Шырав: вур,

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

то же, что паллă, знак. N. Эсĕ ху ырă яту çине пăсăк палă хунă. Чхĕйп. Акă ĕнтĕ чăваш халăхĕ епле тĕттĕм пурăннине ним çине хурса танаштарса виçе пĕлме çук. Шухăшласан — шухăшласан, ак çакăнтан пĕлме пулат: шăтса тухакан вăрлăхран пали лайăх курнат, е тырăран шутласан е ытти тĕрлĕ курăк вăрлăхĕнчен палă пур, е тĕрлĕрен йăвăçран шутласан пĕлме пулат. || Никит. Шур йăтти вур тунă, хура йăттине пал килнĕ. || Знамение. Собр. Пĕлĕт çинче палă пулсан, вăрçă пулат, теççĕ. || Ясно, показательно. В. Олг. Первей пыхсанах палă (сразу видно).

канавлăх

канавистое место. Вур. † Эпир парас çулсем çинче икĕ аякки канавлăх.

вур

(вур), жать. Пшкрт. В. Олг. См. выр. Яныши. Тырă вурас вăхăт çитрĕ, тет. Пришло жнитво.

вурă шăльă

(чит. шы̆л’ы̆), вуб у жеребенка, выростающий вне лунки (вал ӳт çине анчах полат). Хорачка. Пшкрт. Вур шăльă или вурт шăльă.

вурт шăльă

то же, что вур шăльă. Пшкрт.

вăр

бросать, ронять, швырять, кидать: бить. Чăв. й. пур. 2. Пирĕн чăвашсене епле çын та юрас çук; пуçне чула вăрсан та, çав-çавах пулĕ. Юрк. Хăшне тата, пичĕсенчен аллисемпе пĕтĕм вăйĕпе вăрса, çупа-çупа ярса, хĕненĕ. С. Вăр, валить в сторону при борьбе. Ст. Шаймурз. Кунта килсен, çавна, анне, вăрса ӳкерем-и? тет. Мама! когда он (старик) подойдет сюда, не сшибить ли мне его с ног? Слепой. Вăрса яр: первей эс вăр. Ст. Чек. Вăл ăна вăрса ячĕ (çапса ярас). М. П. Петр. Вăр — бить (вăрса ярсан, вĕлерĕп). В. Олг. Патак илчĕ, темĕскер каласа виççĕ сорчĕ, патака вăрсарчĕ(= вăрса ячĕ) вăрманалла. Орау. Аллипе каялла вăрса ячĕ те (махнул), лешне сăмсаранах тиврĕ. N. Вăрса яр = хирĕç çапса яр. Череп. Хăлха-чиккинчен вăрса ячĕ. Хватил по уху. СТИК. Вăрсă ярăп ак! Швырну вот! N. Пыльчăк çине вăрса кӳрт (погрузить в грязь). А. Турх. Вăрса хăвартăм, швырнул. Требн. II. Çак вăрлăхсене эпир чунсăр тăпра ăшне ахалех вăрса хăварма хăяймастпăр. || Околдовать, напускать порчу. Паас. Ан вăр çын çине, ан сул çын çине. || Сбыть с рук. Ст. Чек. Сутмалла япалана: вăрса ярас, теççĕ. Ib. Вăрса ятăм ку ĕнене. [Этот глагол, повидимому, является исконно-чувашским и соответствует осм. вур, каз. -тат. өр; гл. çап — позднейщее заимствование из другого тюрк: наречия, на что указывает и гласная 1-го слога (срв. çоп, çуп)].

эрĕмлентер

заращивать полынью. Б. Вур. Ман ача начар сухалать та, анана эрĕмлентерсе пĕтерет. У меня парень плохо пашет, отчего загон заростает полынью.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

вăр

1. «бросать», «швырять», «кидать с силой», «отшвыривать в сторону»; 2. диал. «ударить»; др. тюрк., уйг., узб., туркм., кирг., казах., к. калп., ног., карач., кумык., хак. ур, азерб., тур. вур, башк., тат. ор «бить», «ударять». В первом значении, по-видимому, представляет собой подражание быстрому, энергичному движению, вращению (напр., вихрю).

Çавăн пекех пăхăр:

вупкăнлă аншăрт вупкăнла вуплă вуплу-пулă « вур, » вурă вурă шăльă вурăн вурăнлă вурăс