Шырав: сыхă

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сых

см. сыхă

сыхă

(сых)

сыхă

1.
бдительность
настороженность, осторожность, чуткость

сыхă

бдительный
настороженный, чуткий

сыхă

бдительно
чутко, настороже, начеку

сыхă йытă — чуткая собака
сыхă хурал — бдительная стража
сыхă тăр — быть начеку

сыхă

2.
предусмотрительность, забота, заботливость

сыхă

предусмотрительный, заботливыйц предусмотрительно, заботливо
сыхăшăн — из предосторожности
сыхă ятне — предусмотрительно, на всякий случай
Сыхăхăн ашшĕ-амăшĕ вилмен. — посл. У заботливого человека родители не умирают.

сыхă

3.
охрана, охранение, караул

сыхă

охранный, караульный
сыхă хучĕ — уст. охранная грамота
сыхăра тăр — стоять на страже, находиться в карауле

сыхă

4.
защита, обеспечение

сыхă

безопасный, защищенный, обеспеченный
патшалăх чикки сыхă — рубежи страны неприкосновенны

сыхă

5.
хранение, сохранение, сбережение
укçа сыхăра выртать — деньги находятся на хранении
сыхăха пар — сдать на хранение

тĕлĕр

2. перен.
дремать, спать
вăрман тĕлĕрет — лес дремлет
сыхă пулăр: тăшман тĕлĕрмест! — будьте начеку: враг не дрĕмлет

сыхă

6.
укромный, укрытый
сыхă кĕтес — укромный уголок

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сыхă

осторожный, предусмотрительный

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сых

осторожный (-но). Хурамал. Сых пул ачам, çинĕ чух та виççĕ сып та, пĕрре пăх, сых пул. || Охрана, защита, хранение. N. Мăнкĕрнӳкер такмакĕ. „Çуралсан ача ăçта выртат? Тăхăр уйăх тĕрмере выртат, çичĕ уйăх сыхра выртат, виçĕ кунтан кĕпе параççĕ, çичĕ кунтан йĕм тăхăнтараççĕ“. См. сыхă.

сыха

(-hы̆), то же, что сых. N. Таса çыру вăл чун çими, чун илемлĕхĕ, чун сыххи! КС. Пит сыхă тăраççĕ вăсам. Здорово караулят (напр., огурцы). Кн. для чт. 80. Пĕр чухăн хуçа, çула каяс умĕн, хăйĕн тимĕр таварне пĕтĕмпех пуян хуçа патне сыхха леçсе панă (отнес на хранение). Вишн. 67. Çавăнпа пирĕн шăлсене, вĕсем ан ыратчăр тесе, пит сыхă усрас (беречь) пулать. N. Эпир хамăр куçа сыхланă пек, сыхă усра мана. N. Çăварăма сыхă тăрат (охраняй, остерегай), çăварăма хупса тăма чарулăх пар. Беседа. Вĕсен çывăрмасăр сыхă тăни те (настороже) урă ăйхăран сыхă мар. N. Пулла çур та, чĕрине, пĕверне, ватне кăларса илсе, вĕсене ыхă (укромное) çĕре хур, тенĕ. N. Сыхă кĕтсе тăр. Будь настороже, выжидай с осторожностью. СПВВ. Сыхă ячĕ, про запас. См. сых ятне.

Кепе-хăрпа

(чит. хăрпан), назв. двух божеств. СПВВ. МС. Кепе-хăрна — аслă киреметсем; çын сăх (= сыхă?) йĕркипе, пăричак çисан, тупăшсассăн анчах чӳклеççĕ вăлсене.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

бдительность

сущ.жен. (син. внимательность, настороженность)
сыхăлăх, тимлĕх, асăрханулăх; сыхă тăни; потерять бдительность сыхăлăха çухат

бдительный

прил. (син. внимательный, настороженный), бдительно нареч.
сыхă, тимлĕ, асăрхануллă; бдительно охранять государственную границу патшалăх чиккине тимлĕ сыхла

глядеть

глаг. несов.
1. (син. смотреть) пăх, тинкер, куçла; глядеть вдаль инçетелле пăх; глядеть внимательно тинкерсе пăх
2. за кем-чем (син. ухаживать) пăх, асăрха; глядеть за детьми ачасене асăрха
3. (син. выходить) пăх, тух; окна избы глядят в переулок пӳрт чӳречисем тăкăрлăка тухаççĕ ♦ глядеть в оба сыхă пул, асархануллă пул; глядеть косо кăмăлсăррăн пăхкала; как в воду глядел пĕлсе каланă пекех пулчĕ; того и гляди кĕтсех тăр (тем инкек пуласса); Гляди, не опаздывай! Асту, кая ан юл!

оба

муж. и сред., обе жен., числит.: мы оба (обе) иксĕмĕр те; вы оба (обе) иксĕр те; они оба (обе) иккĕшĕ те; они оба студенты вĕсем иккĕшĕ те студентсем ♦ смотреть в оба сыхă пул

остерегаться

глаг. несов. (син. беречься, предохраниться)
асăрхан, сыхлан, сыхă пул; остерегаться простуды шăнса пăсăласран сыхлан

осторожный

прил. (син. осмотрительный; ант. опрометчивый), осторожно нареч.
асăрхануллă, сыхă, сыхлануллă; осторожный человек асăрхануллă çын; осторожно двигаться в темноте тĕттĕмре сыхланса ут

смотреть

1. на кого-что и во что (син. глядеть) пăх, тинкер, кур; смотреть в бинокль бинокольпе пăх; смотреть вперёд малалла тинкер
2. кого-что (син. видеть) кур, паллаш; пăхса тух; смотреть кинофильм кинофильм кур
3. (син. обследовать) кого-что пăх, тишкер; врач смотрит больных тухтăр чирлĕ çынсене пăхать
4. за кем-чем (син. ухаживать) пăх, асту, асăрха; смотреть за ребёнком ача пăх
5. на кого-что (син. оценивать) пăх, хакла, шутла; Как ты на это смотришь? Мĕн шутлатăн эсĕ кун пирки? ♦ смотри!, смотрите! в знач. частицы асту!, астăвăр! (асăрхаттарса калани); смотреть не на что пăхмалăх та çук; смотреть в оба сыхă пул; смотреть сквозь пальцы курмăш пул

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

востро

держать ухо востро хăлхуна çивĕч тыт, питӗ сыхă пул.

фонд

фонд (1. пĕр-пĕр япала валли сыхă ятне уйăрса хунă укçа-тенкĕ; 2. хатĕрлесе хунă запас); строительный фонд строительство фончĕ; посевной фонд акма хăварнă вăрлăх.

бдительность

, ж. мн. нет ялан сыхă тăни, сыхлăх, сисĕмлĕх, тимлĕх; классовая бдительность класс сисĕмлĕхĕ, класс сыхлăхĕ, класс тимлĕхĕ.

бдительный

сыхă, сыхлă, тимлĕ; будь бдителен сыхă тăр, сыхă пул.

бережно

упраса, сыхласа, асăрхаса, тирпейлĕ, сыхă, уяса.

берегись

сыхлан, сыхă пул, сыхă тăр.

бодрствовать

, -твую, несов. çывăрмасăр лар, ыйха сирсе лар, çывăрмасăр сыхă тăр.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бдительность

ж. сыхăлăх, сыхă тăни; политическая башмак политикăллă сыхăлăх.

бдительный

прил. сыхă, тимлĕ; будьте бдительны сыхă пулăр.

беречься

несов. кого-чего и с неопр. асăрхан, сыхлан; беречься простуды шанса пăсăласран сыхлан; берегись! сыхă пул!, асту!

дремать

несов. 1. сĕнк, тĕлĕр, ыйхăла, ыйхăласа лар, кăтăш пул; 2. перен. тĕлĕр, хумханмасăр лар, тăп лар; камыш дремлет хăмăш хумханмасăр ларать; дремать не дремать сыхă пул, ан çывăр.

настороже

нареч. сыхă, хатĕр; быть настороже сыхă пул.

настороженный

прил. сыхă, сыхлануллă, сисчӳллĕ.

насторожённый

прил. сыхă, сыхлануллă, сисчӳллĕ.

насторожить

сов. кого-что сыхă пултар, сыхлантар, сисчӳлентер; насторожить уши хăлхасене чанк тăрат.

начеку

нареч. сыхă, хатĕр; быть начеку сыхă пул.

неусыпный

прил. ялан сыхласа (е асăрхаса) тăракан, çывăра пĕлми, пит сыхă; неусыпный надзор питĕ сыхă асăрхаса тăни.

оба

числ. м. и с. икĕ; оба сына работают икĕ ывăлĕте ĕçлеççĕ; мы оба эпир иксĕмĕрте; вы оба эсир иксĕр те; они оба вĕсем иккĕшĕте; ◇ смотреть в оба сыхă пул, асăрхануллă пул.

обезопаситься

сое. хăрушлахсăрлан, шиксĕрлен, хăрушлăхран сыхă ту.

оберегать

несов. кого-что сыхла, упра, сыхă усра, асту.

опасаться

несов. кого-чего и с неопр. 1. (бояться) шиклен, хăра; 2. (остерегаться) сыхлан, сыхă пул.

осмотрительный

прил. сыхă, сыхлă, асăрхануллă; осмотрительный человек асăрхануллă çын.

остерегаться

несов. кого-чего и без доп. сыхлан, упран, сыхă пул; остерегаться простуды шăнса чирлесрен сыхлан.

осторожный

прил. сыхлă, асăрхануллă, сыхă.

патрулировать

несов. кого-что и без доп. патрульте çӳре (е тăр), сыхă тăр, сыхла.

поберечься

сов. сыхлан, упран, сыхă пул; врач советовал мне поберечься врач мана сыхланма канаш пачĕ.

порох

м. тар; ◇ держать порох сухим сыхă тăр; не хватает пороху хевти çитмест.

пост

ж. 1. пост, хурал, вырăн; стоить на посту хурал тăр; солдат на посту хуралти салтак; 2. (лицо или группа лиц) хурал, хурал çынни(сем); 3. (должность) вырăн; занимать высокий пост пысăк вырăнта ĕçле; ◇ на посту сыхă, куç хупмасăр; быть на своём посту хăвăн вырăнта пул.

предохранительный

прил. сыхă, сыхланмалли, сыхлакан, сыхласа тăракан, сыхă ятне, предохранитель ⸗ĕ [⸗и].

про

предлог с вин. п. (относительно) çинчен; рассказать про поездку в Москву Мускава кайса килни çинчен каласа пар; читать про себя ăшра вула; про запас сыхшăн, сыхă ятне; насобирать про запас татса хур.

смотреть

несов. 1. что, на кого-что, во что пăх; смотреть в окно чӳречерен пăх; смотреть исподлобья куç айĕн пăх; 2. перен. на кого-то (иметь точку зрения) пăх, шутла; как ты смотришь на это? эс кун пирки мĕн шутлатăн?; 3. закем-чем (иметь надзор) пăх, асăрха, асту; смотреть за детьми ачасене асăрха; 4. (осматривать кого-что-л.) пăх, кур; идти смотреть квартиру хваттер пăхма кай; 5. перен. прост. (иметь вид) куран, пăхса лар, курăнса лар (е тăр); смотреть весёлым саванăçлăн курăн; 6. повел. смотри(те) в знач. межд. асту, астăвăр; смотри, не опоздай асту, кая ан юл; ◇ смотреть большими глазами куçа чарса пăх; смотреть другими глазами урăхла пăх; смотреть в глаза куçран пăх, юрама тăрăш; смотреть во все глаза, смотреть в оба глаза сыхă (е асăрхануллă) пул; смотреть в гроб (или в могилу) вилес патне çит; смотреть в зубы см. зуб; смотреть в корень ăнланса ил; смотреть в лицо хăюллăн (е хăрамасăр) пăх; смотреть в рот; 1) ăмсанса пăх (çын çинине); 2) юрама тăрăш; смотреть за собой хăвна ху асăрха; смотреть сверху вниз см. вверху; смотреть снизу вверх см. снизу; смотреть на что-л. чужими глазами см. глаз; смотреть не на что пăхмалăх çук; смотреть надеждой) на кого-что-л. шан, шанса пăх; смотреть сквозь пальцы курмиш пул; смотреть прямо (или смело) в глаза куçран тӳррĕн (е хăюллăн) пăх; смотреть правде в глаза (или в лицо) см. правда; смотреть смерти (или опасности, гибели) в глаза вилĕме (е хăрушлăха) куçран пăх; смотря как мĕнлине кура; смотря где ăçтине кура; смотря когда вăхăтне кура; глаза бы (мой) не смотрели куçăм ан куртăрччĕ; того и смотри кĕтсех тăр.

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

сыхă

[siha]
atent(em)a, singarda
сыхă йытă — atentema hundo
сыхăшăн — pro la singardeco
сыхлăха пар — lasi por gardo
сых(ă)лăх — sekurceo, gardo
rezervo
сыхлăх çарĕсем — rezervaj milittrupoj
сыхла — gardi, protekti, teni
сыхласа хăвар — sukcesi protekti, gardi
тăшмантан сыхла — defendi kontraŭ malamiko
тăнăçа сыхла — gardi la pacon
сыхлав — gard(ad)o, protekt(ad)o
чикĕ сыхлавĕ — limgard(ad)o
сыхлавлă — protektata, gardata
сыхлавсăр — sengarda, malprotektata
сыхлавçă — gardisto, gardanto
сыхлан — gardiĝi, protektiĝi, konserviĝi
сыхлану — atentemo, singardemo
сыхлануллă — singarda
сыхлануллăн (= сыхлăн) — singarde, atenteme

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

сых

, сыхă «охрана»; «бдительный», «осторожный», «настороженный»; «бдительно», «настороже»; «сохранно», «надежно»; алт. В сак «чуткость», «осторожность»; «внимание»; «ожидание»; «чуткий», «трезвый», «внимательный», «бодрый»; КБ, МК caғ «бодрый», «осторожный», «бдительный»; кирг., казах., тат. сак, башк. hак «осторожный», «чуткий», «настороженный».

сыхла

«беречь», «хранить», «охранять», «сторожить», «караулить»; уйг. сакли, азерб. сахласакла, башк. hхакласакта «хранить», «беречь», «оберегать», «охранять», «стеречь»; Замахш. сыхла «соблюдать». От сых, сыхă (см.); ср. монг. сахих «стеречь», «охранять».

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

криминал

ç.с. 1. Саккуна хирĕçле вăйсем; пре-ступниксем. Сотрудниксем коммерци е криминал тытăмĕсемпе çыхăнса каясран сыхă тăмалла. Х-р, 15.02.1996, 2 с. Пурнăçăн преступленисемпе çыхăннă йĕрки çамрăксен шухăшлавĕнче тарăн тымар янă. Хăйне евĕрлĕ криминал культури вăй илнĕ. ÇХ, 1997, 49 /, 4 с. Милицире ĕçлет пулсан та «криминалсемпе» ыталашса пурăнать. ХС, 21.01.1999, 4 с. Советсен вăхăтĕнче халăх чылай лайăхрах пурăннă, олигархсем, криминал, террор пулман. Ч-х, 1999, 28 /, 3 с. — криминал тĕнчи (Х-р, 11.06.1997,1 с.; ÇХ, 1998, 47 /, 2 с.); криминал авторитечĕсем (Ч-х, 1999, 14 /, 3 с.; Х-р, 23.08.2001, 1 с.); криминалпа çыхăннисем (ÇХ, 2000, 38 /, 1 с.); — Раççей криминалĕ (Ч-х, 1999, 14 /, 3 с.). 2. Саккуна пăсни, преступлени. «Чăваш ятне ӳкме паман», — тенинче тата мĕнле криминал пур. Х-р, 17.03.2000, 3 с. Кунта, чăн та, криминал çук-тăр. ÇХ, 2000, 11 /, 4 с. — криминал паллисем (Х-р, 13.02.2001, 1 с.).

Çавăн пекех пăхăр:

Сытуккасси сытый сых сых ятне « сыхă » сыхăлăх сыха сыхлă сыхлăн сыхлăх

сыхă
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150