Шырав: тирĕс

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I. диал.
то же, что тислĕк

II. диал.
против, наперекор

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(т’и_рэ̆_с), навоз. См. тирĕслĕк, тиçлĕк.

(_ти_рэ̆_с), против, наопако. А. Турх. Вилĕ-йăли. Шывне ăснă чух та, чĕресе янă чухне те, вилнĕ çын çунă чух та, ялан курка çинчен тирĕс (противоположным к человеку, держащему ковш, краем) яраççĕ. Ib. Пур ĕçе те ун чухне тирĕс тăваççĕ, кутăн ĕçлеççĕ: куркара шыв ямалла пулсан, тирĕс яраççĕ; тĕвĕ çыхмалли пулсан, тирĕс тĕвĕ çыхаççĕ, „Вилĕ тĕвĕ“. КС. Урине тирĕс çырнă (обратно обычному направлению). Ib. Ма тирĕç тӳлерĕн (завязал узлом)? Ст. Чек. Выльăхăн çăмне тирĕс шăлсан (если гладить против шерсти), выльăх çиленет. || В перен. см. Самар. Тирĕс пырать. Идет против, противится, Срв. тискер.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

диал. 1. «против», «наоборот», «наперекор другим»; 2. «изнанка», «обратная сторона»; тирĕсле «наизнанку»; «наотмашь»; др. тюрк. (енис), КБ тӓрс «противоположный», «обратный»; МК, тур., узб. терс, азерб. тәрс «изнанка», «обратная сторона», «наоборот», «упрямый», «строптивый»; уйг. тәскири, кирг., ойр., казах., к. калп. терс «наоборот», «навыворот», «в обратную сторону»; алт. В тескер, хак. тискер «наоборот», «наизнанку»; «в обратную сторону»; «превратно», «уродливо»; тат., башк. тискәре «обратный», «противоположный»; «упрямый», «несговорчивый»; ср. монг. тэрс «противный», «враждебный»; «противоположная сторона». Г. Д. Санжеев монг. тэрс считает иранским элементом (Совр. монг. яз., 1960, стр. 28).

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

навус. Вăрмансене çуртсем тума, улăма тирĕс (навус) тума тата выльăхсем айне сарма усрас пулать [Селивановский 1913:32].

Çавăн пекех пăхăр:

тирĕнсе тирĕнсе тăр тирĕнтер тирĕнчĕк « тирĕс » тирĕс ани тирĕс карти тирĕс шăл тирĕслĕк тирĕслĕк шывĕ