Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

аптăра

(аптра)

аптăра

1.
теряться, лишаться соображения, приходить в замешательство
шалтах аптăрарăм — я совсем растерялся
ним тума аптăраса тăр — быть в замешательстве; не знать, что делать (от растерянности)
аптăранă енне — будучи в растерянности
Аптăранă кăвакал кутăн чăмнă, тет. — посл. Растерявшаяся утка ныряет задом.

аптăра

2.
мучиться, страдать
маяться прост.
выçăпа аптăра — страдать от голода
ĕçсĕр аптăра — маяться от безделья
çитменлĕхпе аптăра — нуждаться, жить в недостатке
аптăраса çит — измучиться
аптăрасах каймăпăр-ха — авось, не пропадем

аптăра

3.
болеть чем-л.,
страдать от какого-л. недуга
аптăраса ӳк — 1) растеряться 2) заболеть
пилĕкпе аптăра — страдать от болей в пояснице
шăлпа аптăра — мучиться зубной болью

аптăра

4. в отриц. ф.
быть неплохим, сносным, терпимым
пӳрт аптăрамаллах мар-ха — изба еще ничего (себе)
кăçал ыраш аптăрамасть — рожь в атом году неплохая

аптра

см. аптăра

астма

астматический
астма ӳслĕкĕ — астматический кашель
астмăпа аптăра — страдать астмой

вар

желудочный
вар пăсăлни — расстройство желудка
вар сĕткенĕ — желудочный сок
вар хытни — запор
варпа аптăра — страдать болями в желудке
Йытă варне çу пăсмасть. — посл. От масла у собаки поноса не бывает.

галлюцинаци

галлюцинация (чирлĕ пирки куçа темĕн те пĕр курăнни)
галлюцинаципе аптăра — страдать галлюцинациями

гипертони

гипертонический
гипертони чирĕ — гипертония, гипертоническая болезнь
гипертонипе аптăра — страдать гипертонией

лунатизм

лунатизм (уйăх чирĕ) (уйăх çапни)
лунатизмпа аптăра — страдать лунатизмом

пӳсĕр

грыжевый
кăвапа пӳсĕрĕ — пупочная грыжа
чара (хыса) пӳсĕрĕ — паховая грыжа
пӳсĕр мăкăлĕ — грыжевый нарост
пӳсĕр çыххи — грыжевый бандаж
пӳсĕрпе аптăра — страдать грыжей

суран-юхан

2.
кожные болезни
язвы
суран-юханпа аптăра — страдать кожными болезнями

шăран

3.
перевариваться, перерабатываться (о пище)
туранă çимĕç лайăхрах шăранать — размельченная пища лучше переваривается
выльăх апатĕнчи шăранакан белок хисепĕ — количество переваримого белка в кормах
апат шăранманнипе аптăра — страдать несварением желудка

ыйхă

1.
сон, дремота, дрема
ăшă ыйхă — сладкий сон
тарăн ыйхă — глубокий сон
ыйхăсăр аптăра — страдать бессонницей
ыйхăран вăран — просыпаться
ыйхăран вăрат — разбудить
ыйха кай — погрузиться в сон
ыйха пут — погрузиться в сон
ыйхă пусрĕ — сон одолел
ыйха турт — прост. дрыхнуть
ыйхă вĕçни — бессонница
ыйхă тĕлĕшпе — спросонья, спросонок, в полусонном состоянии
ыйхă килет — спать хочется
ыйхă тăранчĕ — я выспался

çăпан

1.
фурункул, нарыв
чирей разг.
упне çăпан — карбункул
çăпан вырăнĕ — рубец от фурункула
çăпан палли — рубец от фурункула
çăпан тухрĕ — вскочил нарыв
çăпан шăтрĕ — нарыв прорвался
çăпанпа аптăра — страдать от фурункулов
Ыратмасăр çăпан тухмасть. — посл. Нарыв без боли не бывает.

çĕрсĕр

без земли
çĕрсĕр хресченсем — безземельные крестьяне
çĕрсĕр юл — остаться без земли
çĕрсĕр аптăра — страдять от безземелья

çĕт

3. перен.
пропадать
лишаться чего-л.
вăйĕ çĕтнĕ — он лишился сил
манăн сасă çĕтрĕ —у меня пропал голос
чĕлхӳ çĕтрĕ-им? — ты что, язык проглотил? (букв. лишился дара речи)
ыйхă çĕтнипе аптăра — страдать от бессонницы

◊
тăнран çĕт — потерять рассудок, сойти с ума

ĕçсĕр

без дела
ĕçсĕр аптăра — страдать от безделья
ĕçсĕр хăшкăл — страдать от безделья
ĕçсĕр лар — сидеть без дела, бездельничать
ĕçсĕр пурăн —
1) жить без работы, быть безработным
ĕçсĕр тăрса юл — остаться без работы, стать безработным
2) жить ничего не делая

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сĕрĕмле

син.: аптăра
угореть

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тапăн

(табы̆н), приставать, наседать. Сятра. Кĕсруна паратни, мăкăрна паратни? тесе тапăнат, тет, хоçине. Шурăм-п. Çимен амăшне: хăçан çиме лармалла, тесе, тапăна пуçларĕ. Шибач. Она тапăнчĕç çак картла выллякан хоçасам (хозяева): вот, тет, йомах каласа кăтарт, теççе. КС. Укçа тĕлĕшĕнчен эпĕ санах тапăнас тетĕп. Насчет денег я хочу обратиться к тебе же. N. Çынна тапăнат хытă (пристает). N. Эсĕ мана ма хытă тапăнатăн. Çĕнтерчĕ 36. Йăтă тапăнса (ожесточенно) вĕрни илтĕнет. || Напасть. Сĕт-к. Мана тапăнчĕç. На меня напали (пристали ко мне с предложением). Янтик. Ĕнер каç Ентюк пиччене вăрăсем тапăннă, тет, анчах тусур (ночной караульщик) хуçисене тăратнă та, вăрăсене хăваласа янă. Пшкрт: соҕа патн’а (кайсассăн), утн’а шы̆на таβы̆нза. Бел. Вăрă-хурахсем тапăннă çын пирĕн ялти Левруш пиччех пулнă. Кан. Калчасене хурт тапăннипе тапăнманнине асăрхамалли. || Цив. Каç, Качака Илюкĕ Илюк маткине тапăннă, тет: анчах ачисем кăшкăрма пуçласан, тухса тарчĕ, тет. Ст. Чек. Аптранă кăвакал амăшне тапăннă. См. аптăра. Трхбл. Ун арăмне вăрманта теçетник (лесник) тапăннă (напал с целью изнасиловать), тет. || Наступать. Истор. Урал тăвĕ урлă каçса Çипир (Çĕпĕр) çĕрне кĕрсенех, тутарсем Ермака тапăна пуçланă. || Пытаться, пробовать, приниматься, браться. Сред. Юм. Мĕн пôлать, тапăнса пăхар-ха. Пуяс тăк та, çакăнпа пуйăпăр ĕнтĕ, пĕтсен те, çакăнпа пĕтĕпĕр. (Предлагает решиться на большое дело). N. Çав вăхăтра шывран пĕр пулă тухнă та, ăна çăтса яма тапăннă (вознамеридась проглотить его). Истор. Вырăссем вĕсен Измаил ятлă креппăçне икĕ хутчен илме тапăннă, анчах ниепле те илеймен. Сред. Юм. Тапăнса пăх-ха (попробуй-ка), çĕклейретне, çĕклеймесне (поднимешь или нет)? Ст. Ганьк. Пуртăр витмест, хурçăр витмест, мĕшĕн тапăнатăр юмана (= мĕн пикенетĕр юмана касма)? || Покушаться. Изамб. Т. Пĕрре кĕркунне вăрăсем пирĕн сурăх картине кĕме тапăннă. Ib. Тула чупса тухма тапăнатчĕ. || Приниматься, браться (за что). N. Усал ĕç тума тапăнни. Трхбл. Вĕсем ĕçке тапăннă халь. Они теперь заняты пированием. ЧС. Мĕн тăвас, аптранă енне вара эпĕ киремете тапăнаттăм укçа шырама. Собр. Вăй çитменнине ан тапăн, теççĕ. Не берись за непосильное дело. (Послов.). Изамб. Т. Вăрăсем кĕлет çăраççине çĕмĕрме тапăннă та, çĕмĕреймен. || Начинать. Сред. Юм. Вилме тапăнсан илсе килчĕç. Привезли, когда он уже был при смерти. N. Ашшĕне тархаслама тапăнать. || Собраться (сделать чта либо). Чăв. й. пур. Çуркунне, урам хушши хуралсан, армана кайма тапăннă (собрался ехать). Ib. Алă пусакансене ирĕксĕр хăратса, хĕнеме тапăнса пустарттарнă (заставили расписаться, приложить руку). || Вымогать. Ала 9°. Лешĕ ватă хуçа çапах та арăма ирĕк-сĕрех тапăна пуçланă, тет,

шăран

плавиться, топиться (о масле). N. Тăхлан шăранать. Свинец плавится. || Пылать; палить. Торп-к. Шăрăнса пăхакан хĕвелшĕн. (Клятва). М. Шемерд. Шăранса пăхакан çут çăлтăр... Шăранса пăхакан хĕвел. (Из наговора). Ib. Шăранса çунакан вут. || Тлеть. О сохр. здор. Кăвар шăраннă пек шăранса тăраççĕ. N. Кăвар шăрансан, когда горячие уголья потухнут, когда они едва тлеют. Ромс 29. Вучахра кăвар шăраннă: кăвакăн-симĕсĕн çунса выртнă. || В переносном смысле. N. Çав сăмахсене вуланă чух этем чунĕ мĕн чухлĕ шăранса тăнине кам пĕлмест? || Ослабляться. Сборн. по мед. Ватăлас енне кайсан, пур çын та шăрана пуçлать. N. Ут-выльăха çамрăк чухне чипер пăхса кĕр ӳстерсен, ватăлсан та вăл час шăранмасть, тетпĕр. Ир. сывл. 34. Ĕç вăй-халĕ шăранать. Ib. 25. Ĕç халăх вăй халĕ кунта вут пулса тирпей шăранать. || Убавиться в размере. СТИК. Хайхи мăнтăр сысна епле шăранса кайнă (поубавилось жиру, толщина спала), суха сухаласси чей ĕçсе тутлă çисе выртасси мар çав! Сред. Юм. Пит самăр çын пăртак начарлансан: шăраннă, теççĕ. Скотолеч. 7. Çапла имлесен те лашанăн хырăмĕ шăранмасан... СТИК. Ку шыçă кăшт та шăранмаст-çке, мĕн тăвас? Не опадает (опухоль). N. Пит халь те шăранса çитмест (= халь те шыçĕ чакмасть), ами. СТИК. Ĕне çилли епле шăранса кайнă, кĕтӳçĕ каллах сунă пулас (вымя спало). || Разжижаться. Рак., Кайсар. Арăмсем çăмăлланнă хыççăн ăшне юн хытса ларнипе аптăра пуçласан, çак курăка вĕретсе ĕçеççĕ. Унтан вара хытса ларнă юнĕ шăранса ерипен юхса пĕтет. || Исполнять прекрасно, великолепно, чудесно (песни, музыку, работу и т. д.). N. Симĕс вăрман тумланать, шăпчăк юрри шăранать. N. Вара шăранаççĕ хĕрсем юрăра. || Перевариваться. N. Апат-çимĕç шăранни, пищеварение.

апра

(апра), i. q. аптăра. В. Олг. Ним те пама апрарĕ. Не знал, что дать, т. е. недоумевал.

аптăра

(апты̆ра, brevissima ы̆ littera, с очень коротким ы̆), a mente deseri, perturbari; quid agas, nescire; in discrimen adduci; animo concidere; in angustias adduci; obstupere, не знать, что делать; растеряться; почувствовать себя в критическом положении; оробеть; одуреть; прийти в совершенное недоумение. Тоскай. Аптăранă кăвакал кутăн чăмнă, теççĕ. Не зная, что делать, утка нырнула задом. Ст. Чек. Аптаранă амăшне тапăннă. Qui in summas angustias adductus est, matrem salit. (Prov.) Ст. Чек. Аптăранă кăвакал амăшне тапăннă. Anas masubi ad incitas redactus est (h. e. feminarum inopia), matrem salit. (Prov.). Вино-яд. Инкек-сиен е хуйхă-мĕн килсен эсĕ аптăраса ӳкместĕнччĕ. В горе и несчастии ты не терял головы. Панклеи. Тепĕр холара çичĕ çол шусăр аптăраса порнаççĕ. В другом городе (жители) семь лет страдают от отсутствия воды (или: маются без воды). Кильд. Я. Йăлтах аптăрарăмăр, нимĕн тума та çук. Мы просто потеряли голову — не знаем, что нам делать. Изамб. Т. Эпĕ укçаçăр аптăрарăм. Я испытываю крайнюю нужду в деньгах. Аөин. 1904, 99. Çав енче пит йывăр выçлăх пулнă, ку аптăра пуçланă. В этой стороне был голод, и его положение сделалось весьма тяжелым (критическим). Орау. Аптăранипе = нимĕн тума çуккипе, çуклăхпа еtc. Якей. Эп сорхори тĕлĕнче тырăсăр аптрасах çитсеччĕ; Микколай вонă пăт пач (= пачĕ) те, сӳлĕш (= сывлăш) çавăртăм вара. Около Рождества („овечьей ноги“) я, не имея хлеба, попал было в крайне затруднительное положение, но Николай дал мне 10 пудов, и я вздохнул (свободнее). Чăвйпур. 17. Вăл „мукка“ тени мĕн-ши? тесе шат аптăранă. Он никак не мог понять (точнее: был в совершенном недоумении), что означает (русское) слово „мукá“ (farina). || Cum excessivo. С исх. пад. Пурте йăлтах аптăрарĕç, анчах Г. çыннисем шывран аптăрамарĕç. Все очутились в критическом положении, только жители Г. не испытывали недостатка в воде. Якей. Валтан акнă калчасам (кал’џ̌азам) аптрамаççĕ те, каран акнисем япăх. Более ранние посевы в хорошем состоянии, но более поздние плохи. || Tentari (corripi, implicari) morbo; frangi dolore, succumbere dolori; exanimari. Также страдать от болезни; заболеть; лишиться сознания. ЧС. Ахаль пуç ыратнипе аптăраççĕ пулĕ те, ăна вара çын çилли çакăнчĕ, тесе калаççĕ пулĕ, теттĕм. Я думал, что они просто страдают от головной боли, но объясняют ее тем, что их поразил чей-либо гнев (по мнению чуваш, встреча с сердитым или злобным человеком может причинить болезнь). Вăсен асламăш час-часах пуçпа аптрать. Их бабушка (мать отца) часто страдает головною болью. Ib. Çтаппан пичче çăпанпа аптранă. Дядя Степан замучился с чирьем. Ib. Эп пĕлтĕр çăпанпа аптранăччĕ. В прошлом годе я замаялся с чирьем. ЧС. Каçпала киле таврăнтăм та, анне ĕлĕкхинчен те хытăрах аптăранă. Вечером я вернулся домой (и увидал, что) матери стало еще хуже, т. е. ее болезненное состояние ухудшилось. Шибач. Вара амăшĕ те аптăраса çитнĕ: вилес патне çитет ĕнтĕ. Потом и мать его стала совсем плоха, так что уже была почти при смерти. О сохр. зд. Кĕрсессĕн çын кӳкĕрт шăршипе (пăчланса) аптраса кайса вилет. Если человек войдет в избу, то от запаха серы лишится сознания и умрет. Календ. 06. Сĕрĕмпе аптăранă çын, человек, который угорел. Ib. Чĕрепе аптăракан çын, человек, страдающий от сердцебиения или болезни сердца. Орау. Паян Якур арăмĕ аптăранă, тет. Ывăл тăвать-и, хĕр тăвать-и ĕнт? Сегодня у жены Егора говорят, начались сильные схватки. (Не знаю) уж, сына-ли родит или дочь. || Заметим еще своеобразные обороты: аптăранă енне, реrturbato animo etc. будучи в растерянности, не зная что делать и т. п.; нимĕн тума аптранă енне, id.; нимĕн тума та аптăра, nescire, quid sit agendum, не знать, что делать; растеряться и т. п.; нимĕн калама та аптăра, nescire, quid dicas, не знать, что сказать; ниçтан тупма та аптăра, nescire, unde petas, не знать, где найти, и т. д. Истор. 78. Хăраса нимĕн тума аптăранă енне Владимирти аслă княç патне ярса çарă ыйттарнă. От страха, не зная, что делать, он послал (послов) к великому князю владимирскому просить войска. Орау. Вара аптăранă енне ун патне кайнă. Тогда, не зная, что делать, он отправился к нему. Нимĕн калама та аптăрарĕ. Не знал (был в недоумении, не мог), что сказать. ЧС. Вара эпĕ нимĕн калама та аптăраттăм. Тогда я был (точнее: бывал) не в состоянви что-либо ответить или: не знал, что сказать. Орау. Никама яма аптрарăм. Не мог найти, кого послать. СЧЧ. Çемьесем вăл ачана нимĕн тума та аптрарĕçĕ. Семейные не знали, что делать с (заболевшим) ребенком. ЧС. Мĕн тăвас ĕнтĕ? ним тума та аптăранă. Что делать? положение было безвыходное. Сред. Юм. Ашшĕпе амăшĕ хавасланнипе ним тума та аптăранă. Их родители от радости не знали, что делать, т. е. страшно обрадовались. Собран. Халăха пухсассăн (çăмартине) никама та памасăр аптрарĕ, тет, мĕшĕн тесен Йӳрĕкĕ килте пулнă. Когда он собрал народ, то не знал, кому дать яйцо, так как Юрик (тогда) был дома. № 47 Истор. 13. Салтакĕсем нимĕн çиме аптăраса çывăхри ялсене çаратма çӳре пуçланă. Солдаты, не имея, что есть, стали грабить ближние селения. || Также заметим обороты: ĕççĕр аптăраса, ad tempus fallendum, от скуки (точнее: не зная, что предпринять от безделья), ним тума аптăраса, languens (-tes) otio; otii consumendi causa; ad tempus fallendum; impatientia morae; urgente moerore, томясь от безделья; для провождения времени; в нетерпении; от тоски и т. п. Юрк. Чисти ĕççĕр (ĕçсĕр) аптăраса тăнă чухне. В часы томительного безделья. Орау. Ним тума аптраса тухса суллантăм вара ăрам тăрăх. Не зная, что делать (или: не зная, как убить время, или: не зная, чем заглушить тоску), я вышел и поплелся по улице. N. Вара пит аптăраса туя каймах пухăнаççĕ каяллах каччă патне. Тогда, горя нетерпением, они снова собираются у жениха, чтобы уже отправиться за невестой.

юн-шĕветен-курăк

назв. растения, cucubalus Tourn. baccifer L., волдырник ягодный. Рак. № 109. Юн шĕветен курăк ăш ыратнăран аван. Арăмсем ăна ачапча тусан ĕçеççĕ. Кайсар. № 16. Юн шĕветен курăк. Арăмсем, çăмăлланнă хыççăн ăшне юн хытса ларнипе аптăра пуçласан, çак курăка вĕретсе ĕçеççĕ. Унтан вара хытса ларнă юнĕ шăранса ерипен (scr. ерипенн, по говору П. И Орлова) юхса пĕтет.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

астма

сущ.жен.
астма, сывлăш пулĕнни; страдать астмой сывлăш пулĕннипе аптăра

болеть

1. глаг. несов.
1. чем и без доп. чирле, аптăра (чирпе); болеть ангиной пыр шыççипе аптăра; он болеет уже больше недели вăл эрне ытла чирлет ĕнтĕ
2. о ком-чем и за кого-что (син. переживать, тревожиться) хумхан, пăшăрхан, чуна пар; болеть за дело ĕçшĕн чуна пар; болеть за футбольную команду футбол командишĕн хумхан

гипертония

сущ.жен. (ант. гипотония)
гипертони (юн пусăмĕ виçерен ытла усни); страдать гипертонией гипертонипе аптăра

лихорадка

сущ.жен.
сив чир; страдать лихорадкой сив чирпе аптăра

отравиться

глаг. сов.
наркăмăшлан, наркăмăшпа аптăра; отравиться грибами кăмпа çисе наркăмăшлан

страдать

глаг. несов.
1. (син. мучиться) асаплан, тертлен, асап кур, хĕн кур; страдать от головной боли пуç ырăтнипе аптăра
2. от чего и за что инкек кур, шырлăх кур; аптăра; посевы пострадали от засухи калча типĕпе аптăрарĕ

теряться

глаг. несов.
1. çухал, çĕт; в классе теряются вещи класра япаласем çухалаççĕ
2. çухалса кай, аптăра; он не теряется при опасности вăл хăрушă чухне çухалса каймасть ♦ теряться в догадках апла та, капла та шухăшла

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

глухота

ж. хăлхасăр пулни, илтми пулни, илтменни; страдать глухотой хăлха илтменнипе аптăра.

голодать

несов. 1. выç, выçăх; 2. перен. (испытывать недостаток чего-л.) аптăра, выçăх.

гонять

несов. 1. см. гнать 1—3; гонять стадо на водопой кĕтĕве шыв ĕçтерме антар; 2. разг. (посылать) хăвала, яр (пĕр-пĕр ĕçпе); ◇ гонять лодыря (или собак) йыт хăвала, ĕçсĕр аптăра; гонять голубей кăвакарчăн вĕçтер.

измучиться

сов. асаплан, хăшкăл, тарăхса пĕт, тертлен, ывăнса (е йăшса) çит, аптăра, хăшкăл, антăх; он измучился от жары вăл ăшăпа аптăранă; измучиться от болезни чирпе хăшкăл.

нуждаться

несов. 1. (жить в бедности) нушалан, çитменлĕхпе аптăра; 2. в ком-чём. (испытывать потребность) кирлĕ пул, тăрăх, касăл; студенты нуждаются в консультации студентсене консультаци кирлĕ; нуждатся в деньгах укçашăн касăл.

опешить

сов. разг. аптăра, аптăраса ӳк (е кай); опешить от радости савăннипе ним тума аптăра.

оторопеть

сов. разг. аптăра, хыпăнса (е васкаса) ӳк.

похмёлье

с мухмăр; страдать с похмёлья мухмăрпа аптăра.

раскиснуть

сов. 1. (о тесте) йӳçсе кай, йӳçсе хăпар; 2. разг. (размокнуть, разбухнуть) йĕпен, йĕпенсе кай, шӳсе кай, исленсе кай; 3. перен. разг. халран кай, вайран кай; аптăра; раскиснуть от жары шăрăхпа аптăра.

рука

ж. 1. (конечность) алă, хул; подать руку 1) алă пар (е тыт); 2) перен. пулăш; 2. мн. руки (рабочая сила) алă; çын, ĕçлекен, ĕç вăйĕ; мало свободных рук ĕç вăйĕ сахал; 3. (почерк) çыру, алă, çыру уйрăмлăхĕ; это не моя рука ку ман алă мар; 4. всочет. с «правая», «левая» (сторона, бок) ен, аяк; под правую руку сылтăм енне; ◇ золотые руки см. href='/s/золотой'>золотой; лёгкая рука см. лёгкий; быть в чьих-л. руках кам та пулин аллинче; на руку кому-л. камшăн та пулин лайăх; по рукам! калаçса татăлтăмăр!; ударить по рукам килĕш; иметь под руками ал айĕнче тыт; руками и ногами 1) (охотно) хаваслансах, хапăл тусах; 1) (целиком, полностью) пĕтĕмпех; рука руку моет см. href='/s/мыть'>мыть; рука об руку килĕштерсе (пурăн); руки прочь от кого-чего-л. ан çыпçăн, ан çыпăç; руки коротки аллу кĕске, пултараймăн; руки не доходят ал çитмест, ерçӳ çук; руки опустились (или отнялись) у кого-л. кăмăл çук (мĕн те пулин тума); руки чешутся у кого-л.1) (хочется подраться) çапăсас килет; 2) (хочется заняться чем-л.) ĕçлеç килет, алă кĕçтет; рукой подать питĕ çывăх; греть руки см. href='/s/греть'>греть; дать руку на отсечение тупа ту; ломать руки ним тума аптăра; марать руки алла варала; обломать руки о кого-л. хĕнесе пĕтер; предложить руку (и сердце) см. href='/s/предложить'>предложить; приложить руку к чему-л. алă пус; сложить руки ĕçлемесĕр лар; умыть руки ответ тытасран пăрăн; дать волю рукам см. href='/s/воля'>воля; махнуть рукой алă сул; брать себя в руки хăвна ху алла ил; дать по рукам ятла, тума чар; держать в руках кого-л. хытă тыт; узнать из первых рук хăйĕнчен ыйтса пĕл; набить руку хăнăхса çит; мастер на все руки пур ĕçе те ăста; на руку нечист алли кукăр; как без рук алсăр пекех; на скорую руку васкавлăн, йăпăртах; положа руку на сердце ним пытармасăр, пĕтĕм чĕререн; из рук вон плохо питĕ япăх, питĕ начар; все валится из рук ĕç ăнмасть; от рук отбился итлеме пăрахрĕ; носить на руках ачашласа усра, питĕ юрат; писать от руки алăпа çыр; не говори под руку ĕçлеме ан чăрмантар; идти под руку çавтăнса пыр; по рукам ходить алăран алла çӳре; сидеть сложа руки алă усса лар, ĕçсĕр лар; сон в руку см. href='/s/сон'>сон; с рук сбыть хăтăл, алăран яр; правая рука чи шанчаклă çын; чужими руками жар загребать çын аллипе кăвар турт; это дело его рук ку унăн ĕçĕ.

Йоханнeс Бeнцингăн (Benzing) нимĕçле-чăвашла словарĕ

verlegen werden

aptăras
аптăра

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

аптăра

, аптра «быть в недоумении», «быть в затруднительном, безвыходном положении», «озадачиваться», «растеряться», «не знать, что делать»; башк., тат. аптыра, казах., кирг. абдыра в том же значении, ног. абдыраб кал «теряться», «лишаться самообладания»; кумык., узб. С абд(ы)ра, к. калп, албыра «смутиться», «растеряться», «сбиться с толку (в разговоре)»; тат. Сиб. аптыра «торопиться»; «устать», «обессилеть».

аптăрат

понуд. ф. от предыд. глагола аптăра «надоедать», «докучать», «назойливо приставать», «поставить в затруднительное, безвыходиое положение», «сбить с толку»; башк., тат. алтырат, казах. апдыраж в том же значении.

Çавăн пекех пăхăр: