: е саламалник, тав сире! Ĕçетре-çиетре, вылятра-кулатра, эсир пире кĕтетре? (ждете ли вы нас?). Бюрг. Е, саламалик, тавсие! Ĕçетре-çиетре, вылятра-кулатра?

(jэ), или. Сам. 76. Тулли лавĕ тӳнейсе, е урапа çĕмĕлет, ытла хăвăрт вĕçейсе, е лаши-мĕн тĕрĕнет. Альш. Леш каять Картламай патне (е тĕл пулать-и ĕнтĕ). Картламайпа пыраç те ― пӳрте питĕрнĕ, кӳртмес. С. Е вăл халăха эпĕ тĕттĕмрен Христос умне ертсе кăларăп-и, е Христос тĕнĕшĕн тăрăшса, асап курса вилĕп-и, тенĕ. Ала 26. Пупсем халăхран ыйттăрĕç, тет: эсир вăл çынна паллаттăр-и, е тата палламастăр-и? Попы спросили у народа: знаете вы того человека, или же не знаете?

межд. соответств. русскому ну. Ст. Чек. Е, атя ĕнтĕ. Ну, идем! С. Тим. Е, ларăр ĕнтĕ. Ну, садитесь. Шел. 106. Е, чей ĕçме лар? Т. VI. Юрлаканнисем: çитĕ ĕнте, тăрăрах, тăрăрах, сире выртасси! теççĕ. Пуçсапаканнисем калаççĕ: е, сирĕншĕн выртăпăр, авал хур пиçиччен выртнă, теççĕ. Ст. Шаймурз. Хĕр-арăм патша калать: е, мана аçи кирлĕ мар-ха, тет. Ст. Чек. Е (протяжно), аллине касни качча каяччен тӳрленĕ-ха. (В большинстве случаев говорят детям; самый тон произношения междометия указывает на то, что на случившееся не стоит обращать внимания). IЬ. Е, хăй те пырĕ-ха! Ну, он сам придет!

(jэ), может быть. Изамб. Т. Е хăй арăмне хĕнени çинчен шухăшламас та пуль. О том, что он (сам) побил жену он, может быть, и не думает.

соотв. русск. Хоть бы раз... и того нет. П. И. Орлов. Макарав шĕлепкине туянсан кайран, хайхи ача (мальчик) е йĕрин, тет. См. Макарав. || В вопросах соотв. русск. а. N. Эсĕ манса карăн-и-мĕн? Учитель, нăмай та пулмасть, мĕн каларĕ, е? Как ты думаешь? N. Капла туни ĕнтĕ вăл кивĕ самана кутăн килни пулать поль, е?

описка вм. ĕйе (назв. духа)? Ау 18°. Унтан ку калат: ав кăмака айĕнче ватă е пуçĕсем пур вĕт; тыт та пĕçер, тесе, каларĕ, тет. Амăшĕ: вăл час пиçмес, тесе каларĕ, тет.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

я, яки

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«или» (разделительный союз); КБ, Замахш., тефс. XII—XIII вв., азерб., туркм., тур., казах., ног., тат. я (йa); уйг., башк. йә, узб. ё, кирг. же «или», «либо». Заимствовано из перс.: «иди».

В.Г. Егоров редакциленĕ чăвашла-вырăсла словарь (1935)

межд.
а, да, ба

Çавăн пекех пăхăр:

дягиль дядя дятел дятловый « е » еç еççенци еçи Еçтук Еçтӳк