Шырав: йăпат

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

йăпантар

то же, что йăпат

йăпат

1.
утешать, успокаивать
радовать

хуйхăллă туса йăпат — утешить друга в горе
макăракан ачана йăпат — успокаивать плачущего ребенка
Яланах çын йăпатнипе пурăнаймăн. — посл. Людским утешением века не проживешь.

йăпат

2.
развлекать, забавлять, тешить
шӳтпе йăпат — развлекать шуткой

йăпат

3.
радовать
тăван тавралăх куçа йăпатать — родная природа радует взор

йăпаттар

понуд. от йăпат

чун

душевный
чун канăçĕ — душевное спокойствие
чун ыратăвĕ —  душевная боль
чуна йăпат — отвести душу
чуна пусар — отвести душу
чуна кантар — 1) утешить, успокоить душу 2) удовлетвориться

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

йăпат

успокаивать
унимать
тешить

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

хашка

дышать быстро, пыхтеть, тяжело дышать. Хастарлăх 29. Хашкать,— йăпат, лăплантар. СЧЧ. Кĕнĕ чуне (в избу) чупса килнĕ пек туса хашкаса кĕрĕпĕр, тесе калатпăр, тет (совещаемся, притворившись, что прибежали бегом и запыхались). Изамб. Т. Çын чупсан-чупсан чарăнсан, хашкама пуçлать. Ст. Чек. Хытă чупсан, чарăнсан хашкаççĕ (быстрое дыхание). ТХКА 86. Сурăхĕ вăл ăшăпа хашкаса, пăртак хăра-хăрах шыв ĕçет те, мăя тăсса выртать. Сред. Юм. Хăш çын пăртак чупсанах хашкакан полать (запыхается). N. Ачисем е хăйсем сывă мар пулсан, вĕсем, мĕншĕн кун пек пулчĕ-ши, тесе, хашкаса чупаççĕ. ЧС. Вилес патнех çитрĕ, аран хашкакан пулчĕ (чуть-чуть начал дышать). || Журчать, бурлить (о речке). Сред. Юм. Çырмари вăйлă шыв хашкаса йохать. || Торопиться, беспокоиться. N. Только час-часах хашкамаççĕ (не торопятся). || Дуть сильно, Сред. Юм. Çăмăр нӳрне пĕр-икĕ кôнтах çил хашкаса типĕтсе ячĕ. || Пыхтеть (о пароходе). ТХКА 11. Атăл. Прахут хашкаса тăвалла пырать.

астар

(астар), fallere, decipere, in errorem inducere, обманывать (заставить поверить тому, чего нет, или застав. совершить что-либо неблагоразумное, необдуманное). Якейк. Эс мана: кĕнеке пор, тесе, астарса исе килтĕн, хăвăн кĕнекӳ çок. Ты обманул меня, сказав, что здесь есть книга, и приведши меня сюда: у тебя нет книги. Собр. 72. Çынна ырă тăваччен çыран хĕрнелле астарса пыр та, çыран хĕрне çитсессĕн, тĕк-яр, теççĕ. Чем делать человеку добро, лучше уведи его на обрыв и, когда дойдешь до края обрыва, столкни его вниз. (Послов.). Ала. 16°. Тавай эпир ăна луткă çине астарса кӳртер. Давай заманим её в лодку (обманом). Яргуньк. Хусан каччи сар каччă ӳпне (scr. упмс) выртса астарать. (Мăйăр хуппи). || Pellicere, corrumpere, соблазнять. Собр. 383°. Ах, сукка Алюна! — пирĕн ачая астарса, астарса та чуптарса, хăйĕн йĕринех пустарса. Ах, курва Олёна (Алёна)! — соблазнила нашего парня, заставила следовать за собою (т. е., будучи распутной, сделала его таким же). Шибач. † Илмесен те, астарар, ора-вурăнне постарар (соблазним и заставим следовать за собою). Якейк. † Çакă ялăн хĕрĕсем, шталла астарнă, онталла. Девушек этой деревни очень легко соблазнить (или: прельстить, увлечь). Ст. Шаймурз. † Сыссах хурам пуçĕ çине, ман кăмăла астарчĕ. Соблазнила она меня — чтобы черти ее подрали! N. † Çакă куштан хĕр хыççăн çӳре-çӳре çамрăках кăмăлăма астартăм. [Сюда толкование: Ст. Чек. Ман кăмăла астарчĕ = ăса вылятма тытăнчĕ; хĕр-арăм (кут) шухăшĕ кĕчĕ, ĕç таврашне пырас килми пуçларĕ]. Ib. Çак куштан хĕр хыççăн çӳре-çӳре, çамрăк кăмăлăма астартăм (= ăсăм вылья пуçларĕ: ĕç еннеле пăхас килми пулчĕ, хĕр-арăм çинчен яланах шухăшла пуçларăм)]. Ухаживая за этой бойкой (и нехорошего поведения) девушкой, я настроился блудно. Торган. Ун чухне вĕсем хăйсем сассипа ваттине те, яшшине те астараççĕ. Своим голосом они настраивают блудно в старых и молодых. Посл. 85,9. Анчах, хăйсене тытма пултараймасан, анти мăшăрланччăр; мĕшĕн тесен шухăша астарнинчен мăшăрланни аван. Череп. Леш кас хĕрĕсене пĕтĕмпе астарчĕ = 1) настроил блудно, 2) довел до блуда, З) кирлĕ-кирлĕ мара калаçакан турĕ (приучил к разным беспумым разговорам). || Allicere, манить. Якейк. Пĕчĕк ача отма пуçланă чох, она пĕри, ора çине тăратса, он умăнче: вăл валалла оттăр, тесе, аллипе астарса (у др. илĕртсе) пырать. Когда ребенок станет ходить, то его ставят на ноги и, чтобы он шел вперед, идут впереди его, маня его рукою. Ib. Йăтта астарса (= илĕртсе) исе карĕ. Уманил за собою собаку (напр., показывая ей кусок хлеба). || Oblectare, забавлять. V. йăпат. Чăв. Ист. 5. Е тата хăйне астармалăх праçниксем тăвать. || Irritare, lacessere, дразнить. Янтик. Если кто едет на красивой лошади и очень быстро, то обыкновенно говорят: «Ай-ай, астарса пырать!» Ст. Чек. Лашине çăварăхлат та, вĕçсе, ташлатса, хуçкалантарса пыракан çын çинчен: «Ай-ай, астарса пырат лашине!» теççĕ. И. С. Степ. обьясн. здесь это слово глаголом «вылятса».

йăпат

(jы̆бат), понуд. ф. от гл. йăпан, утешать, успокаивать, уговаривать, развлекать, ласкать, обманывать. ЧС. Мана хай йăпата-йăпата чарчĕç (от плача) те, анне патнерех пырса пăхрăм. Ib. Эпир аннепе макăрса вилетпĕр анчах. Çынсем пире йăпатаччĕç (утешали). Собр. Йалан çын йăпатнипе пурăнаймăн, теççĕ. (Послов.). Чăв. й. пур. 32°. Çынна йăпатма-илĕртме пит ăста пулнă, епле-те пулин çынна йăпатса, унтан эрех эçнĕ. N. † Хăйсем чĕлхисемпе йăпатăççĕ: ăсататпăр, тесе, каламаççĕ. Бюрг. † Ах, йăмăкçăм (ячĕ)! çынсемех йăпатĕç: ют çынна кайрĕ, тесе; йăпатса ыйтсан та, ан кала: юта кайрĕ, тиесе: манăн çамрăк пуçаях хĕн килĕ. Б. Бур. † Мĕшĕн вăйя тухмастăр, чунăрсене йăпатма. Альш. Аранçĕ кĕтме хушать-и, япала çук, тет-и, е мĕнпе-те-пулсан йăпатса ярать-и. Б. Акса. Выç хырăма йăпатма эпĕ пĕр çарăк çирĕм. Чтобы успокоить голодное брюхо, я съел одну репу. Альш. † Ĕнтĕ ăсататăр, йăпататăр, каяс та çулсем вăрăм, кун кĕске. Янтик. Йăпат ачана, Марье! Успокой (утешь), Марья, ребенка! Улещать. N. † Кĕримĕски çĕлĕкне чалăш лартса, кама ăсатрăн çурăн çĕрĕнче? (в весеннюю ночь; вероятно, здесь ошибка вм. çĕрĕн çурринче, т. е. в полночь?). Кăмăлăр савса, пил туртса, йăпатас мар çемçе чĕлхепе. Кого это ты проводил в весеннюю ночь, надев набекрень свою крымскую шапку? Если ты действительно любишь и у тебя лежит ко мне сердце, то не надо бы тебе утешать меня своим нежным языком. СПВВ. Йăпатма — илĕртме. || Отвлекать (от дела). Ст. Чек. Çак вара килсен, тек сăмахĕпе йăпатса тăрат (отвлекает от работы). См. Золотн. 213. Обманом заставлять терять дорогое время. || Гладить (лаская). КС. Хĕн-хур. Улпут вара, Ануша пуçĕнчен йăпатса (погладив по голове), каланă. || Удерживать. Хурамал. † Каяс çулсем вăрăм, кунсем кĕске, ан йăпатăр (не удерживайте) çемçе чĕлхĕрпе.

йăпаттар

понуд. ф. от гл. йăпат. Словарь. В.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

забавлять

глаг. несов., кого (син. развлекать, тешить)
йăпат, вылят, йăпантар, вылянтар; забавлять детей мультфильмами ачасене мультфильмсемпе йăпантар

утешить

глаг. сов.
йăпат, йăпанăç кӳр; утешить ребёнка ачана йăпат

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

тешить

-шу кого, что несов., потешить сов. йăпат, килентер; тешить взор куçа савăнтар.

увеселять

кого, что несов. йăпат, савăнтар, хаваслантар, кăмăл уç.

успокаивать

кого, что несов. успокоить, -ою сов. 1. йăпат, лăплантар, пусар, канăçтар; 2. пусăрăнтар, чар, тамалтар (ыратнине).

утешать

кого, что несов., утешить, -шу сов. йăпат, савăнтар, кăмăла пусар, лăплантар.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бальзам

м. 1. бальзам (ырă шăршăллă мазь); 2. перен. имлĕ япала; йăпатмăш; бальзам души чун йăпатмăшĕ; пролить бальзам на что-л. йăпат, лăплантар.

забавлять

несов. кого-что 1. (развлекать) йăпат, вылят; култар; астар (ачана); забавлять детей играми ача-пăчана вăйă-кулăпа йăпат, ача-пăчана вылят; 2. (быть предметом развлечения, смешить) кулăшла туйăн; его угрозы меня забавляли вăл юнани мана кулăшла туйăнчĕ.

занять

сов. 1. что (заполнить собой, поместиться) йышăн, йышăнса тăр; тултарса ларт; книги заняли всю полку кĕнекесем çӳлĕк тулли; 2. что (какую-л. должность) лар, йышăн, кĕр; занять должность инженера инженера ĕçлеме кĕр, инженер вырăнне йышăн; 3. что (овладеть, завоевать) йышăн, йышăнса (е çавăрса, ярса, тытса) ил; занять город хулана ярса ил; занять первое место пĕрремĕш вырăна йышăн; 4. что (продлиться) пыр, тăсăл; беседа заняла два часа калаçу икĕ сехете пычĕ; 5. кого (дать дело, работу, занятие) ĕç пар, ĕçлеттер; занять срочной работой васкавлă ĕç пар; 6. кого чем (развлечь, не дать скучать) йăпат, выляттар (ачасене); пăх, калаçса лар; занять гостей разговорами хăнасемпе калаçса лар; 7. кого (заинтересовать) интереслентер, кăсăклантар; его ничем нельзя занять ăна нимпе те интереслентерме çук; дух (или дыхание) заняло сывлăш пӳлĕнчĕ; занять оборону хӳтĕленме хатĕрлен, оборона йышăн.

льстить

несов. 1. кому и без доп. (лицемерно хвалить) йăпăлтат, мухта, чĕлхепе çу; 2. кому-чему (доставлять удовлетворение) йăпат; льстить себя надеждой хăвна ĕмĕтпе йăпат.

позабавить

сов. кого-что, разг. култар, савăнтар, йăпат; позабавить ребёнка ачана йăпат.

приголубить

сов. кого, разг. çупăрла, ачашла, лăпка, йăпат.

развлечь

сов. кого 1. (отвлечь) йăпат, илĕрт; ничто не могло его развлечь ăна нимĕн те йăпатма пултарайман; 2. (повеселить, позабавить) вылят, астар, йăпат; развлечь ребёнка ачана вылят.

согреть

сов. кого-что 1. ăшăт, вĕрилентер, хĕрт; согреть воду шыв ăшăт; согреть ноги урасене ăшăт (е хĕрт); 2. перен. (утешить, ободрить) чуна ăшăт (е çĕкле), йăпат, лăплантар.

тешить

несов. кого-что, разг. йăпат, савăнтар, кăмăл ту, килентер; тешить себя надеждами хăвна ху ĕмĕтпе йăпат.

убаюкать

сов. 1. кого (ребёнка) сиктерсе (е юрласа) çыврат; 2. кого (нагнать дремоту) çывăрас килтер, ыйхă килтер; 3. кого-что, перен. (успокоить) лăплантар, йăпат.

увеселять

несов. кого-что йăпат, савăнтар, хаваслантар, кăмăла уç.

уговорить

сов. кого 1. с неопр. (заставить согласиться) ӳкĕте кĕрт, ӳкĕтле, килĕштер, çавăр; уговорить поехать в город хулана кайма ӳкĕтле; 2. разг. (успокоить) йăпат, лăплантар, пусар (кăмăла).

усладить

сов. что, уст. килентер, йăпат, рехетлентер, савăнтар.

успокоить

сов. кого-что 1. (сделать спокойным) лăплантар, пусар, йăпат, канăçла, кантар, кунĕлет, сапăрла; успокоить человека çынна сапăрла; 2. что (умерить, смягчить) тамалтар, лăшлантар, чар, пусарăнтар; успокоить боль ыратнине тамалтар.

утешить

сов. кого-что йăпат, лăплантар; пусар, чуна кантар.

утихомирить

сов. кого-что, разг. лăплантар, йăвашлантар, йăпат, пусар; утихомирить детей ачасене лăплантар.

Йоханнeс Бeнцингăн (Benzing) нимĕçле-чăвашла словарĕ

trösten

jăpatas
йăпат

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

йăпат

1. «успокаивать», «утешать»; 2. «забавлять», «развлекать», «тешить»; узб. юпат, ног. юбат, юбант, кумык, йыбат, кирг., казах., к. калп. жубат, башк. йыуат, тат. юат то же.

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Чуна йăпат

Чуна йăпат [пусар] отводить / отвести душу кого, чью.
Ĕçне те усрать кинеми — вăл та ĕнтĕ тунсăхран чуна йăпатмалăх. А. Ĕçхĕл. [Кадыков:] Çĕпĕрте чух нумай юрланă, Юрăпа çеç чуна пусарнă. А. Кăлкан. Çак ахальтен кăна каласа хунă сăмахсем Огнянов чунне йăпатса лăплантарчĕç. И. Вазов.

Çавăн пекех пăхăр:

йăпанчăк йăпанчăклă йăпар йăпас « йăпат » йăпатмăш йăпаттар йăпату йăпкăн йăплака

йăпат
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Yoomoney: 41001106956150