Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сĕнк

I.

1. подр. —
о впадении в дремоту, оцепенение
сĕнк пул — забыться, задремать

сĕнк

2.
забытье
сĕнке кай — впасть в забытье

сĕнк

II.

1.
дремать, клевать носом
погружаться в дрему, в забытье
сĕнксе лар — сидеть в полудреме, клевать носом

сĕнк

2.
опускать, склонять голову
потупиться
сĕнксе çӳре — ходить с опущенной головой

сĕнк

3.
то же, что сĕнкĕлтет 1.
киле аран сĕнксе çитрĕмĕр — мы еле дотащились домой

сĕнк

4. перен.
сникать, поникать, падать духом

сĕнкке

2.
то же, что сĕнк 1.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сынкса

задуматься. Золотн. См. сĕнк.

сӳнк

(_сӳн'к'), то же, что сĕнк. СПВВ. ФИ. Сӳнксе тесе тĕнкесе ларнине калаççĕ.

сĕнĕх

то же, что сĕнк. СПВВ. ИФ. Сĕнĕхсе ларас = ыйăхласа ларас. Ib. Тата ак выльăх-мĕн имшерленсен, сĕнĕхсе тăрат, теççĕ.

сĕнк

(_сэ̆ҥ'_к, _сӧ̆ҥ'_к) подр. Утиханию, успокоению, впаданию в забытье, задреманию. Н. Уз. Пăртак сĕнк пулчĕ-ха! Немножко затих и уснул (говорится о ребенке, который часто плачет). Сред. Юм. Пăртак выртам-ха, каймалла полаччин, тесе выртрăм та, сĕнк полнă кайнă (задремал). Ib. Пăртак выртса сĕнк пôлам-ха тесе, тин çиç выртнăччĕ, килсе те тăратрĕç, сĕнк полаччинех. Янтик. Çул çинче канса ларакан матка халь сĕнк пулнă (впала в забытье). Ib. Эпĕ сĕнк пулайнăччĕ, мана килсе те вăратрĕç. . Трхбл. Сĕнк пултăм, вздремнул. Тюрл. Ларнă çĕртех сĕнк пулса карăм (задремал). Хăр. Паль. 4. Пальля, çул çинче ывăннăскер, пĕр тăлăплă çын çумне тĕршĕнсе сĕнк пулса кайнă. Çутт. 158. Хăй: ытла та ывăнтăм! тет те, сĕнк пулса хытса каять. || Забытье. МПП. Сĕнке кайнă, задумался. N. Йăвăр шухăшсем кăна сĕнке янă.

сĕнк

(_сэ̆ҥ'_к), опустить, склонить голову. Юрк. Этем пуçне сĕнксе пит кăмăлсăр çӳренине курсан, вăл унтан ыйтат: этем эсĕ мĕншĕн пит кăмăлсăр çӳретĕн? тет. Ib. Сукмак тăрăх пуçне сĕнксе малалла ута пуçларĕ. Толст. Пĕр вунă кун иртсен, Дружок сĕнксе çӳре пуçланă. Вăл ĕçми те, çими те пулнă. Шел. 26. Асапланса, ахăрса, пырать сĕнксе Ессепе. Сам. 35. Ерçерум тавраш... Çӳллĕ, чуллă сăрт, юрпа витĕннĕ — лараççĕ шăпăрт, кăвак уярта тăраççĕ сĕнксе. Орау. Сĕнксе (опустив голову), тĕкĕлтетсе пырать пĕр ӳссĕрскер, пĕтĕмпех çемĕçнĕ. || Дремать, „клевать носом“. N. Тин сĕнксе кайнăччĕ. Я только задремал было. Городище Б. Сĕнксе ларат (тăрат). Сидит (стоит), погрузившись в дремоту. Ib. Мĕн сĕнксе тăран? Что ты дремлешь? Что ты спишь. Орау. Сĕнксе ăйăхласа ларать, теççĕ ларнă çĕрте сулланса çывăрса ларакан çынна. Хурамал. Çын тĕлĕнсе (задумавшись) çывăрнă пек ларнă чух, сĕнксе ларать, теççĕ. Альш. Сĕнксе ларат. Клюет носом (о засыпающем). В. Олг. Сĕнксе ларат, хомканкаласа ларат (пьяный). Н. Уз. Сĕнксе ларат. Сидит (то-и-дело) закрывая глаза от дремоты. Якейк. Сĕнксе. Ларать = ăйхăласа ларать. Янтик. Иван сĕнксе ларать (полусонливо сидит). Слеп. Аран сĕнксе ларать, кĕлеткине те çĕклимаçт. || Поплестись. Капк. Илсе сĕнкрĕ килелле. Слеп. Атя отăпăр, сĕнкĕпĕр.

сĕнк

совершенно. Уганд. Сĕнк тăварсăр, совсем без соли, несоленый. Ib. Сĕнк тĕттĕм, совершенно темный. По обьяснению Угандеева, сĕнк тĕттĕм, выражает более густой мрак, чем сĕм тĕттĕм. Ст. Чек. Сĕнк тĕттĕм, совершенно темный (йĕп чиксен те курăнмаст).

кăтăш

(кы̆ды̆ш), подр. засыпанию. СПВВ. Кн. для чт. 129. Аçи аялта сыхлать, йывăç çумне çурăмĕпе тайăнса тăрса, кăтăш пулать. Изамб. Т. Пăртак кăтăш пулнăччĕ (я немножко задремал, забылся сном), сасартăк вăратăрĕç. СПВВ. ИА. Çын кăшт кăтăш пулсан та, вăратма юрамасть: вăл кайран анкă-минкĕ пулать. Сред. Юм. Пăртак çиç кăтăш пôлнăчĕ, килсе те тăратрĕç. Тюрл. Пăртак кăтăш полтăм (вздремнул), самай пăртак çăмăл полчĕ (стало много лучше, легче). Шарбаш. «Кăтăш полтăм» — то же, что «тĕлĕрсе кайрăм», т. е. чуть вздремнул, но это легче, чем «сĕнк полтăм». Б. Крышки. Кăтăш пултăм — сĕнк пултăм, вздремнул.

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

задремать

-емлю сов. телӗрсе кай, кӑтӑш пул, сĕнк пул.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

дремать

несов. 1. сĕнк, тĕлĕр, ыйхăла, ыйхăласа лар, кăтăш пул; 2. перен. тĕлĕр, хумханмасăр лар, тăп лар; камыш дремлет хăмăш хумханмасăр ларать; дремать не дремать сыхă пул, ан çывăр.

опустить

сов. 1. кого-что антар, усса яр; опустить занавес чаршава антар (е яр); 2. что (наклонить) ус, чик, сĕнк; опустить голову пуçа ус; 3. что (внутрь чего-л.) чик, чиксе яр, яр; опустить руку в карман алла кĕсъене чик; опустить письмо в ящик çырăва ещĕке яр; 4. кого-что (пропустить) пăрахса (е сиктерсе) хăвар; опустить слово при чтении вуланă чух сăмаха сиктерсе хăвар; 5. что (ослабить, отпустить) пушат; опустить подпругу хырăмайлăха пушат; 6. что, мат. антар; опустить перпендикуляр перпендикуляр антар.

осоветь

сов. разг. сĕнк, ĕнтĕрке, тĕлĕр.

потупить

сов. что ус, чик, сĕнк; потупить голову пуçа чик; потупить глаза çĕрелле пăх.

Çавăн пекех пăхăр: