Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

лаштăр

1. подр. —
о шумном падении громоздкого предмета
кĕпер лаштăрах ишĕлсе анчĕ — мост рухнул со страшным грохотом
лаштăрр — усил. от лаштăр 1.
çыран лаштăрр ишĕлсе анчĕ — берег обрушился с сильным шумом

лаштăр

2. подр. —
о резком упадке сил, изнеможении
лаштăрах ывăнтăм — я совсем обессилел

лаштăрт

1.
то же, что лаштăр 1.

лăштăр-лаштăр

1. подр. —
об энергичном шумном встряхивании
йывăçа, лăштăр-лаштăр силле — сильно трясти дерево

лăштăр-лаштăр

2. подр. —
об обрушивании чего-л.
çунакан çурт лăштăр-лаштăр ишĕлсе анчĕ — горящий дом с шумом обрушился

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

лаштăр

(-ты̆р), подр. падению с глухим шумом громоздкого предмета. СТИК. Лаштăр (удар. в конце) ишĕлсе анчĕ. Чем люди живы. Çил пырса çапрĕ те, çунатсем (у меня) лаштăрах усăнса анчĕç. КС. Мăйăр (çырла), пиçсе иртсен, çĕре лаштăрах тăкăнаççĕ. Трхбл. Урайĕ лаштăрр! (удар. в конце) ишĕлсе анчĕ (рухнул пол избы), тет. КС. Сăрт лаштăрр! ишĕрĕлсе анчĕ. СТИК. Кĕпер лаштăрр! ишĕлсе анчĕ. Мост провалился совсем, всей массой. КС. Вут шашанĕ лаштăрр! (со звуком) туса ишĕлче. (То же и в Сред. Юм. ) Ib. Çавал çинчи (на р. Цивиле) кĕпер лаштăрах (совсем) ишĕрĕлсе аннă. || Подр. быстрому действию. Кан. Алăри ути те Макçăмăн лаштăрах ӳкрĕ ӳрайне. СПВВ. ЕХ. Лаштăр – пĕтĕмпе вăйран сулăнни. КС. Çын лаштăрах (быстро) ватăлса карĕ. Баран. 72. Лаштăрах хăраса ӳкмен, тĕреклĕ тăнă. См. лашт.

лăкăш-лакăш

(-лагы̆ш), хромыга. Неряшливо, неуклюже одетый. Шлёпающий (ходящий) в больших, неуклюжих лаптях. N. Лăкăш-лакăш çын тесе, уксак çынна, тата темле тирпейсĕр тумланса çӳрекен çынна калаççĕ. Тирпейсĕр пысăк çăпата лăштăр-лаштăр сырса çӳрекен çынна калаççĕ. || Орау. Ку атă ытла лăкăш-лакăш (чересчур просторны).

лăштăр-лаштăр

подр. сотрясению. Сред. Юм. Утă тиене ôрапа лăштăр-лаштăр силленсе пырать. Ib. Лăштар-лаштăр силленчĕ те, хăйĕнчен (из-за пазухи) тôтăр тôхрĕ ӳкрĕ. || Подр. обрушению. Ск. и пред. Эпĕ чупса тухаччен арманăма усалсем лăштăр-лаштăр! ишнĕ те, тара панă (убежали) таçталла.

лăштăрт-лаштăрт

то же, что лăштăр-лаштăр, но с оттенком оборванности. СТИК. Çуркунне çырмара пăр капланса тăрат. Эпĕ, ирлесе, карăм та, çав пăр çине кĕтĕм; пăр айне чут каяттăм: пăр лăштăрт-лаштăрт! турĕ те, тăп тăчĕ.

иш

(и_ш), ломать, ворочать. Байгул. Хĕрне илсе кайăпăр пӳртне ишсе хăварăпăр; ашшĕ тытĕ пӳрт хуйхи, амăш(ĕ) тытĕ хĕр хуйхи. Сказки и пред. 8. Арманăма усалсем лăштар-лаштăр ишнĕ те, тара панă таçталла. Макк. I, 1. Çурт-йĕрĕсене, хула хӳмисене пурне те ишсе хăварнă. Мукры, Цив. Çерçи яви ишсе çӳреççĕ. Разрушают воробьиные гнёзда. Юрк. Пӳрт маччине ишсе каякан тупă етри çухрăм çурă пĕр еннелле кайса ӳкнĕ, никама та сиен туман. Неверк. Амăш хĕрне памасан, кĕлет тӳпине ишше ил (разломай кришу клети, где спит девица, и укради её). Ч. С. Хăшĕ витресемпе шыв тултаççĕ, тата хăшĕ-хăшĕ пӳрт пурисене пакăрсемпе турта-турта ишсе антараççĕ. Ч. П. Çине (т.-е. арăмĕ çине) хĕрлĕ çыран эп ишейрĕм (обрушил). Чăвашсем 28. Тăпра ишсе таптасан, çав шăтăк (могила) умне вут чĕртеççĕ. || Ходить и топтать (или мять). Ходить по грязи. КС. Паян ун лашисем калча çинче (или: калчана) хытă ишрĕç (истоптали всходы). Шурăм-п. 14. Хунар çук пулсан, лапрашĕнче ишмеле анчах. Если бы не фонари, так по грязи хоть плавай (т.-е. очень грязно). Орау. Халь те каçма шухăшламарăмăр! Пăх-халь, мĕн хăтланаççĕ!.. Иш те тух ĕнт çавăнтан. Хорошо, что мы не вздумали там переходить!.. Смотри-ка, что делают!.. Попробуй-ка вылезти из этой топи... (Из разговора о переходе через топкое место). СТИК. Юр çинче ишсе çӳрет. Ходит по глубокому снегу (= ашса çӳрет). || Мять (медовые соты). || Городище Б. Ст. Чек. Ута ан иш. Не мни сено. || Плавать (обыкновенно об одушевленных, но иногда и о неодушевленных предметах). См. юх. Чинер. Ишме пĕлетни. Умеешь-ли плавать? Орау. Вăкăрăн варĕ ыратсан, ишекен кăвакала курсан, варĕ ыратни чарнать, тит. (Переведено из Колумеллы). Кожар. Эпĕ ишше каçса карăм, ыйттисем те каçрĕç ман хыççăн. N. Хăваласа çитрĕ, тет те, ишекен кĕреçепе вилле пĕрехçех çапрĕ, тет (как хватит покойника веслом). | Метаф. Шурăм-п., 18. Пур ял эрех ăшĕнче ишет... Юрк. Çав пĕлĕтсем... ишше çӳрерĕç (ходили). || Много есть, есть до отвала. Череп. Ишрĕмĕр. Много ели, до отвала. В том же знач. употр. и в др. гов. || Усиленно работать «ворочать». Тайба. || Колошматить, дубасить. Ст. Чек. Ăна ишсе янă (отдули, отдубасили).

Çавăн пекех пăхăр: