Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

çумлăн

то же, что çумăн

çумăн

рядом, возле, около
çумăн лар — сесть рядом
çумăн ирт — пройти рядом, около кого-чего-л.

çума-çумăн

1.
бок о бок, рядом
çума-çумăн пыр — идти рядом
çума-çумăн тăр — стоять бок о бок

çума-çумăн

2.
близко, один за другим
впритык прост.
ялсем çума-çумăн лараççĕ — деревни расположены близко друг от друга

çума-çумăн

3.
вповалку разг.
çынсем çума-çумăн выртаççĕ — люди лежат вповалку

çумăн

рядом, возле, около
çумăн лар — сесть рядом
çумăн ирт — пройти рядом, около кого-чего-л.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

çумăн

рядом, бок-б-бок. Тăв. 68. Ульки Палюкпа çумăн сĕтел хушшинче çырса ларать. См. чун хушан.

çуммăн

то же, что çумăн, рядом. Чем люди живы. Пыраççĕ кăсем; леш те Симунран юлмасть (не отстает), çуммăнах пырать. Перев. Калех тăпри кутне (у могилы) çуммăн ларса, нумайччен шăпах ларнă (сидели они). N. Çуммăн (параллельно) пыракан ик-виç урам.

тĕкĕш

бодаться, пыряться. ЧП. Ĕнесем тĕкĕшеççĕ. Шел. 73. Вăкăрсем... пулса пĕр-пĕринпе тĕкĕшеççĕ. Малды Кукшум. Качаки сурăхне калать, тет: тавай мăйракасем çине утă чăркăпăр та хире-хирĕç тĕкĕшĕпĕр, тесе калать, тет. А.-п. й. 20. Çав кĕтӳре тĕкĕшме юратакан икĕ така пулнă. Ib. 21. Такасем, пĕр-пĕринпе тĕкĕшессине манса, шăнасран çапă пуçтарса вут хунă. Ib. Тĕкĕшсен-тĕкĕшсен, такасем вут чĕртсе ячĕç те, хăйсем çума-çумăн ăшăнма ларчĕç. См. тĕкĕç.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

шеренга

сущ.жен.
рет (çума-çумăн тăракансем); взвод построился в две шеренги взвод икĕ рете тăнă

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

бок

мн. бока́ аяк, айăк, ен; бок о бок юнашар тăрса, çума-çумăн; под боком çывăхра, сăмса айĕнчех; лежит на боку хăяккăн выртать (ĕçлемест).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

вповалку

нареч. разг. юнашар, çума-çумăн; лежать вповалку юнашар выртса тух.

к

предлог с дат. п. 1. (при обозначении направленности действия в сторону кого-чего-л.) пата, патне; енне, хĕр(ри)не, ⸗а [⸗е]; идти к станции станци патне кай; плыть к берегу çыран хĕррине иш; повернуться к окну чӳрече енне çаврăн; ходить от дома к дому килĕрен киле çӳре; письмо к товарищу юлташ патне янă çыру; обращение к молодёжи çамрăксене чĕнсе калани; он обратился ко мне вăл манран ыйтрĕ; 2. (при обозначении времени, срока) тĕлне, çĕре, валли, енне, ⸗а [⸗е]; к первому марта мартăн пĕрремĕшĕ тĕлне; к часу пĕр сехет тĕлне, пĕр сехете; к моему возвращению эпĕ таврăннă çĕре; к следующему году çитес çул валли; к утру ир енне; к пятидесятилетию со дня рождения аллă çул тултарнă тĕле; 3. (при обозначении прибавления, присоединения) çумне, çине; к двум прибавить три иккĕ çумне виççĕ хуш; 4. (при обозначении цели, мотива, побуждения) ⸗а [⸗е], ⸗ма [⸗ме]; готовиться к экзаменам экзаменсене хатĕрлен; готовиться к выступлению тухса калаçма хатĕрлен; приучить к порядку йĕркене вĕрент; 5. (при обозначении назначения) валли ⸗ма [⸗ме], ⸗малли [⸗мелли]; приказ к выступлению çула тухмалли приказ; тезисы к докладу доклад тезисĕсем, доклад тумалли тезиссем; пуговицы к пальто пальто тӳмисем; 6. (при обозначении чувства, отношения) ⸗а [⸗е]; любовь к родине тăван çĕршыва юратни; ненависть к врагу тăшмана курайманлăх; уважение к старшему аслине хисеплени; 7. (в заглавиях) пирки, патне, çумне; к вопросу о народонаселении халăх йышĕ çинчен тăракан ыйту пирки; ◇ к счастью телее; к сожалению шел пулин те; к слову сказать сăмах майĕн каласан; к примеру сказать тĕслĕхшĕн каласан; принять к сведению асра тыт; принять к исполнению пурнăçа кĕрт; лицом к лицу куçа-куçăн; плечо к плечу çума-çумăн; к тому же çитменнине тата.

о

предлог. 1. с вин. п. (при обозначении соприкосновения, столкновения одного предмета с другим) çине, ⸗а [⸗е], ⸗на [⸗не], ⸗ран [⸗рен], ⸗тан [⸗тен]; опереться о стол сĕтел çине тайăн; удариться о камень чул çине çапăн; споткнуться о порог пусакран такан; 2. с предл. п. (при указании на лицо или предмет, на которые направлены мысль, речь, чувство) çинчен, пирки; ⸗шăн [⸗шĕн]; речь идёт о тебе сăмах сан çинчен пырать; мечтать о поездке каясси çинчен шухăшла; заботиться о детях ачасемшĕн тăрăш; 3. с предл. п., уст. (при обозначении числа однородных частей) ⸗лă [⸗лĕ]; стол о трёх ножках виç ураллă сĕтел; ◇ бок о бок çума-çумăн, юнашарах; рука об руку килĕштерсе, çураçуллă.

рядом

нареч. 1. (возле) юнашар, çумăн; сесть рядом юнашар лар; 2. (по соседству, около) çывăх, юнашар; он работает рядом вăл юнашар ĕçлет; ◇ сплошь да рядом см. href='/s/сплошь'>сплошь.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

кӳршĕлен

п.с. Пускил пул, юнашарлан, çума-çумăн вырнаç; кӳршĕ-аршă пул. Юрăсенче чăвашсем ... вырăссемпе кӳршĕленсен кун-çул улшăнни çинчен каланисем тĕл пулаççĕ. ЧХС, 1985, 6 т., 13 с. Тулай чăвашĕсем ... хăш халăхпа кӳршĕленни те пысăк пĕлтерĕшлĕ. Х-р, 7.10.1992, 3 с.~~

Çавăн пекех пăхăр: