Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сĕвĕрĕл

1.
успокаиваться, утихать, смягчаться, отходить
проходить
ыратни сĕвĕрĕлчĕ — боль утихла
çилли сĕвĕрĕлчĕ — его гнев улегся
халăх шавĕ сĕвĕрĕлчĕ — шум толпы стих

сĕвĕрĕл

2.
таять, исчезать
рассеиваться
пĕлĕтсем сĕвĕрĕлме пуçларĕç — облака начали таять
шăршă сĕвĕрĕлмен-ха — запах еще не выветрился
ыйхă сĕвĕрĕлсе вĕçрĕ — сон рассеялся

сĕвĕрĕл

3.
выдыхаться, терять вкус, крепость
сăра сĕвĕрĕлсе кайнă — пиво совсом выдохлось

сĕвĕрĕл

4.
портиться, терять качество
сыреть
шăрпăк сĕвĕрĕлнĕ — спички отсырели

сӳрĕл

1.
 то же, что сĕвĕрĕл 1.—3.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сĕвĕрĕл

раскисаться; прокваситься, свернуться, оседать, отсыреть; выдыхаться.

170 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сӳрĕл

выдыхаться (напр., скипидар). См. сĕвĕрĕл. В. Олг. СПВВ. Сӳрĕл = сĕвĕрĕл. Ib. Сăра сӳрĕлсе кайрĕ. Пиво выдохлось. Изамб. Т. Эрех кĕленчин пăккине уçсан, эрех сӳрĕлет. Якейк. † Порăнтăмăр, порăнтăмăр порнăçне, пĕр пичкери сăра пак; сӳрĕлсе карĕ — мĕн тăвас? Сред. Юм. Сӳрĕлнĕ, потерял прежний вкус и прежнюю крепость. Хурамал. Эрех, питĕрмесĕр ларсан, сӳрĕлет. Пшкрт: сы̆ра _сӧ_рэ̆_лӓ_{т в}и_тмэ_зэ̆_р кы̆ларза лартсан. Ib. мокмы̆р _сӧ_рлӓ_т (выдыхается). Шибач. Мохмăр сӳрĕлни. || Отсыреть. Хурамал. Тырă сӳрелнĕ, теççĕ: пĕрре типĕтнĕ тырă каллех чĕрĕлсен калаççĕ. || Остыть (печка). В. Олг. Хурамал. Кăмака сӳрĕлсе (сивĕнсе) кайрĕ, çăккăра час хываймарăм. || Рассеяться (о сне). Сятра: ыйҕы̆ _сӧ_рэ̆_лзэ кар'ы̆, рассеяли сон. || О дожде. Слеп. Çума хытланатьчĕ те, сӳрĕлсе кайрĕ; çомăр сӳрĕлсе кайрĕ — çанталăк уçăлса кайрĕ. См. сӳрĕк.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

остыть

остынуть глаг. сов.
1. (ант. нагреться) сивĕн, сивĕнсе кай; чай совсем остыл чей сивĕнсех кайнă
2. к кому-чему (син. охладеть) сивĕн, пис, ютшăн; остыть к танцам ташăсенчен пис; он остыл к прежним друзьям вал ĕлĕкхи тусĕсенчен ютшăнчĕ
3. (син. успокоиться; ант. разгорячиться) лăплан, тамал, сĕвĕрĕл, пусăрăн; его гнев остыл унăн çилли тамалчĕ

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

выдохнуться

сов. 1. (потерять запах, вкус, крепость) сĕвĕрĕл, кун, кăн, кунĕлен; 2. перен. разг. вăйсăрлан, вăйран тайăл (е кай), халран кай, сӳрĕклен; к концу речи оратор выдохнулся сăмах вĕçнелле оратор сӳрĕкленсе кайрĕ.

остыть

сов. 1. сивĕн, сивĕнсе кай; чай остыл чей сивĕннĕ; 2. перен. сӳрĕл, сĕвĕрĕл, тамал, пусăрăн; его гнев остыл ун çилли тамалнă.

отойти

сов. 1. пăрăн; отоити в сторону аяккалла (е айккинелле) пăрăн; 2. (отправиться) кай, тапранса (е хускалса) кай; поезд отошёл поезд тапранса кайрĕ; 3. (отступить) чак; 4. от кого-чего (отклониться) пăрăн; отоити от темы темăран пăрăн; 5. (отдалиться) уйрăлса кай; отоити от друзей туссенчен уйрăлса кай; 6. (отстать, отделиться от чего-л.) хăп, уйрăл, уйрăлса кай; штукатурка отошла штукатурка хайпăна пуçланă; 7. (исчезнуть) пĕт, кай; пятно на рубашке отошло кĕпе çинчи вараланчăк кайрĕ; 8. (восстановить чувствительность) тӳрлен, туякан (е сисекен, ĕçлекен) пул; 9. (прийти в себя) тăна кĕр; 10. (перестать сердиться) иртсе кай, лăплан, сĕвĕрĕл; 11. (перейти в чьё-л. владение) куç; 12. (миновать, кончиться) пĕт, иртсе кай; ◇ отойти в вечность 1) (умереть) вил; 2) (пройти) иртсе кай; йĕрсĕр-мĕнсĕр çухал; отоити в прошлое см. прошлый; отоити ко сну см. сон.

перегореть

сов. 1. çунса кай (е пĕт); лампочка перегорела лампочка çунса кайнă; жаркое перегорело шаркку çунса кайнă; 2. (сопреть) çĕрсе пĕт, хĕрсе (е пиçсе) кай; навоз перегорел тислĕк çĕрсе пĕтнĕ; 3. перен. (о чувствах — притупиться) сирĕл, сĕвĕрĕл, чак (сăм. хуйхă-суйхă).

притупиться

сов. 1. мăкал, тĕрĕн; 2. перен. (ослабеть) мăкал, вăйсăрлан, сĕвĕрĕл, чак (туйăм, сисĕм); зрение притупилось куç çути чакрĕ.

слабеть

несов. начарлан, вăйсăрлан, хавша, хавшаклан, халсăрлан, сĕвĕрĕл; ветер слабеет çил вăйсăрланать; память к старости слабеет ватăлнă май тăн сĕвĕрĕлет.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

сӳрĕл

, диал. сĕвĕрĕл 1. «выдыхаться», «утратить свою крепость» (о пиве); 2. «остывать» (о печке); 3. «рассеиваться»; тат. сӳрел «спадать» (о температуре воздуха); «остывать» (о чувстве); «затихать», «утихать», «затухать».

Çавăн пекех пăхăр: