Шырав: сивĕн

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
охлаждаться, остужаться, остывать, становиться холодным
сивĕнсе кай — остыть совсем
лӳрт сивĕнсех кайнă — изба совсем выстудилась
яшка сивĕнсе кайнă — суп совсем остыл
Пиçиччен кĕтекен сивĕниччен кĕтеймен. — погов. Хватило терпения ждать, пока сварится, не хватает терпения подождать, когда остынет.

2.
остывать, остужаться (о разгоряченном человеке, животном)
лашасене сивĕнме пар — дать лошадям остыть
тула тухса сивĕн — выйти во двор остудиться

3. перен.
остывать, успокаиваться, приходить в себя
ан вĕрилен, сивĕн пăртак — не горячись, успокойся немного
унăн хаяр кăмăлĕ сивĕнсех çитмен-ха — он (букв. его гнев) еще не остыл

4. перен.
чуждаться, охладевать, терять привязанность, интерес
пĕр-пĕринчен сивĕн — разлюбить друг друга
вăл килтен пачах сивĕнчĕ — он совсем отошел от дома
вăл темшĕн мусăкăран сивĕнчĕ — он почему-то охладел к музыке
Кăмăл пĕрре сивĕнсен, кăмака çинче ăшăтаймăн. — посл. Раз остывшее чувство нельзя подогреть на печи.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

охлаждаться
охладевать (к чем)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

охладиться, прохладиться. Изамб. Т. Ку, пăртак сивĕнсен, мухтана пуçларĕ. N. Яшка (щи) сивĕнсе каять. Ал. цв. 78. Ĕçет, çиет, сивĕнет, кĕвĕ сассисемпе йăпанать. N. Çăмах сивĕнерехпе хуралать. Орау. Чей сивĕннĕ-кайнă, астуман та. || Отчуждаться, отстыть, отвадиться, охладеть. Т. IV. Ялтан кайăксем сивĕнсессĕн, аван пулмаç, теççĕ. IV. Пĕр-ик-виç лайăх çыннăмсем пур тесе пурăнаттăм, пăхăсăн, вĕсем те пулин манран, мĕскĕнрĕн, сивĕне юлчĕç. Султангул. † Хамран сăмах илтмесĕр, çынсем каланипе ан сивĕнĕр. N. Вĕсем ăна хĕрхенсе, ăна сивĕнме хушнă. Альш. Çын сăмахпе сивĕнмин — лайăхчĕ (хурăнташ). Сред. Юм. Сивĕннĕ (так говорят, если сначала сватали невесту, а потом перестали).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

суынырга

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«охлаждаться», «остужаться», «остывать»; уйг., узб. совун, ног. сувын, азерб. сойу, туркм. сова, кирг. суун, казах., к. калп., тат. суш, алт. В суу, хак. соо, якут. сой, тур. согу, башк. hыуын «охлаждаться», «остывать», «остужаться». От сивĕ (см.), суг.

Çавăн пекех пăхăр:

сивĕлĕ сивĕлен сивĕллĕ сивĕлле « сивĕн » сивĕн-сивĕн сивĕнтер сивĕреххĕн сивĕт сивĕттер